Εξερχόμενος από σύνοδο των υπουργών Εξωτερικών του ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες, την περασμένη Τετάρτη, ο Αντονι Μπλίνκεν εμφανίστηκε καθησυχαστικός. «Δεν διαπίστωσα καμία κόπωση μεταξύ των κρατών-μελών για τη βοήθεια στην Ουκρανία», δήλωσε ο επικεφαλής του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, εκφράζοντας την πεποίθηση ότι η Ρωσία «βγαίνει στρατηγικά αποδυναμωμένη» από τους 21 μήνες της σύγκρουσης και ότι ο ουκρανικός στρατός μπορεί «όχι μόνο να αποκρούσει τους εισβολείς, αλλά και να ανακαταλάβει τα κατεχόμενα εδάφη». Είναι αμφίβολο, όμως, κατά πόσον κατάφερε να πείσει όχι μόνο το διεθνές ακροατήριο, αλλά και τους άμεσα ενδιαφερoμένους.
Ηδη στις 30 Οκτωβρίου, το περιοδικό ΤΙΜΕ περιέγραφε μια ατμόσφαιρα οργής και απογοήτευσης στην ουκρανική προεδρία για την εμφανή εξασθένηση της δυτικής υποστήριξης. Ο δημοσιογράφος Σάιμον Σούστερ, ο οποίος είχε ανακηρύξει τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι πρόσωπο της χρονιάς για το 2022, βρήκε αυτή τη φορά πολύ αλλαγμένο τον Ουκρανό πρόεδρο, ο οποίος, ύστερα από την τελευταία του επίσκεψη στην Ουάσιγκτον, του εξομολογήθηκε: «Κανένας δεν πιστεύει στη νίκη όπως εγώ. Το πιο τρομακτικό είναι ότι ένα κομμάτι του κόσμου έχει συνηθίσει τον πόλεμο στην Ουκρανία. Η κόπωση με τον πόλεμο εξαπλώνεται σαν κύμα. Το βλέπουμε στις ΗΠΑ, όπως και στην Ευρώπη».
Τα μηνύματα που εκπέμπονται τελευταία από την Ουάσιγκτον είναι όντως ανησυχητικά για το Κίεβο. Ο Λευκός Οίκος ζήτησε από το Κογκρέσο να εγκρίνει πρόσθετη βοήθεια 61,4 δισ. δολαρίων για την Ουκρανία –στην οποία οι ΗΠΑ έχουν ήδη προσφέρει 45 δισ. για όπλα και πυρομαχικά– στο πλαίσιο ενός συνολικού πακέτου, που περιελάμβανε και 14,3 δισ. για το Ισραήλ. Ωστόσο η υπό ρεπουμπλικανικό έλεγχο Βουλή των Αντιπροσώπων έδωσε μεν το πράσινο φως για το ισραηλινό κομμάτι της βοήθειας, όχι όμως και για το ουκρανικό, αν και οι διαβουλεύσεις συνεχίζονται. Παράλληλα, Αμερικανοί αξιωματούχοι, όπως ο Ρεπουμπλικανός γερουσιαστής Λίντσεϊ Γκράχαμ, καλούν τον Ζελένσκι να προχωρήσει σε εκλογές διαρκούντος του πολέμου (σύμφωνα με το σύνταγμα, προβλέπονται για τον προσεχή Μάρτιο), υπονοώντας ότι πρέπει να έχει πρόσφατη λαϊκή νομιμοποίηση προτού προχωρήσει σε έναν επώδυνο συμβιβασμό με τον Πούτιν, που θα περιλαμβάνει εδαφικές παραχωρήσεις.
Ρήγματα στην Ε.Ε.
Παρόμοιες τάσεις εμφανίζονται στην Ευρώπη, όπου οι πρόσφατες εκλογικές νίκες του Ρόμπερτ Φίτσο στη Σλοβακία και του Γκερτ Βίλντερς στην Ολλανδία ενίσχυσαν τις δυνάμεις που επιδιώκουν συνδιαλλαγή με τη Μόσχα. Η παρουσία του Ρώσου υπουργού Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ στη σύνοδο του Οργανισμού για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη, αυτή τη βδομάδα, ήταν μία ακόμη ένδειξη.
Με τετραπλάσιο πληθυσμό από την Ουκρανία, η Ρωσία φαίνεται να αντέχει τις βαριές απώλειες, παρότι είναι περισσότερες από των αμυνομένων.
Καταλυτικό ρόλο στην «κόπωση με το Ουκρανικό» έπαιξε η αποτυχία της αντεπίθεσης που ξεκίνησαν οι δυνάμεις του Κιέβου στις αρχές Ιουνίου με πληθωρικές φιλοδοξίες. Τέσσερις ταξιαρχίες με συνολική δύναμη 35.000 στρατιώτες, υποστηριζόμενους από γερμανικά άρματα μάχης Leopard, βρετανικά Challenger και αμερικανικά τεθωρακισμένα Bradley, βάλθηκαν να διασπάσουν τις ρωσικές γραμμές άμυνας στο νότιο μέτωπο και να προελάσουν μέχρι την Αζοφική Θάλασσα και την Κριμαία. Εξι μήνες αργότερα, τα αποτελέσματα είναι απογοητευτικά: οι Ουκρανοί κατάφεραν να ανακτήσουν μόλις 400 τετραγωνικά χιλιόμετρα, αμελητέα ποσότητα μπροστά στα 110.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα, δηλαδή το 18% του συνολικού εδάφους που συνεχίζουν να κατέχουν οι Ρώσοι. Την 1η Νοεμβρίου, ο αρχηγός του ουκρανικού γενικού επιτελείου Βαλέρι Ζαλούζνι, ο δημοφιλέστερος αξιωματούχος της χώρας του μετά τον Ζελένσκι, προκάλεσε αίσθηση αναγνωρίζοντας στον Economist ότι η αντεπίθεση έχει αποτύχει, ότι η κατάσταση στο μέτωπο περιγράφεται ως παραλυτική ισορροπία δυνάμεων και ότι η σύγκρουση εξελίσσεται σε πόλεμο χαρακωμάτων, σαν και αυτόν που γνώρισε η Ευρώπη στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Ακόμη χειρότερα, η Ρωσία σημειώνει βασανιστικά, αλλά σταθερά κέρδη στη δική της αντεπίθεση, στο ανατολικό μέτωπο του Ντονέτσκ. Από τις αρχές του φθινοπώρου, φονικότατες και για τα δύο στρατόπεδα μάχες διεξάγονται γύρω από την Αβντίβκα, σημαντική βιομηχανική πόλη με πληθυσμό 30.000 πριν από την έναρξη του πολέμου, από τους οποίους υπολογίζεται ότι μόλις 1.400 παραμένουν εκεί. Παρά τις μεγάλες απώλειες που υφίστανται, οι Ρώσοι έχουν σχεδόν περικυκλώσει την πόλη, με τις μάχες να συγκεντρώνονται πλέον στη βιομηχανική περιοχή. Αν καταφέρουν να την αλώσουν, θα πρόκειται για το πρώτο σημαντικό αστικό κέντρο που κατακτούν μετά το Μπαχμούτ, τον περασμένο Μάιο – ένα καλό τρόπαιο για τον Βλαντιμίρ Πούτιν ενόψει των προεδρικών εκλογών της προσεχούς άνοιξης. Το μόνο αισιόδοξο νέο, για τους Ουκρανούς, από το μέτωπο των επιχειρήσεων το τελευταίο διάστημα ήταν η δημιουργία κάποιων προγεφυρωμάτων στην ανατολική πλευρά του Δνείπερου, απέναντι από τη Χερσώνα, την οποία απελευθέρωσαν τον Νοέμβριο του 2022.
Ολοι αντιλαμβάνονται ότι ένας παρατεταμένος πόλεμος φθοράς ευνοεί τον ισχυρότερο των εμπολέμων. Με τετραπλάσιο πληθυσμό από τον αντίπαλό της, η Ρωσία μπορεί να αντέξει τους 150.000 νεκρούς που έχει μέχρι τώρα, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των Δυτικών, πολύ καλύτερα από τους 100.000 νεκρούς που έχει σωρεύσει ο πόλεμος, σύμφωνα με τους ίδιους υπολογισμούς, στη γειτονική της χώρα. Η δυσκολία αναπλήρωσης των κενών που αφήνουν οι νεκροί και οι τραυματίες έχει αρχίσει να γίνεται αισθητή στην πρώτη γραμμή του μετώπου, όπου οι μονάδες, σύμφωνα με τη Wall Street Journal, είναι υποστελεχωμένες κατά 20% έως και 40%. Χαρακτηριστικό επίσης είναι ότι η μέση ηλικία των μάχιμων μονάδων έχει ανέβει στα 43 χρόνια.
Στις λάσπες
Το αμέσως επόμενο διάστημα διαγράφεται κρίσιμο. Με τις λάσπες και το χιόνι να διαμορφώνουν αρνητικές προϋποθέσεις για επιθετικές κινήσεις, ιδίως για τα τεθωρακισμένα, οι προοπτικές για θεαματικές ανατροπές υπέρ των Ουκρανών διαγράφονται απίθανες. Ο χειμώνας που έρχεται θα είναι και πάλι πολύ σκληρός για τον ουκρανικό πληθυσμό, καθώς αναμένεται νέο κύμα ρωσικών επιθέσεων στις υποδομές των αστικών κέντρων. Στο μεταξύ, ο πόλεμος της Γάζας, χωρίς ορατή ημερομηνία λήξης, εξακολουθεί να απορροφά την προσοχή της Δύσης, η οποία θα δυσκολευτεί να ξεσηκώσει καμπάνιες εναντίον της Ρωσίας όταν η μεγάλη πλειονότητα των χωρών της καλύπτει πολύ πιο καταστροφικές ενέργειες από την πλευρά του Ισραήλ.
Αν ληφθεί υπόψη και το γεγονός ότι σε λίγο καιρό αρχίζει ο μαραθώνιος των αναμετρήσεων ενόψει των προεδρικών εκλογών του 2024 στις ΗΠΑ, γίνεται φανερό ότι ο χρόνος κυλάει εις βάρος της Ουκρανίας – ακόμη περισσότερο που το ενδεχόμενο να επικρατήσει ο Ντόναλντ Τραμπ, προς μεγάλη ικανοποίηση του Κρεμλίνου, δεν θεωρείται πλέον και τόσο απίθανο. Με αυτά τα δεδομένα, ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι διαθέτει λίγους μόνο μήνες προτού λάβει τις κρίσιμες αποφάσεις στα πολύ δύσκολα διλήμματα που ορθώνονται μπροστά του. Αλλά το ίδιο ισχύει και για τους δυτικούς του συμμάχους, με πρώτη την Αμερική.