Στις 24 Φεβρουαρίου 2022, στις 3.30 το πρωί, δέχθηκα την πρώτη κλήση στο κινητό μου. Είχαν προηγηθεί αμέτρητες ενημερώσεις από τις υπηρεσίες πληροφοριών που μας προειδοποιούσαν για το ενδεχόμενο ρωσικής εισβολής, τίποτα όμως δεν μπορεί να σε προετοιμάσει για μια τέτοια στιγμή. Στην άλλη άκρη της γραμμής ήταν ο πρόεδρος Ζελένσκι: «Μας βομβαρδίζουν, δεχόμαστε ολική εισβολή». Ακούγοντας αυτά τα λόγια ήξερα ότι η μεταπολεμική αρχιτεκτονική ασφαλείας είχε αλλάξει οριστικά. Η Ε.Ε. έπρεπε να αλλάξει και αυτή, και μάλιστα γρήγορα.
Μέσα σε λίγες ώρες είχε συγκληθεί έκτακτη σύνοδος των Ευρωπαίων ηγετών και ηγετίδων στις Βρυξέλλες, για να αποφασίσουμε την απάντηση της Ε.Ε. στην εισβολή. Τα λόγια ήταν περιττά. Επρεπε να δράσουμε. Ηταν μια ιστορική στιγμή, που θα θυμόμαστε για πάντα όλοι εμείς που συμμετείχαμε σε αυτή τη σύνοδο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. Οι αποφάσεις που λάβαμε σηματοδότησαν τη γένεση μιας γεωπολιτικής Ευρωπαϊκής Ενωσης.
Το Κρεμλίνο, με την ανεδαφική του προσδοκία ότι ο πόλεμος κατά της Ουκρανίας θα τελείωνε εύκολα μέσα σε ένα τριήμερο, δεν ανέμενε ούτε τη συλλογική ενότητα της Ε.Ε. ούτε την αποφασιστικότητα της Ουκρανίας να υπερασπιστεί τα εδάφη της· αυτό δείχνει τον βαθμό αυταπάτης της ρωσικής ηγεσίας. Το Κρεμλίνο δεν ενδιαφέρεται για το καλό των πολιτών του, για την ευημερία της χώρας ή για την ειρήνη στην ευρύτερη περιοχή. Από την πλευρά τους, η Ουκρανία και ο λαός της αντιστάθηκαν, ανέκτησαν καταληφθέντα εδάφη, απώθησαν το ρωσικό ναυτικό από τον Εύξεινο Πόντο και προξένησαν σοβαρές απώλειες στις ρωσικές δυνάμεις.
Δύο χρόνια από την έναρξη του πολέμου είναι πλέον σαφές ότι η Ρωσία δεν θα σταματήσει στην Ουκρανία, όπως εξάλλου δεν σταμάτησε στην Κριμαία πριν από δέκα χρόνια. Ολο αυτόν τον καιρό η Ρωσία συνεχίζει τις αποσταθεροποιητικές τακτικές της – στη Μολδαβία, στη Γεωργία, στον Νότιο Καύκασο, στα Δυτικά Βαλκάνια, αλλά και πιο μακριά, στην αφρικανική ήπειρο.
Η Ρωσία συνιστά σοβαρή στρατιωτική απειλή για την ευρωπαϊκή μας ήπειρο και για την παγκόσμια ασφάλεια. Αν δεν αντιδράσουμε σωστά ως Ε.Ε. και δεν προσφέρουμε στην Ουκρανία τη βοήθεια που χρειάζεται για να σταματήσει τη Ρωσία, ο επόμενος στόχος θα είμαστε εμείς.
Πρέπει λοιπόν να είμαστε σε αμυντική ετοιμότητα και να περάσουμε σε μια «πολεμική οικονομία». Ηρθε η ώρα να αναλάβουμε την ευθύνη της ασφάλειάς μας. Δεν μπορούμε πλέον να βασιζόμαστε σε τρίτους ή να είμαστε έρμαια των εκλογικών αναμετρήσεων στις ΗΠΑ ή αλλού.
Ηρθε η ώρα να αναλάβουμε την ευθύνη της ασφάλειάς μας. Δεν μπορούμε πλέον να βασιζόμαστε σε τρίτους ή να είμαστε έρμαια των εκλογικών αναμετρήσεων στις ΗΠΑ ή αλλού.
Πρέπει να ενισχύσουμε την ικανότητά μας –τόσο για την Ουκρανία όσο και για την Ευρώπη– να υπερασπιζόμαστε τον δημοκρατικό κόσμο. Μια ισχυρότερη Ευρώπη θα μπορεί να προσφέρει περισσότερα και στη νατοϊκή συμμαχία, ισχυροποιώντας τη συλλογική μας άμυνα.
Είμαστε δικαίως υπερήφανοι για όσα έχουμε καταφέρει μέχρι τώρα, όμως είναι πολύ περισσότερα αυτά που μπορούμε και πρέπει να κάνουμε.
Σε μια από τις τηλεφωνικές μας συνομιλίες, δύο 24ωρα μετά την έναρξη του πολέμου, ο πρόεδρος Ζελένσκι ζήτησε επειγόντως όπλα από την Ε.Ε. Μαζί με τον ύπατο εκπρόσωπο Ζοζέπ Μπορέλ εργαστήκαμε με τους ηγέτες και τις ηγέτιδες των κρατών-μελών ώστε η Ουκρανία να λάβει θανατηφόρα όπλα. Ηταν η πρώτη φορά στην Ιστορία της Ενωσής μας που συνέβαινε κάτι τέτοιο. Το Σαββατοκύριακο που ακολούθησε, τα πρώτα όπλα είχαν ήδη αρχίσει να φτάνουν στην Ουκρανία.
Η δέσμευση της Ευρώπης να στηρίξει την Ουκρανία και τον λαό της διατηρήθηκε αταλάντευτη σε όλες τις επόμενες συνόδους του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου.
Εντείναμε επίσης τις προσπάθειές μας από στρατιωτικής απόψεως. Η αμυντική βιομηχανία της Ευρώπης έχει αυξήσει τη δυναμικότητα παραγωγής της κατά 50% από την έναρξη του πολέμου και θα διπλασιάσουμε την ευρωπαϊκή παραγωγή πυρομαχικών φτάνοντας και ξεπερνώντας τα δύο εκατ. βλήματα ανά έτος, μέχρι το τέλος της επόμενης χρονιάς.
Στο μεταξύ, παντού στην ήπειρό μας η προπαγάνδα του Κρεμλίνου στην Ευρώπη φιλοδοξεί να πείσει τους πολίτες μας ότι ο πόλεμος στην Ουκρανία δεν μας αφορά, ότι αδειάζει τα δημόσια ταμεία και πλήττει την ενότητά μας. Τίποτε από αυτά δεν αληθεύει. Πρέπει να κάνουμε περισσότερα για να βοηθήσουμε την Ουκρανία και να δυναμώσουμε την ευρωπαϊκή άμυνα. Πρέπει να μπορούμε να μιλήσουμε όχι μόνο τη γλώσσα της διπλωματίας αλλά και τη γλώσσα της ισχύος.
Η Ρωσία φέτος εκτιμάται ότι θα δαπανήσει το 6% του ΑΕΠ της για την άμυνα, τη στιγμή που το αντίστοιχο ποσοστό για την Ε.Ε. παραμένει κατά μέσον όρο κάτω από τον νατοϊκό στόχο του 2% του ΑΕΠ.
Εδώ και δεκαετίες η Ευρώπη δεν επενδύει αρκετά στην ασφάλεια και την άμυνά της. Σήμερα βρισκόμαστε αντιμέτωποι με τη μεγαλύτερη στρατιωτική απειλή μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και πρέπει να ενισχύσουμε την αμυντική μας ετοιμότητα. Αυτό απαιτεί μια ριζική και αμετάκλητη στροφή στον τρόπο σκέψης μας, καθώς καλούμαστε να υιοθετήσουμε μια φιλοσοφία στρατηγικής ασφάλειας.
Πρέπει να δώσουμε προτεραιότητα στην Ουκρανία και να δαπανήσουμε περισσότερα χρήματα, με τρόπο πιο εύστοχο και λιγότερο κατακερματισμένο.
Παράλληλα με την αναβάθμιση της αμυντικής μας ικανότητας πρέπει να διασφαλίσουμε ότι η Ουκρανία θα λάβει ό,τι χρειάζεται στο πεδίο της μάχης. Οι Ουκρανοί στρατιώτες χρειάζονται επειγόντως σφαίρες και βλήματα, καθώς επίσης συστήματα αεράμυνας για να διατηρήσουν τον έλεγχο του εναέριου χώρου.
Πρέπει να χρησιμοποιήσουμε τον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό για την αγορά στρατιωτικού εξοπλισμού για την Ουκρανία· ας μη διστάσουμε επίσης να αξιοποιήσουμε τα έκτακτα κέρδη από τα ακινητοποιημένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία για αγορές όπλων για την Ουκρανία.
Θα πρέπει να επιδιώξουμε να διπλασιάσουμε τις αγορές μας από την ευρωπαϊκή βιομηχανία έως το 2030. Αυτό θα εξασφαλίσει μεγαλύτερη προβλεψιμότητα για τις εταιρείες μας. Η σύναψη πολυετών συμβάσεων θα τους δώσει επίσης κίνητρο να αυξήσουν την παραγωγική τους δυναμικότητα. Ετσι, η αμυντική μας βιομηχανία θα ενισχυθεί, το ίδιο και η αμυντική μας ετοιμότητα, και, παράλληλα, θα δημιουργηθούν θέσεις απασχόλησης και θα τονωθεί η ανάπτυξη στο σύνολο της Ε.Ε.
Οι επενδύσεις στην άμυνα στοιχίζουν ακριβά, αλλά χωρίς αυτές δεν μπορούμε να αυξήσουμε την αμυντική μας παραγωγή. Πρέπει να προωθήσουμε λύσεις που θα επιτρέψουν στη βιομηχανία να εξασφαλίζει ευκολότερα τόσο δημόσια όσο και ιδιωτική χρηματοδότηση. Η έκδοση αμυντικών ευρωομολόγων για την άντληση κεφαλαίων που θα χρησιμοποιηθούν για την αγορά υλικού ή για επενδύσεις στη βιομηχανία μας είναι επίσης ένας εξαιρετικά αποτελεσματικός τρόπος να ενισχυθούν η καινοτομία και η τεχνολογική και βιομηχανική μας βάση.
Πρέπει επίσης να εξετάσουμε τρόπους να επεκταθεί η εντολή της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων και να προσαρμοστεί η δανειοδοτική πολιτική της, ώστε να μας επιτραπεί να κάνουμε περισσότερα για τη στήριξη της ευρωπαϊκής αμυντικής βιομηχανίας, για παράδειγμα αλλάζοντας τον ορισμό των ειδών διπλής χρήσης.
Οι ηγέτες και οι ηγέτιδες της Ε.Ε. θα προσέλθουν για ακόμη μία φορά στις Βρυξέλλες, δύο χρόνια μετά από εκείνη την ιστορική σύνοδο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. Σε αυτή την κρίσιμη συγκυρία για την παγκόσμια Ιστορία, η Ευρώπη πρέπει να διαθέτει αμυντική ετοιμότητα και να αρθεί στο ύψος των περιστάσεων χωρίς χρονοτριβή. Είναι ένας αγώνας που απαιτεί ισχυρή ηγεσία ώστε οι πολίτες μας, ο επιχειρηματικός κόσμος και οι κυβερνήσεις μας να συσπειρωθούν γύρω από μια νέα αντίληψη της ασφάλειας και της άμυνας στο σύνολο της ευρωπαϊκής μας ηπείρου.
Αν θέλουμε ειρήνη, πρέπει να προετοιμαζόμαστε για πόλεμο.
* Ο κ. Σαρλ Μισέλ είναι πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου.