Οι κρατούμενοι στην πόλη Πάρμα της βόρειας Ιταλίας πραγματοποιούν απεργία πείνας για την κακή υγιεινή και τον υπερπληθυσμό.
Είναι η τελευταία σε μια σειρά διαμαρτυριών στις φυλακές της χώρας, όπου τα κρούσματα αυτοκτονιών και αυτοτραυματισμών βρίσκονται σε ιστορικά υψηλά επίπεδα.
Η κυβέρνηση της ακροδεξιάς Τζόρτζια Μελόνι απάντησε απειλώντας να καταστήσει ακόμη και την ειρηνική διαμαρτυρία ποινικό αδίκημα, εφαρμόζοντας δρακόντεια μέτρα καταστολής που, σύμφωνα με τους ειδικούς, δεν έχουν αντίστοιχο σε άλλη δυτική δημοκρατία.
Η κίνηση προστίθεται σε σειρά πρωτοβουλιών της Μελόνι για την επιβολή του νόμου και της τάξης, με την καθιέρωση νέων εγκλημάτων και την αυστηροποίηση των ποινών για τα ήδη υπάρχοντα, ενόψει των εκλογών για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο τον Ιούνιο.
Εάν διάταξη σε κυβερνητικό νομοσχέδιο για την ασφάλεια γίνει νόμος, κρατούμενοι όπως στην Πάρμα, που χτυπούν τα κάγκελα των κελιών τους ή αρνούνται να εργαστούν ή να φάνε, θα μπορούσαν να δουν την ποινή φυλάκισής τους να διπλασιάζεται.
Η προοπτική προβληματίζει τόσο τους νομικούς όσο και τους εργαζομένους στις φυλακές.
Ισχυρίζονται ότι το πραγματικό πρόβλημα που αντιμετωπίζουν οι φυλακές της Ιταλίας είναι ότι είναι υπερπλήρεις και υποστελεχωμένες, γεγονός που καθιστά δύσκολη την πρόσβαση των κρατουμένων σε υπηρεσίες υγείας, ψυχιατρικές και εκπαιδευτικές υπηρεσίες.
Ως αποτέλεσμα, τα ψυχολογικά προβλήματα είναι διάχυτα, το ηθικό είναι χαμηλό και οι διαμαρτυρίες συχνές, είτε για προσωπικούς λόγους είτε για τις εξευτελιστικές συνθήκες.
«Οταν οι κρατούμενοι χρησιμοποιούν παθητική αντίσταση για να διαμαρτυρηθούν, έχουμε τρόπους να τους αντιμετωπίσουμε, ακούγοντάς τους πρώτα και, αν χρειαστεί, περιορίζοντάς τους», ανέφερε ο Ντονάτο Καπέτσε, πρώην φύλακας που υπηρέτησε για σχεδόν 50 χρόνια και τώρα είναι επικεφαλής του συνδικάτου του κλάδου.
«Εχω αμφιβολίες ως προς τη σκοπιμότητα να χαρακτηριστούν τέτοιες συμπεριφορές ως εγκλήματα», πρόσθεσε ο ίδιος.
Σύμφωνα με την Αντζελα Ντέλα Μπέλα, καθηγήτρια ποινικού δικαίου στο Πανεπιστήμιο του Μιλάνου, η προσθήκη νέων εγκλημάτων και μεγαλύτερων ποινών θα έχει συνέπεια να γεμίσουν περισσότερο τα δικαστήρια και να αυξηθεί ο συνωστισμός στις φυλακές, επιδεινώνοντας μία ήδη κρίσιμη κατάσταση.
Οι φυλακές της Ιταλίας φιλοξενούσαν σχεδόν 61.000 κρατουμένους στα τέλη Ιανουαρίου, περίπου 10.000 περισσότερους από την επίσημη χωρητικότητα, σύμφωνα με στοιχεία της Antigone, οργάνωσης για την πρόνοια των κρατουμένων.
Την ίδια στιγμή, υπάρχει έλλειμμα σχεδόν 7.000 ατόμων ή 16% στο προβλεπόμενο εργατικό δυναμικό των σωφρονιστικών υπαλλήλων.
«Ο αριθμός των κρατουμένων αυξάνεται και δεν μπορούμε πλέον να αντεπεξέλθουμε», τόνισε ο Καπέτσε.
Αύξηση των αυτοκτονιών
Η Ιταλία δεν είναι η μοναδική χώρα της Ευρωπαϊκής Ενωσης που αντιμετωπίζει πρόβλημα με τις φυλακές. Με αδύναμες οικονομίες και σφιχτούς προϋπολογισμούς, τα σωφρονιστικά συστήματα συχνά δίνουν μάχη να λάβουν χρηματοδότηση, παρόλο που αυξάνεται ο αριθμός των εγκλείστων.
Οι φυλακές στη Γαλλία, την Ελλάδα, τη Ρουμανία και την Κύπρο έχουν περισσότερους κρατούμενους από την επίσημη χωρητικότητά τους, σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat.
Στη φυλακή Σαν Βιτόρε του Μιλάνου, η οποία κατασκευάστηκε το 1870, ένας φύλακας με 35ετή εμπειρία δήλωσε ότι τα προβλήματα στη διαχείριση των κρατουμένων, που είναι κυρίως μετανάστες, δεν μιλούν ιταλικά και περιμένουν ακόμη τη δίκη τους, αυξάνονται.
«Παλιά χειριζόμασταν ανθρώπους, τώρα χειριζόμαστε αριθμούς», δήλωσε ο φύλακας, ο οποίος ζήτησε να μην κατονομαστεί.
Από την αρχή του έτους έχουν σημειωθεί 21 αυτοκτονίες στις φυλακές της Ιταλίας, έναντι εννέα το 2023, σύμφωνα με τα στοιχεία της Antigone.
Η Ντέλα Μπέλα, καθηγήτρια ποινικού δικαίου στο Μιλάνο, ανέφερε ότι η προσπάθεια ποινικοποίησης της «παθητικής αντίστασης στην εκτέλεση διαταγών», που τιμωρείται με φυλάκιση έως και οκτώ ετών, θα καταστήσει την Ιταλία μοναδική περίπτωση μεταξύ των δυτικών νομικών συστημάτων.
Η Βρετανία και οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν το έγκλημα της «ανταρσίας» στις φυλακές, πρόσθεσε, ωστόσο αυτό αφορά μόνο βίαιες ενέργειες. Δεν υπάρχει κάτι παρόμοιο σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες.
Η νομοθεσία θα έχει ισχύ και για τις διαμαρτυρίες στα κέντρα υποδοχής μεταναστών.
Το νομοσχέδιο υποβλήθηκε τον Νοέμβριο και βρίσκεται τώρα ενώπιον του Κοινοβουλίου, όπου η κυβέρνηση, με την ευρεία πλειοψηφία που διαθέτει, δεν θα δυσκολευτεί να το εγκρίνει.
Νόμος και τάξη
Στην Πάρμα, 100 κρατούμενοι σε κέντρο υψίστης ασφαλείας της φυλακής άρχισαν την τετράμηνη διαμαρτυρία τους στις 24 Φεβρουαρίου, αρνούμενοι να φάνε και να εργαστούν για να απαιτήσουν καλύτερη υγιεινή και υγειονομική περίθαλψη, περισσότερα τηλεφωνήματα προς τις οικογένειές τους και περισσότερες ευκαιρίες εκπαίδευσης.
Η φυλακή, η οποία φιλοξενεί συνολικά 700 κρατούμενους, διαθέτει μόλις επτά «εκπαιδευτές», που υποτίθεται ότι παίζουν κεντρικό ρόλο στην επανένταξη και την προετοιμασία για τη ζωή τους έξω από τη φυλακή.
Η Βερόνικα Βαλέντι, η διορισμένη από το κράτος αξιωματούχος της πόλης που είναι επιφορτισμένη με τη διασφάλιση των δικαιωμάτων των κρατουμένων, δήλωσε ότι η διαμαρτυρία είναι «νόμιμη» και βασίζεται σε πραγματικά αιτήματα.
Ο Αντρέα Ντελμάστρο, υφυπουργός Δικαιοσύνης της Ιταλίας, αρμόδιος για το σωφρονιστικό σύστημα, αρνήθηκε να σχολιάσει την πρόταση για την ποινικοποίηση της παθητικής αντίστασης στις φυλακές, αλλά δήλωσε ότι η κακή συμπεριφορά των κρατουμένων γενικά δεν μπορεί να γίνει ανεκτή.
«Οταν άνθρωποι που έχουν στερηθεί την ελευθερία τους επειδή έχουν κάνει κάτι κακό προσπαθούν να ξεκινήσουν ταραχές με βία εναντίον πραγμάτων και ανθρώπων, πρέπει να τιμωρούνται», ανέφερε.
Το νομοσχέδιο εντάσσεται στο πλαίσιο του νόμου και της τάξης με την έννοια που έχει προσδώσει σε αυτό η κυβέρνηση Μελόνι.
Ενα από τα πρώτα της βήματα μετά την ανάληψη των καθηκόντων της το 2022 ήταν η πάταξη των μη αδειοδοτημένων rave parties, προβλέποντας ποινές φυλάκισης και πρόστιμα για τους διοργανωτές.
Αλλα μέτρα περιελάμβαναν αυστηροποίηση των ποινών για τις γυναίκες με παραβατική συμπεριφορά που έχουν μικρά παιδιά και για τους γονείς των οποίων τα παιδιά κάνουν κοπάνα από το σχολείο, αυστηροποίηση των όρων για παροχή ασύλου και αύξηση των κυρώσεων κατά διαδηλωτών για το κλίμα που προκαλούν υλικές ζημιές.
Ο Φρανσέσκο Μάιστο, κρατικός αξιωματούχος για την προστασία των κρατουμένων στο Μιλάνο, δήλωσε ότι το νομοσχέδιο για τις φυλακές φαίνεται να αρνείται το δικαίωμα της διαμαρτυρίας που κατοχυρώνεται με απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου το 2005.
Είναι επίσης αντίθετο με το σύνταγμα της Ιταλίας, «στο οποίο ο κρατούμενος έχει δικαιώματα, όπως και υποχρεώσεις», όπως είπε.
Με πληροφορίες από Reuters