Για 25 χρόνια, το ρωσικό αργό πετρέλαιο που έφθανε στον τερματικό σταθμό της ρωσικής εταιρείας Lukoil στο λιμάνι του Μπουργκάς, στα βουλγαρικά παράλια της Μαύρης Θάλασσας, τροφοδοτούσε ευρύ δίκτυο πολιτικής επιρροής, που κράτησε τη Σόφια στενά συνδεδεμένη με το Κρεμλίνο.
Ο όγκος του ρωσικού αργού που διοχετεύθηκε στο γειτονικό –ρωσικών συμφερόντων– διυλιστήριο αποτελούσε επτασφράγιστο μυστικό. Οι Ρώσοι είχαν άλλωστε υπό τον έλεγχό τους το λιμάνι, τους δείκτες ροής των αντλιών και την παραστρατιωτική δύναμη, υπεύθυνη για την ασφάλεια των εγκαταστάσεων. Τους τελευταίους μήνες, όμως, η Ρωσία απώλεσε τον έλεγχο του τερματικού σταθμού στο Μπουργκάς.
Η Βουλγαρία ανέκτησε τον έλεγχο της λιμενικής ζώνης και έχει παρουσιάσει σχέδια για την εξαγορά του διυλιστηρίου. Τον Ιανουάριο, η Βουλγαρία απαγόρευσε την εισαγωγή ρωσικού αργού πετρελαίου. Η απώλεια του ελέγχου του τερματικού σταθμού από τη Ρωσία αποτελεί απροσδόκητη και ανεπιθύμητη για τη Μόσχα συνέπεια της εισβολής στην Ουκρανία.
Η πάλαι ποτέ αμέριστη στήριξη της Βουλγαρίας προς τη Ρωσία έχει μεταμορφωθεί σε βαθιά καχυποψία, που εκφράζεται πολιτικά στο σύνολο των κοινοβουλευτικών κομμάτων και στη στάση τους απέναντι στον πόλεμο στην Ουκρανία. Στο χρονικό διάστημα μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, η Βουλγαρία απεξαρτήθηκε πλήρως από τις εισαγωγές ρωσικού αερίου, που κάλυπταν κάποτε το 95% των ενεργειακών αναγκών της χώρας.
Η Σόφια έσπασε επίσης το συμβόλαιό της με τη ρωσική εταιρεία διαχείρισης πυρηνικών σταθμών Rosatom, υπογράφοντας συμφωνία με την αμερικανική Westinghouse για την κατασκευή νέων αντιδραστήρων. «Πρέπει να επιτύχουμε 100% ενεργειακή αυτονομία απέναντι στη Ρωσία. Ολοι γνωρίζουν ότι η Lukoil είχε θέσει το Μπουργκάς υπό τον έλεγχο του Κρεμλίνου», έλεγε ο Νικολάι Ντενκόφ, πριν παραιτηθεί από την πρωθυπουργία τον περασμένο μήνα. Τον ισχυρισμό αυτό διαψεύδει επίμονα η ρωσική εταιρεία, εξηγώντας ότι είναι μια ιδιωτική εταιρεία που δραστηριοποιείται νόμιμα στη βουλγαρική αγορά.
Εκφράζοντας παράπονα για τις «μεροληπτικές και άδικες πολιτικές αποφάσεις» εις βάρος της, η Lukoil ανακοίνωσε τον Δεκέμβριο ότι αναθεωρεί τη στρατηγική της στη Βουλγαρία με σκοπό την πώληση του διυλιστηρίου στο Μπουργκάς. Οταν η Ε.Ε. απαγόρευσε τη διά θαλάσσης μεταφορά ρωσικού αργού το 2022, η τότε κυβέρνηση, υπό τον φιλοδυτικό πρωθυπουργό Κιρίλ Πετκόφ, εξασφάλισε εξαίρεση μέχρι τις αρχές του 2023 από τις Βρυξέλλες προκειμένου να μην πληγεί η δραστηριότητα της μεγαλύτερης βιομηχανίας στη χώρα, που ήταν η διύλιση καυσίμων στις εγκαταστάσεις της Lukoil στο Μπουργκάς.
Η κυβέρνηση του Πετκόφ και το κόμμα του, «Συνεχίζουμε να Αλλάζουμε», δέχτηκαν τότε αυστηρή κριτική από τις πολιτικές δυνάμεις που τάσσονταν κάποτε υπέρ της Ρωσίας. Οι αντίπαλοι του φιλελεύθερου κυβερνώντος κόμματος κατηγόρησαν τον Πετκόφ για στήριξη της Μόσχας και της εισβολής στην Ουκρανία. Στην πρώτη γραμμή των επιθέσεων κατά της «φιλορωσικής» πολιτικής του Πετκόφ είχε βρεθεί το πάλαι ποτέ φανατικά φιλορωσικό κόμμα GERB του Μπόικο Μπορίσοφ.
Σήμερα, οι περισσότεροι από 100 Ρώσοι εργαζόμενοι στο διυλιστήριο έχουν επιστρέψει στη χώρα τους. Μετά τον Ιανουάριο, οι εγκαταστάσεις λειτουργούν μόνο για τη διύλιση μη ρωσικού αργού πετρελαίου, με την παραγωγή να έχει περιορισθεί σημαντικά. Οταν η Lukoil ανέλαβε τη διαχείριση του διυλιστηρίου από το βουλγαρικό κράτος, το 1999, η συμφωνία ιδιωτικοποίησης έμοιαζε επωφελής, παρά τις υπόνοιες διαφθοράς που την περιέβαλλαν. «Η Ρωσία του ’99 δεν είναι η σημερινή και οφείλουμε να πάψουμε να εξάγουμε τον φόβο και τη διαφθορά, μαζί με το πετρέλαιό τους», τονίζει ο φιλελεύθερος βουλευτής του Μπουργκάς, Ντιμίταρ Ναϊντένοφ.