Επτά μήνες μετά τον θάνατο του Γεβγκένι Πριγκόζιν, του οποίου ο ιδιωτικός στρατός της ομάδας Wagner επιχείρησε να εξεγερθεί κατά του Ρώσου προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν, το ρωσικό κράτος επιχειρεί να ελέγξει τους μισθοφόρους και τους θέτει στην υπηρεσία του Κρεμλίνου.
Οι χιλιάδες ένοπλοι της Wagner έχουν πλέον διασπαστεί σε τουλάχιστον τέσσερις ομάδες, σύμφωνα με δύο Αμερικανούς αξιωματούχους που επικαλείται σε ανάλυσή του το Politico.
Αναμειγνύοντας τους μαχητές της Wagner με άλλους μισθοφόρους «πιστούς» στον Πούτιν, η ρωσική κυβέρνηση ελπίζει να αποτρέψει την επανάληψη των γεγονότων του περασμένου έτους, που η Wagner στράφηκε εναντίον του Πούτιν και του υπουργείου Αμυνας.
«Εν μέρει, στόχος της αναδιάρθρωσης είναι να διασφαλιστεί μεγαλύτερος έλεγχος των επιχειρήσεων συνολικά», δήλωσε ένας από τους Αμερικανούς αξιωματούχους στο Politico.
Οι νέοι ιδιωτικοί στρατοί έχουν ήδη αναπτυχθεί σε όλο τον κόσμο σε ειδικές αποστολές, μεταξύ άλλων στην Ουκρανία και την Αφρική, όπου αναμένεται να διαδραματίσουν παρόμοιο αποσταθεροποιητικό ρόλο στην παγκόσμια σκηνή όπως έκαναν και την εποχή που βρίσκονταν υπό τη διοίκηση του Πριγκόζιν, εκτίμησαν οι δύο πηγές του Politico.
Οι ανασυγκροτημένες παραστρατιωτικές ομάδες έχουν ήδη αναγκάσει την κυβέρνηση Μπάιντεν να αποσύρει στρατεύματα από τον Νίγηρα και το Τσαντ – γεγονότα που ερμηνεύονται ως σημαντική οπισθοδρόμηση στη μάχη κατά της τρομοκρατίας. Παράλληλα αποτελούν νέο εμπόδιο για την πολιτική των ΗΠΑ στην Κεντροαφρικανική Δημοκρατία, το Μάλι, την Μπουρκίνα Φάσο, τη Λιβύη και άλλα αφρικανικά έθνη.
Μία από τις τέσσερις ομάδες στις οποίες έχει διασπαστεί η Wagner, είναι ευθυγραμμισμένη με την Εθνική Φρουρά της Ρωσίας. Η ομάδα αυτή έχει ήδη μεταφερθεί στην Ουκρανία και μετρά σημαντικές απώλειες. Δύο άλλες ομάδες λειτουργούν υπό τον έλεγχο του υπουργείου Αμυνας και των υπηρεσιών πληροφοριών της Μόσχας. Η τέταρτη ομάδα, γνωστή ως Africa Corp, συντονισμένη με μια υπάρχουσα ομάδα Redut, προσπαθεί ακόμα να αποκτήσει τον έλεγχο των παλιών δυνάμεων της Wagner σε ορισμένες αφρικανικές πρωτεύουσες, όπως δήλωσαν οι δύο αξιωματούχοι.
Λίγα έχουν γίνει γνωστά για την διάσπαση στους καινούργιους κλάδους, ενώ ασαφής παραμένει ο αριθμός των μελών που προέρχονται από τη Wagner του Πριγκόζιν, σε σχέση με τη συμμετοχή από άλλες παραστρατιωτικές οργανώσεις. Δεν είναι επίσης σαφές σε ποιο βαθμό ο γιος του Πριγκόζιν, ο οποίος αρχικά ανέλαβε τον έλεγχο χιλιάδων μισθοφόρων της Wagner μετά τον θάνατο του πατέρα του, εξακολουθεί συμμετέχει στη λήψη αποφάσεων σε μια μικρότερη ομάδα μισθοφόρων που παραμένουν πιστοί στη μνήμη του πατέρα του. Ο υιός του Πριγκόζιν είναι πιθανότατα επικεφαλής ορισμένων δυνάμεων στην Κεντροαφρικανική Δημοκρατία και το Μάλι, δήλωσαν οι αξιωματούχοι.
Ο Γεβγκένι Πριγκόζιν σκοτώθηκε τον περασμένο Αύγουστο όταν το αεροπλάνο του εξερράγη στον αέρα. Η συντριβή θεωρήθηκε από πολλούς ως μια κρατικά χρηματοδοτούμενη δολοφονία, με εντολή του Πούτιν.
Ο θάνατός του σηματοδότησε το τέλος της πιο σοβαρής αμφισβήτησης της ηγεσίας του Πούτιν στα 25 χρόνια της εξουσίας του.Ο Πριγκόζιν είχε αποκτήσει μεγάλη περιουσία ως προσωπικός σεφ του Πούτιν και επίσημος προμηθευτής του Κρεμλίνου πριν δημιουργήσει τον όμιλο Wagner το 2017. Το να επιτρέψει σε έναν στενό σύμμαχο του Κρεμλίνου να δημιουργήσει έναν ανεπίσημο ιδιωτικό στρατό ήταν χρήσιμο για τη Ρωσία στην ανάληψη μυστικών αποστολών σε όλο τον κόσμο.
Ωστόσο, καθώς η ομάδα Wagner επέκτεινε την παγκόσμια εμβέλειά της, άρχισε να ανεξαρτητοποιείται όλο και περισσότερο από τη Ρωσία. Ο Πούτιν ανέχθηκε αυτές τις αλλαγές, καθώς οι μαχητές της Wagner ανέλαβαν σημαντικό ρόλο στον πόλεμό του με την Ουκρανία. Τον Ιούνιο του περασμένου έτους, ωστόσο, ο Πριγκόζιν και οι μισθοφόροι του στράφηκαν εναντίον του Πούτιν με αιχμή τη διαχείριση του πολέμου από το υπουργείο Αμυνας.
Αυτό οδήγησε σε μια σειρά αψιμαχιών με τις ρωσικές δυνάμεις, καθώς οι άνδρες του Πριγκόζιν κατευθύνθηκαν προς τη Μόσχα σε μια προφανή απόπειρα πραξικοπήματος. Ο Πριγκόζιν τελικά παραιτήθηκε μετά από συμφωνία που διαπραγματεύτηκαν οι σύμμαχοι της Ρωσίας στη Λευκορωσία. Ομως, μέσα σε δύο μήνες, ο Πριγκόζιν ήταν νεκρός, μαζί με εννέα άλλους, όταν το αεροπλάνο του διαλύθηκε και έπεσε στη γη, χωρίς ποτέ να ολοκληρώσει την πτήση του από την Αγία Πετρούπολη στη Μόσχα.
Ο θάνατος του Πριγκόζιν άφησε την τύχη της «αυτοκρατορίας» του σε εκκρεμότητα. Εκείνη την εποχή, η ομάδα Wagner βρισκόταν σε φάση σύναψης στενών δεσμών με απολυταρχικούς ηγέτες αφρικανικών κρατών, παρέχοντας ασφάλεια σε δικτάτορες, ενώ παράλληλα δραστηριοποιούνταν σε επικερδείς εξορυκτικές επιχειρήσεις.
Στην Κεντροαφρικανική Δημοκρατία, για παράδειγμα, η Wagner είχε θέσει υπό τον έλεγχό της ένα ορυχείο χρυσού. Στον απόηχο του θανάτου του Πριγκόζιν, οι πρώην υφιστάμενοί του έχουν επεκτείνει σημαντικά το ορυχείο, όπως δήλωσαν οι Αμερικανοί αξιωματούχοι, αλλά δεν έχουν ακόμη κινηθεί αποτελεσματικά σε ό,τι αφορά το άνοιγμά τους στην αγορά, ενώ θα μπορούσαν να εξασφαλίζουν κέρδη εκατοντάδων εκατομμυρίων δολαρίων.
Ο Πριγκόζιν διηύθυνε επίσης μια σαρωτική επιχείρηση παραπληροφόρησης που τροφοδότησε διαδηλώσεις στην Αφρική, βοήθησε στην προβολή παραποιημένων ειδήσεων σε μέσα ενημέρωσης σε όλο τον κόσμο και διαχειριζόταν μαζικές «φάρμες τρολ» για την αποσταθεροποίηση εκλογών στη Δυτική Ευρώπη, τις ΗΠΑ και άλλες δημοκρατικές χώρες.
Αυτά τα μέσα παραπληροφόρησης βρίσκονται πλέον, πιθανότατα, υπό τον έλεγχο της ρωσικής υπηρεσίας πληροφοριών, δήλωσαν οι Αμερικανοί αξιωματούχοι. Και υπάλληλοι του Πριγκόζιν ενδέχεται να έχουν επανδρώσει άλλες υπηρεσίες πληροφοριών, συμπεριλαμβανομένης της διεύθυνσης πληροφοριών του στρατού.
Ο έλεγχος αυτών των μισθοφόρων από τη Μόσχα έχει τεράστιες γεωπολιτικές επιπτώσεις. Ειδικά στην Αφρική, θα μπορούσε να υπονομεύσει τις προσπάθειες της κυβέρνησης Μπάιντεν να καταπολεμήσει την τρομοκρατία, να προωθήσει τη δημοκρατία και να σφυρηλατήσει διπλωματικούς δεσμούς με νεοσύστατα καθεστώτα.
«Το ζήτημα της χρονικής συγκυρίας είναι σημαντικό σε αυτή την περίπτωση. Η Ρωσία μπορεί να δώσει σε αυτές τις χώρες ό,τι δεν μπορούν οι ΗΠΑ και μάλιστα άμεσα», δήλωσε ένας από τους Αμερικανούς αξιωματούχους, αναφερόμενος στην ικανότητα της Μόσχας να χρησιμοποιεί μισθοφόρους για να παρέχει «κάτω από το τραπέζι» όπλα και πυρομαχικά σε νεοσύστατες μιλιταριστικές κυβερνήσεις στην Αφρική. «Και πολλοί από τους ηγέτες αυτών των χωρών έχουν βαρεθεί να τους κάνουν διαλέξεις για τη δημοκρατία από τις ΗΠΑ».
Σύμφωνα με το νόμο, οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν μπορούν να παρέχουν βοήθεια σε κυβερνήσεις που καταλαμβάνουν την εξουσία μέσω στρατιωτικών πραξικοπημάτων, γεγονός που τις τοποθετεί ουσιαστικά ένα βήμα πίσω από τη Ρωσία σε τέτοιες καταστάσεις.
Ο άμεσος έλεγχος παραστρατιωτικών ομάδων από τη Μόσχα, θα μπορούσε να προσελκύσει και ορισμένες αφρικανικές χώρες που απέφευγαν έως τώρα την Ομάδα Wagner, στην οποία είχαν επιβληθεί διεθνώς κυρώσεις ως εγκληματική οργάνωση.
Το παράδειγμα του Νίγηρα
Η χρήση των παραστρατιωτικών μαχητών από τη Μόσχα για την εξάπλωση της επιρροής της στην Αφρική είναι ήδη ορατή στον Νίγηρα, ένα από τα σημαντικότερα σημεία στον χάρτη της μάχης κατά της τρομοκρατίας.
Οι στρατιωτικοί ηγέτες του Νίγηρα απέσπασαν τον έλεγχο από τον εκλεγμένο πρόεδρο της χώρας, Μοχάμεντ Μπαζούμ, τον περασμένο Ιούλιο. Το πραξικόπημα ώθησε την Ουάσιγκτον να αναστείλει την οικονομική και στρατιωτική της βοήθεια προς τη χώρα, ενώ η κυβέρνηση Μπάιντεν πίεσε τους στρατιωτικούς ηγέτες να επιστρέψουν σε μια δημοκρατία.
Νωρίτερα μέσα στον μήνα, ωστόσο, εκατοντάδες Ρώσοι μισθοφόροι έφτασαν στην πρωτεύουσα Νιαμέι, ισχυριζόμενοι ότι είχαν έρθει για να βοηθήσουν στην εκπαίδευση του στρατού του Νίγηρα και να συνάψουν επίσημη συνεργασία με τη χούντα.
Η άφιξή λίγες ημέρες προτού η κυβέρνηση Μπάιντεν ανακοινώσει ότι οι ΗΠΑ θα αποσύρουν τους 1.000 στρατιώτες τους από τη χώρα μετά από σχεδόν 10 χρόνια, δημιούργησε τελικά την εντύπωση ότι οι ρωσικές δυνάμεις αντικατέστησαν εκείνες των ΗΠΑ σε μια χώρα όπου τρομοκρατικές ομάδες σχεδιάζουν τρομοκρατικές επιθέσεις με στόχους σε όλο τον πλανήτη.
Σε ό,τι αφορά το Τσαντ, μια άλλη χώρα με σημαντική παρουσία πρώην μαχητών της Wagner, η κυβέρνηση Μπάιντεν ανακοίνωσε αυτή την εβδομάδα ότι αποσύρει μονάδες ειδικών δυνάμεων με αντιτρομοκρατικά καθήκοντα κατόπιν αιτήματος της τοπικής κυβέρνησης. Η κίνηση αυτή θεωρήθηκε ευρέως ως άλλη μια περίπτωση αντικατάστασης της αμερικανικής επιρροής από τη Ρωσία.
Πρώην μαχητές της Wagner παραμένουν επίσης ενεργοί στο Μάλι, τη Λιβύη και το Σουδάν, όπου έχουν συμβόλαια για την παροχή ασφάλειας σε ασταθή καθεστώτα. Οι ΗΠΑ έχουν προσπαθήσει να αντιμετωπίσουν την παρουσία της σε αυτά τα έθνη και στην Κεντροαφρικανική Δημοκρατία, προτρέποντας τους αξιωματούχους να αποστασιοποιηθούν από τη Ρωσία.
Oι δύο Αμερικανοί αξιωματούχοι υπογραμμίζουν ωστόσο και το ρίσκο που ενέχει αυτή η στρατηγική της Ρωσίας – ειδικά όσον αφορά το αναπάντητο ερώτημα σχετικά με την αφοσίωση των πρώην μαχητών της Wagner, και το κατά πόσο είναι πρόθυμοι να λάβουν εντολές από το υπουργείο Αμυνας της χώρας.
Ακόμη και πριν από την εξέγερσή του, ο Πριγκόζιν καταδίκαζε συχνά δημοσίως το υπουργείο Αμυνας, κατηγορώντας τους επικεφαλής του για τις αποτυχίες στο πεδίο της μάχης στην Ουκρανία. Και η τελική του ρήξη με τον Πούτιν ήρθε όταν προσπάθησε να επιβάλει την απομάκρυνση του Σεργκέι Σόιγκου, υπουργού Αμυνας, και του Βαλέρι Γερασίμοφ, αρχηγού του στρατιωτικού επιτελείου.
Ο Πριγκόζιν κατηγόρησε το δίδυμο αυτό για τις κακές επιδόσεις των ρωσικών στρατευμάτων. Ισχυρίστηκε επίσης ότι είχαν υπερβάλει ως προς την εν πολλοίς «απατηλή» απειλή που συνιστούσε η Ουκρανία για να ωθήσουν τον Πούτιν σε έναν απερίσκεπτο πόλεμο.
Πολλοί από τους μαχητές της Wagner παρέμειναν πιστοί στη μνήμη του Πριγκόζιν και συνέχισαν να αντιπαθούν τον υπουργό Aμυνας. Τώρα, ορισμένοι από αυτούς καθοδηγούνται από αυτόν ακριβώς τον αξιωματούχο – τον Σοϊγκού – σε μια εξαιρετικά επιλεκτική ομάδα γνωστή ως Patriot. Η ομάδα εποπτεύεται και χρηματοδοτείται από το υπουργείο Αμυνας.
«Δεν είναι σαφές ότι η Μόσχα θα καταφέρει αυτό που έκανε η Wagner για χρόνια», σχολίασε ένας τρίτος Αμερικανός αξιωματούχος. «Αυτοί οι μαχητές μπαίνουν σε ένα υφιστάμενο, γραφειοκρατικό σύστημα που μπορεί να επιβραδύνει τα πράγματα και να τα κάνει λιγότερο επικίνδυνα».
Πηγή Politico