Δυσοίωνο ξημέρωσε το 2024 για τον Μπέντζαμιν Νετανιάχου. Ανήμερα Πρωτοχρονιά, το Ανώτατο Δικαστήριο του Ισραήλ ακύρωσε επίμαχο νόμο του περασμένου Ιουλίου για τη δικαστική μεταρρύθμιση, η οποία πυροδότησε πολύμηνες και πρωτοφανείς σε έκταση αντικυβερνητικές διαδηλώσεις, προτού το θέμα περάσει σε δεύτερο πλάνο λόγω των φονικών επιθέσεων της Χαμάς, στις 7 Οκτωβρίου. Το γεγονός ότι οι ανώτατοι δικαστές εξέδωσαν την ετυμηγορία τους ενώ συνεχιζόταν με αμείωτη ένταση ο πόλεμος στη Γάζα, ήρθε να επιβεβαιώσει ότι η περίοδος χάριτος που εξασφάλισε ο Νετανιάχου λόγω του εθνικού σοκ έχει ήδη λήξει. Σύμφωνα με την τελευταία δημοσκόπηση του Israel Democracy Institute, μόνο το 15% των Ισραηλινών επιθυμεί την παραμονή του πρωθυπουργού στην εξουσία.
Παρότι προβάλλει ως η μόνη Δημοκρατία στη Μέση Ανατολή, το Ισραήλ δεν έχει γραπτό σύνταγμα (όπως δεν έχει ούτε καθορισμένα σύνορα, αφήνοντας ανοιχτή τη διαρκή του επέκταση μέσω εποικισμών και στρατιωτικών κατακτήσεων, αλλά αυτό είναι μια άλλη, πονεμένη ιστορία). Το κενό έρχονται να καλύψουν 14 βασικοί νόμοι, που επέχουν θέση συντάγματος. Καθώς η εκάστοτε κυβέρνηση μπορεί να αλλάζει αυτούς τους νόμους μέσω της Βουλής και με δεδομένο ότι ο πρόεδρος της χώρας έχει κατά βάση συμβολικό ρόλο, ο μόνος ισχυρός θεσμός ελέγχου και εξισορρόπησης των εξουσιών είναι η Δικαιοσύνη. Η προσπάθεια του Νετανιάχου και των ακροδεξιών συμμάχων του να περιορίσουν τις εξουσίες του Ανωτάτου Δικαστηρίου αναφορικά με την ακύρωση νόμων ή υπουργικών αποφάσεων ερέθισε την κοσμική – δημοκρατική αντιπολίτευση, που βγήκε στους δρόμους καταγγέλλοντας επιχείρηση δημιουργίας ενός θρησκόληπτου, υπερεθνικιστικού κράτους. Με τον πόλεμο στη Γάζα να μπαίνει στον τέταρτο μήνα χωρίς ορατό τέλος και τη δημοτικότητά του να πνέει τα λοίσθια, ο Νετανιάχου δέχτηκε αγόγγυστα το ράπισμα, αποφεύγοντας να συνεχίσει σε αυτή τη φάση το μπρα ντε φερ με τους ανώτατους δικαστές, παρά την έντονη δυσαρέσκεια των ακροδεξιών υπουργών του.
Νέα φάση
Την ίδια μέρα σημειώθηκε μια άλλη εξέλιξη που απειλεί να ανοίξει ρήγματα στο κυβερνητικό μπλοκ. Η στρατιωτική ηγεσία προανήγγειλε την απόσυρση, εντός των προσεχών εβδομάδων, πέντε ταξιαρχιών από τη Γάζα, προϊδεάζοντας ίσως για τη μετάβαση σε μια νέα φάση στρατιωτικών επιχειρήσεων χαμηλότερης έντασης. Αιτιολογώντας την απόφαση, ο υποναύαρχος Ντανιέλ Χαγκάρι αναγνώρισε ότι επιβλήθηκε από το «μεγάλο βάρος που υφίσταται η εθνική οικονομία» από τον πόλεμο, καθώς 360.000 στρατιώτες και επίστρατοι βρίσκονται εκτός παραγωγικής διαδικασίας. Σχεδόν ταυτόχρονα, ο διοικητής της κεντρικής τράπεζας Αμίρ Γιαρόν εκτιμούσε ότι το κόστος του πολέμου θα ανέβει στα 58 δισ. δολάρια (κάπου 12% του ΑΕΠ) και κάλεσε την κυβέρνηση να λάβει επείγοντα, αντιδημοφιλή μέτρα όπως μείωση κοινωνικών δαπανών και αύξηση των φόρων, προειδοποιώντας ότι σε διαφορετική περίπτωση μπορεί να υπάρξει άκρως αρνητική αντίδραση από τις διεθνείς αγορές και να βυθιστεί η χώρα σε κρίση χρέους.
Απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου δείχνει ότι η περίοδος χάριτος που εξασφάλισε ο Ισραηλινός πρωθυπουργός λόγω του εθνικού σοκ έχει ήδη λήξει.
Τον τερματισμό των καταιγιστικών βομβαρδισμών, που έχουν στοιχίσει τη ζωή άνω των 22.300 Παλαιστινίων, και το πέρασμα σε μια νέα φάση επιχειρήσεων χαμηλότερης έντασης ζητάει εδώ και κάμποσο καιρό και η Ουάσιγκτον, υπό την πίεση των εντεινόμενων περιφερειακών και διεθνών αντιδράσεων σε μια εκστρατεία που τείνει να αποκτήσει χαρακτηριστικά εθνοκάθαρσης. Την περασμένη εβδομάδα, το αμερικανικό αεροπλανοφόρο «Τζέραλντ Φορντ», που είχε σπεύσει στην Ανατολική Μεσόγειο σε ένδειξη συμπαράστασης προς το Ισραήλ αμέσως μετά τις επιθέσεις της 7ης Οκτωβρίου, αποχώρησε από την περιοχή.
Ο ισραηλινός στρατός ισχυρίζεται ότι στους τρεις μήνες των ανηλεών βομβαρδισμών που έχουν μετατρέψει μεγάλο μέρος της Γάζας σε σωρό ερειπίων, κατάφερε να εξοντώσει 8.000 ενόπλους της Χαμάς. Με δεδομένο όμως ότι, σύμφωνα με τις δικές του εκτιμήσεις, η οργάνωση διέθετε, όταν ξεκινούσαν οι εχθροπραξίες, περισσότερους από 30.000 εκπαιδευμένους ενόπλους, έρχεται στο προσκήνιο η εφιαλτική προοπτική παράτασης του πολέμου για πολλούς μήνες ή και για χρόνια. Η Χαμάς συνεχίζει να προβάλλει ισχυρή αντίσταση ακόμη και στη βόρεια Γάζα, παρά τους ισχυρισμούς των Ισραηλινών ότι έχουν πετύχει τον επιχειρησιακό έλεγχο της περιοχής, ενώ στην κεντρική και τη νότια Γάζα οι οδομαχίες είναι σφοδρές και ο ισραηλινός στρατός υφίσταται σημαντικές απώλειες (επίσημα μιλούν για 177 νεκρούς, εκατοντάδες ανάπηρους και άλλους τραυματίες, αλλά ισραηλινά μέσα υποστηρίζουν ότι οι πραγματικοί αριθμοί είναι πολύ μεγαλύτεροι). Στο μεταξύ, κάθε εκατόμβη που προκαλούν οι ισραηλινές βόμβες στρατολογεί στις γραμμές της Χαμάς και των άλλων παλαιστινιακών οργανώσεων αντίστασης δεκάδες νέους μαχητές, σε Γάζα και Δυτική Οχθη.
Το χτύπημα
Η πρώτη σημαντική επιτυχία των Ισραηλινών αναφορικά με την εξόντωση της ανώτερης ηγεσίας της Χαμάς ήρθε την περασμένη Τρίτη, όταν δολοφονήθηκε με επίθεση drone στη νότια Βηρυτό ο Σάλεχ Αρούρι, υπαρχηγός της ισλαμικής οργάνωσης και ιδρυτικό στέλεχος του ένοπλου τμήματός της. Εξέλιξη που ίσως ενισχύει έως ένα βαθμό τη θέση του Νετανιάχου απέναντι στην ισραηλινή κοινή γνώμη, αλλά μεγαλώνει τις πιθανότητες κλιμάκωσης του πολέμου στον Λίβανο, με εμπλοκή της Χεζμπολάχ.
Ο ισραηλινός στρατός είχε σκοτώσει τον ιδρυτή της Χαμάς, σεΐχη Γιασίν, και τον διάδοχό του, Αμπντελαζίζ Ραντίσι, το 2004, όπως και τον αρχηγό του στρατιωτικού της βραχίονα Αχμέντ Τζαμπάρι το 2012, εντούτοις η μαχητική δύναμη της οργάνωσης όχι μόνο δεν υποχώρησε, αλλά ενισχύθηκε κατά πολύ τα επόμενα χρόνια. Γιατί η Χαμάς, πέρα από πολιτική οργάνωση με ένοπλο βραχίονα και τεράστιο δίκτυο κοινωνικής αλληλοβοήθειας, είναι πρώτα απ’ όλα μια ιδέα: η ιδέα ότι η πραγμάτωση των δίκαιων πόθων των Παλαιστινίων για αυτοδιάθεση και ελευθερία δεν θα έρθει μέσα από τις ατελέσφορες διπλωματικές προσπάθειες μιας παντελώς αποδυναμωμένης Παλαιστινιακής Αρχής, αλλά χάρη στην ένοπλη αντίσταση στην ισραηλινή κατοχή. Και αυτή την ιδέα, ο Μπέντζαμιν Νετανιάχου και οι ακροδεξιοί σύμμαχοί του, που απορρίπτουν κάθε ιδέα για πολιτική λύση και μιλούν ανοιχτά για εκτοπισμό των Παλαιστινίων από τη Γάζα, δεν κάνουν τίποτα άλλο από το να την ενισχύουν, μέρα με τη μέρα.