Λευκός καπνός μεν… αλλά καπνός βγήκε σήμερα από τη Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για το Κλίμα COP28 που διεξάγεται στο Ντουμπάι, με τους συμμετέχοντες να καταλήγουν σε μια συμφωνία-ορόσημο για την απομάκρυνση από τα ορυκτά καύσιμα, έπειτα από διαφωνίες και μαραθώνιες συνομιλίες.
Η φετινή Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για το Κλίμα ξεκίνησε στις 30 Νοεμβρίου στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, σε «θερμό κλίμα» αντιπαραθέσεων, καταγγελιών και αβεβαιοτήτων, υπό το βάρος ηχηρών απουσιών (οι Τζο Μπάιντεν και Σι Τζινπίνγκ δεν ήταν εκεί) και μέσα σε διόλου ευκαταφρόνητες σκιές καχυποψίας.
Για πολλούς ακτιβιστές, το ίδιο το γεγονός ότι τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα φιλοξένησαν την COP28 αποτελούσε, από μόνο του, δομική αντίφαση.
Πόσο επιτυχημένη μπορεί να είναι, επί της ουσίας, μια σύνοδος για το Κλίμα όταν αυτή έχει ως οικοδεσπότη έναν από τους μεγαλύτερους παραγωγούς πετρελαίου και φυσικού αερίου στον κόσμο;
«Συνολικά 2.456 άτομα που συνδέονται με τις βιομηχανίες άνθρακα, πετρελαίου και φυσικού αερίου παίρνουν μέρος στις συνομιλίες που διεξάγονται στο πλαίσιο της COP28 στο Ντουμπάι», έγραφε η «Κ» την περασμένη εβδομάδα, ενώ το BBC είχε ήδη πριν από την έναρξη της διάσκεψης συνδαυλίσει την καχυποψία μέσα από δημοσιεύματα που υποστήριζαν ότι τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα επρόκειτο «να αξιοποιήσουν τον ρόλο του οικοδεσπότη των συνομιλιών για το κλίμα ως ευκαιρία για την επίτευξη δικών τους κρατικών συμφωνιών πετρελαίου και φυσικού αερίου».
Σήμερα ωστόσο, έπειτα από δύο εβδομάδες συνομιλιών στο Ντουμπάι, η υφήλιος παρουσιάζεται να κατέληξε σε μια νέα συμφωνία, «ιστορική» όπως χαρακτηρίζεται, για το Κλίμα, η οποία ανοίγει τον δρόμο για την απομάκρυνση από τα ορυκτά καύσιμα.
Μέχρι εδώ όλα καλά, θα έλεγε κανείς, αν και δεν μπορεί παρά να προκαλέσει εντύπωση το γεγονός ότι έπειτα από δεκάδες διασκέψεις και δεκαετίες συνομιλιών, οι εκκλήσεις για απομάκρυνση από τα ορυκτά καύσιμα πανηγυρίζονται ως «πρωτοφανείς» κι όχι απλώς ως προ πολλού προφανείς.
Κάποιοι τώρα, με βάση όσα ανακοινώθηκαν σήμερα, φτάνουν στο σημείο να πανηγυρίσουν «το τέλος της εποχής των ορυκτών καυσίμων». Μήπως, όμως, προτρέχουν, ενθαρρυμένοι από ευσεβείς πόθους;
Στη δική του ανάλυση της σημερινής συμφωνίας, το αμερικανικό δίκτυο CNN βλέπει σκιές και γλωσσικές ασάφειες που αφήνουν περιθώριο, ώστε ορισμένες χώρες στην πράξη να μην αναλάβουν τη δράση που θα έπρεπε.
Η σημερινή συμφωνία «καλεί» τις χώρες να «συμβάλουν» στις παγκόσμιες προσπάθειες για τη μείωση των εκπομπών ατμοσφαιρικών ρύπων, αλλά με τρόπους που εκείνες θεωρούν κατάλληλους, προσφέροντάς τους πολλές επιλογές, κι όλα αυτά με ορίζοντα το 2050.
Σύμφωνα με τον Τζον Κέρι, τον ειδικό απεσταλμένο των ΗΠΑ για το Κλίμα, η συμφωνία που ανακοινώθηκε σήμερα είναι περισσότερο σαφής και ισχυρή στις διατυπώσεις της από ό,τι ήταν άλλες του παρελθόντος.
Ωστόσο υπάρχουν αναλυτές που συνεχίζουν να κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου, βλέποντας «παραθυράκια τα οποία δίνουν στη βιομηχανία ορυκτών καυσίμων πολυάριθμες οδούς διαφυγής» αλλά και αναφορές σε τεχνολογίες (όπως είναι για παράδειγμα εκείνες της δέσμευσης και αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα) των οποίων η φιλική προς το περιβάλλον αποτελεσματικότητα ακόμη αμφισβητείται.
Οι τεχνολογίες δέσμευσης και αποθήκευσης άνθρακα, στις οποίες γίνεται αναφορά, έχουν επί παραδείγματι επικριθεί από μερίδα επιστημόνων ως υπερβολικά δαπανηρές, ως αμφισβητούμενης αποτελεσματικότητας, αλλά και ως αποπροσανατολιστικές ως προς τον τελικό στόχο της ανθρακικής ουδετερότητας (σ.σ. εάν θεωρήσουμε ότι μπορούμε να δεσμεύουμε το διοξείδιο, τότε θα συνεχίσουμε να ρυπαίνουμε).
«Υπάρχουν πολλά προβλήματα με αυτήν τη συμφωνία. Οι αναπτυσσόμενες χώρες χρειάζονται εκατοντάδες δισεκατομμύρια δολάρια σε χρηματοδότηση για να μπορέσουν να κάνουν τη μετάβαση μακριά από τον άνθρακα, το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο. Οι ανεπτυγμένες χώρες και οι παραγωγοί πετρελαίου, από την άλλη πλευρά ωστόσο, δεν θα αναγκαστούν να κινηθούν τόσο γρήγορα όσο τους ζητά η επιστημονική κοινότητα», γράφει η Φιόνα Χάρβεϊ στον Guardian, υπογραμμίζοντας ότι για τους μεγάλους ρυπαντές (χώρες όπως είναι οι ΗΠΑ, η Κίνα και η Ινδία) δεν πρόκειται στην πράξη να αλλάξουν πολλά τα επόμενα χρόνια, τουλάχιστον όχι με βάση όσα ανακοινώθηκαν σήμερα.
Η Συμμαχία των Μικρών Νησιωτικών Κρατών (AOSIS), ένας συνασπισμός περίπου 43 μικρών νησιωτικών κρατών τα οποία είναι ιδιαίτερα ευάλωτα στις επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης, πάντως από την πλευρά της δεν είναι ικανοποιημένη από όσα ανακοινώθηκαν σήμερα. Αντιθέτως, βλέπει στο κείμενο της συμφωνίας που δόθηκε σήμερα στη δημοσιότητα «μια λιτανεία από τα παραθυράκια».
Με πληροφορίες από CNN, Guardian, Reuters