Εθνική δημογραφική κρίση αντιμετωπίζει το Κομμουνιστικό Κόμμα Κίνας, για να προσφέρει τώρα κίνητρα στις Κινέζες προκειμένου να τεκνοποιήσουν. Τα κίνητρα αυτά περιλαμβάνουν μειωμένο κόστος στέγης, φοροαπαλλαγές και μετρητά, με το κόμμα να επαφίεται στον πατριωτισμό των γυναικών ως «καλών συζύγων και μητέρων». Οι προσπάθειες, όμως, δεν είναι αποτελεσματικές. Οι Κινέζες επιλέγουν να μένουν ανύπαντρες και άτεκνες, προκαλώντας συρρίκνωση του πληθυσμού της χώρας για δεύτερη συνεχόμενη χρονιά το 2023, οξύνοντας τις ανησυχίες για γήρανση του πληθυσμού.
Την Τετάρτη, το Πεκίνο ανακοίνωσε ότι το 2023 γεννήθηκαν 9,02 εκατ. μωρά, από 9,56 εκατ. το 2022. Την ίδια περίοδο, 11,1 εκατ. Κινέζοι πέθαναν. Η συρρίκνωση και η γήρανση του πληθυσμού ανησυχεί το Πεκίνο καθώς ασκεί ήδη πίεση στο ελλιπώς χρηματοδοτημένο εθνικό σύστημα υγείας και συνταξιοδότησης της Κίνας. Το πρόβλημα στην Κίνα οξύνθηκε εξαιτίας της πολιτικής του ενός παιδιού, που μείωσε το ποσοστό γεννήσεων για πολλές δεκαετίες. Ο κανόνας αυτός οδήγησε σε κορίτσια που μπήκαν στην αγορά εργασίας και αρνούνται τώρα να επιστρέψουν στους παραδοσιακούς ρόλους που προτάσσει το Πεκίνο.
Ο Κινέζος ηγέτης, Σι Τζινπίνγκ, έχει μιλήσει συχνά για την ανάγκη οι γυναίκες να επιστρέψουν στην οικιακή εστία. Κάλεσε πρόσφατα τα κυβερνητικά στελέχη να προωθήσουν «κουλτούρα γάμου και τεκνοποιίας» και να ασκήσουν την επιρροή τους πάνω στη νεολαία, προκειμένου αυτή «να σκεφτεί τον γάμο, τη γονιμότητα και την οικογένεια».
Ειδικοί εκτιμούν, ωστόσο, ότι οι προσπάθειες αυτές δεν λαμβάνουν υπόψη τους τη βαθιά ανισότητα μεταξύ των φύλων και την αποτυχία της νομοθεσίας προστασίας της γυναίκας και των δικαιωμάτων της. «Οι γυναίκες δεν αισθάνονται αρκετή ασφάλεια για να κάνουν παιδιά στη χώρα μας. Η κυβερνητική πολιτική αύξησης της γεννητικότητας αποσκοπεί μόνο στην ενίσχυση των γεννήσεων, χωρίς να προστατεύει το άτομο που φέρνει το παιδί στη ζωή», λέει η Ρασέλ Τσεν από την επαρχία της Καντόνας. Η 33χρονη Ρασέλ είναι παντρεμένη εδώ και πέντε χρόνια και λέει ότι δεν σχεδιάζει να τεκνοποιήσει.
Οι εκστρατείες προπαγάνδας απευθύνονται και σε γονείς νέων, πολλοί από τους οποίους μοιράζονται τις συντηρητικές θέσεις του κόμματος για την οικογένεια. Οι γονείς της Τσεν θυμώνουν συχνά τόσο πολύ με την απόφασή της να μην τους χαρίσει εγγόνι, που κλαίνε μιλώντας της στο τηλέφωνο, λέγοντας: «Δεν είμαστε πια γονείς σου».
Οι γυναίκες στην Κίνα συνειδητοποιούν καλύτερα σήμερα τα δικαιώματά τους, εν μέρει χάρη στα κινήματα κατά της σεξουαλικής παρενόχλησης και των διακρίσεων στους χώρους εργασίας. Παρότι οι Αρχές έχουν αποπειραθεί να φιμώσουν το φεμινιστικό κίνημα στη χώρα, οι ιδέες του για ισότητα παραμένουν διαδεδομένες.
«Την τελευταία δεκαετία, μεγάλη φεμινιστική κοινότητα δημιουργήθηκε μέσω του Διαδικτύου. Οι γυναίκες είναι πια ενήμερες και ισχυρές», σχολιάζει η Ζενγκ Τσουράν, ακτιβίστρια για τα δικαιώματα των γυναικών στην Κίνα. Η λογοκρισία, όμως, έχει εμποδίσει τη συζήτηση γύρω από τα γυναικεία θέματα. Παρ’ όλα αυτά, οι γυναίκες έχουν βρει τρόπους να μοιραστούν τις εμπειρίες τους και να στηρίξουν τα θύματα, λέει η Ζενγκ.
Η προπαγάνδα δεν αρκεί για να αντιστρέψει την αποτυχία του ΚΚΚ να διασφαλίσει την ισότητα των φύλων και τα δικαιώματα των γυναικών.
Παρά την ύπαρξη νόμων κατά των διακρίσεων, εταιρείες διαφημίζουν συχνά ότι αναζητούν άνδρες και απορρίπτουν γυναίκες υποψήφιες. «Είναι ακόμη δύσκολο για μία γυναίκα να δικαιωθεί σε δικαστήριο», επισημαίνει η ακτιβίστρια Γκούο Τζινγκ. Η Γκούο κατέθεσε αγωγή το 2014 εναντίον κρατικής σχολής μαγειρικής, όταν αναζητώντας δουλειά σε αυτή ενημερώθηκε ότι δεν χρειαζόταν να αφήσει βιογραφικό αφού ήταν γυναίκα. Παρότι δικαιώθηκε δικαστικά, η αποζημίωση που της επιδικάσθηκε ήταν της τάξης των 300 ευρώ.
Βία και ξυλοδαρμοί
Αίσθηση έχουν προκαλέσει, στο μεταξύ, σειρά βίαιων περιστατικών με θύματα γυναίκες, όπως ο ξυλοδαρμός ομάδας γυναικών σε εστιατόριο της Τανγκσάν και η υπόθεση οκτώ γυναικών που βρέθηκαν αλυσοδεμένες σε ξύλινη παράγκα. Πολλές Κινέζες μνημονεύουν τέτοια περιστατικά όταν εξηγούν γιατί δεν επιθυμούν να παντρευτούν, ενώ αναφέρονται και στον νέο κανόνα, που υποχρεώνει όσους καταθέτουν αίτηση διαζυγίου να περιμένουν για 30 ημέρες πριν από την εξέταση του αιτήματός τους.
Ενας ακόμη λόγος που αποθαρρύνει γυναίκες από τον γάμο είναι η δυσκολία δικαστικής δικαίωσής τους σε διαζύγια. Ανάλυση 150.000 αποφάσεων οικογενειακών δικαστηρίων στην Κίνα έδειξε ότι 80% των αγωγών που κατατίθενται από γυναίκες απορρίπτονται από τους δικαστές, ακόμη και όταν υπάρχουν καταγγελίες οικιακής βίας. Το ποσοστό απόρριψης των υποθέσεων αυτών στον δεύτερο βαθμό είναι 70%.