ΒΕΡΟΛΙΝΟ. Στα τέλη Σεπτεμβρίου, η Γερμανίδα υπουργός Εξωτερικών, Αναλένα Μπέρμποκ, προέβη σε ασυνήθιστη προφητεία, μέσω του λογαριασμού της στην πλατφόρμα Χ, ιδιοκτησίας του Ελον Μασκ. «Ο πόλεμος στην Ουκρανία θα έχει τελειώσει σε 3 μήνες», έμοιαζε να γράφει η υπουργός.
Εκ πρώτης όψεως, όλα φαίνονταν αληθινά: η φωτογραφία προφίλ της Μπέρμποκ, ο αριθμός ακολούθων της και ο αριθμός χρηστών. Για να αναγνωρίσει κάποιος το φωτομοντάζ, έπρεπε να παρατηρήσει το προφίλ από πολύ κοντά. Οι παραχαράκτες είχαν κάνει ένα λάθος: στο κάτω δεξιό μέρος της σελίδας, ένας μικροσκοπικός κυριλλικός χαρακτήρας έδειχνε την προέλευση της πλαστογραφίας, σύμφωνα με το περιοδικό Der Spiegel.
Το πλαστό μήνυμα μεταδόθηκε αστραπιαία μέσω εξίσου πλαστών λογαριασμών, οι οποίοι σχολίαζαν: «Κορυφαία εξέλιξη! Η Μπέρμποκ ξεγράφει την Ουκρανία». Οι αναμεταδόσεις του μηνύματος –retweets– περιείχαν δημοφιλείς κωδικούς hashtags χωρίς την παραμικρή σχέση με το θέμα, όπως #Oktoberfest, ενισχύοντας την αναπαραγωγή τους.
Το ψεύτικο tweet αποτελεί μέρος εκστρατείας παραπληροφόρησης, την οποία πρώτο αποκάλυψε το υπουργείο της Μπέρμποκ. Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι τις τέσσερις τελευταίες εβδομάδες του 2023, περισσότεροι από 50.000 πλαστοί λογαριασμοί μετέδωσαν μηνύματα στα γερμανικά. Σε μία ημέρα, περισσότερα από 200.000 τουίτ προήλθαν από τους επίμαχους λογαριασμούς, με περιεχόμενο επικριτικό προς τη στήριξη που προσφέρει το Βερολίνο στο Κίεβο. «Τι κρίμα που ο κυβερνητικός συνασπισμός δεν ασχολείται κατά προτεραιότητα με την επίλυση των προβλημάτων της χώρας μας», ήταν ένα από τα δημοφιλέστερα μηνύματα.
Αυτοματοποιημένα
Παρότι η μέθοδος αυτή, με στόχο την υπονόμευση του εθνικού φρονήματος, την αμφισβήτηση της κυβερνητικής πολιτικής και του δημοκρατικού πολιτεύματος, αποτελεί παλαιά τακτική των μυστικών υπηρεσιών σε όλο τον κόσμο, οι παρούσες τεχνολογικές συνθήκες έχουν διευκολύνει και διογκώσει τη χρήση της. Το υπουργείο Εξωτερικών εξέφρασε την ανησυχία του για το γεγονός ότι η πρόσφατη εκστρατεία παραπληροφόρησης είναι εντελώς αυτοματοποιημένη και ελεγχόμενη από αλγόριθμο. Οι ομοσπονδιακές υπηρεσίες της Γερμανίας φοβούνται τώρα τη γιγάντωση του φαινομένου χάρη στην τεχνητή νοημοσύνη.
Οι Ρώσοι δημιουργοί πλαστών λογαριασμών Χ ή ιστοσελίδων ποντάρουν περισσότερο στον όγκο παρά στην ποιότητα. Λογαριασμοί σε πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης με ανδρικά ονόματα έχουν φωτογραφίες γυναικών στα προφίλ τους, ενώ συχνά πολλοί λογαριασμοί μοιράζονται την ίδια φωτογραφία. Η σύνταξη της γλώσσας είναι και αυτή ιδιότυπη, ενώ οι χειριστές των λογαριασμών διακόπτουν τη δραστηριότητά τους τις Κυριακές και τις ρωσικές θρησκευτικές αργίες.
Με την ανοχή του Μασκ
Την ίδια στιγμή, παρά τις δεσμεύσεις του να αντιμετωπίσει μια και καλή το πρόβλημα των ρομποτικών λογαριασμών στην Χ, ο ιδιοκτήτης της πλατφόρμας, Ελον Μασκ, αποφεύγει συστηματικά να βάλει φραγμό στο φαινόμενο. «Οι αποφάσεις του Ελον Μασκ δείχνουν πέρα από κάθε αμφιβολία ότι η ακεραιότητα της πλατφόρμας δεν αποτελεί προτεραιότητα γι’ αυτόν. Μετά την εξαγορά της, ο Μασκ περιόρισε συστηματικά κάθε δικλίδα ασφαλείας της εφαρμογής, απελευθερώνοντας περιεχόμενο γεμάτο ρητορική μίσους.
Οι ρωσικές εκστρατείες παραπληροφόρησης στοχεύουν στην εξασθένηση των δημοκρατικών κοινωνιών, σπέρνουν την καχυποψία απέναντι στους θεσμούς, εμφανίζουν τα κυρίαρχα μέσα ενημέρωσης ως αποκομμένα από τους πολίτες και διαταράσσουν την ελεύθερη διαμόρφωση άποψης από το κοινό», λέει η Λέα Φρούβιρθ, αναλύτρια σε παρατηρητήριο παραπληροφόρησης στο Ιντερνετ.
Οι Βρυξέλλες, από τη μεριά τους, επιδιώκουν να στρέψουν τον νέο νόμο για τις ψηφιακές υπηρεσίες, ο οποίος ψηφίσθηκε τον Νοέμβριο, κατά του Μασκ. Ο επίτροπος Εσωτερικής Αγοράς της Ε.Ε., Τιερί Μπρετόν, εγκαινίασε τον περασμένο μήνα έρευνα κατά της πλατφόρμας Χ και της διασποράς παραπληροφόρησης σε αυτή, τις ημέρες μετά την επίθεση της Χαμάς εναντίον του Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου.