Ο Βλαντιμίρ Πούτιν απομάκρυνε τον επί μακρόν στενό συνεργάτη του, τον 68χρονο Σεργκέι Σοϊγκού, από τη θέση του υπουργού Αμυνας, στον πιο σημαντικό ανασχηματισμό στη στρατιωτική διοίκηση από τότε που τα ρωσικά στρατεύματα εισέβαλαν στην Ουκρανία, πριν από δύο και πλέον χρόνια.
Σε μια αιφνιδιαστική ανακοίνωση, το Κρεμλίνο ανακοίνωσε ότι ο Αντρέι Μπελούσοφ, πρώην αναπληρωτής πρωθυπουργός που ειδικεύεται στα οικονομικά, θα αντικαταστήσει τον Σοϊγκού.
Ο Πούτιν, ο οποίος ορκίστηκε για πέμπτη συνεχόμενη θητεία πρόεδρος της Ρωσίας την περασμένη εβδομάδα, αφού κέρδισε τις πρόσφατες εκλογές στη Ρωσία με 87% των ψήφων –ηγείται της Ρωσίας από τον Μάιο του 2000–, πρότεινε στον Σοϊγκού να αναλάβει τη θέση του επικεφαλής του ισχυρού ρωσικού Συμβουλίου Ασφαλείας.
Σήμερα ηγείται του συγκεκριμένου συμβουλίου ο Νικολάι Πατρούσεφ, πρώην κατάσκοπος και από τους στενότερους συμβούλους του Πούτιν.
Η εκστρατεία στην Ουκρανία έχει προκαλέσει μεγάλες απώλειες σε άνδρες και υλικό. Το γεγονός ότι ένας οικονομολόγος τοποθετείται στο υπουργείο Αμυνας αντικατοπτρίζει τις μεταβαλλόμενες προτεραιότητες του Κρεμλίνου, όπως υπογραμμίζουν πολλοί αναλυτές σε διεθνή Μέσα σήμερα Δευτέρα.
Η επιλογή σηματοδοτεί την ανάγκη ο επικεφαλής άμυνας να έχει την ικανότητα να ασκεί αυστηρό έλεγχο στις γιγάντιες στρατιωτικές δαπάνες για τη χρηματοδότηση του πολέμου στην Ουκρανία και να περιορίζει τα φαινόμενα διαφθοράς στο υπουργείο Αμυνας.
Η ανακοίνωση της αντικατάστασης την Κυριακή, στο τέλος ενός τετραήμερου αργίας στη Ρωσία, ήταν προσεκτικά διατυπωμένη, ώστε να μην υποδηλώνει σεισμικές αλλαγές εν μέσω του παρατεταμένου πολέμου στην Ουκρανία και να μη δημιουργεί αίσθηση υποβιβασμού του Σοϊγκού.
Η μακρά πορεία του Σοϊγκού και η «σκιά» της διαφθοράς
Ο Σοϊγκού, ο μακροβιότερος υπουργός της Ρωσίας, ανέλαβε την ηγεσία του υπουργείου Αμυνας το 2012, παρότι δεν είχε στρατιωτικό υπόβαθρο, γεγονός που προκάλεσε δυσαρέσκεια σε κάποιους από τους ανώτερους αξιωματούχους του ρωσικού στρατού.
Πολιτικός μηχανικός στο επάγγελμα, έγινε γνωστός ως επικεφαλής του υπουργείου Εκτάκτων Αναγκών και Αντιμετώπισης Καταστροφών τη δεκαετία του 1990.
Ως υπουργός Αμυνας δέχθηκε συχνά κριτική, με πολλούς να ισχυρίζονται ότι η θέση ήταν εκτός των δυνατοτήτων του, ιδίως μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία.
Ο Σοϊγκού είχε αναλάβει τον εκσυγχρονισμό του ρωσικού στρατού και εκτιμάται ότι είχε άμεση πρόσβαση στον Πούτιν, ενώ φέρεται να πήγαινε συχνά μαζί του για κυνήγι και ψάρεμα στη Σιβηρία.
Εγινε δημοφιλής στη Ρωσία μετά την παράνομη προσάρτηση της Κριμαίας το 2014, την οποία φέρεται να ενορχήστρωσε.
Ωστόσο έχει δεχθεί έντονη κριτική για στρατιωτικές αποτυχίες της Ρωσίας μετά την εισβολή του Φεβρουαρίου του 2022, καθώς και για την αδυναμία του να απαλλάξει τον στρατό από τα εκτεταμένα φαινόμενα διαφθοράς που φάνηκε να παρακωλύουν τις ρωσικές δυνάμεις στις αρχές του πολέμου, όταν οι νέοι στρατιώτες συχνά ήταν ανεπαρκώς εξοπλισμένοι.
Δραματικό «γεγονός» της πορείας του αποτέλεσε, μεταξύ άλλων, η απόκρουση της ένοπλης εξέγερσης το περασμένο καλοκαίρι που ενορχήστρωσε ο επικεφαλής των μισθοφόρων της Wagner, γνωστός και ως «σεφ του Πούτιν» Γεβγκένι Πριγκόζιν, ο οποίος απαιτούσε την αποπομπή και σύλληψη του Σοϊγκού.
Ο Πριγκόζιν αποκάλεσε τον υπουργό Αμυνας «βρωμιάρη» και «ηλικιωμένο κλόουν» σε ηχητικά μηνύματα που έγιναν viral. Σκοτώθηκε σε περίεργο αεροπορικό δυστύχημα ενώ πετούσε από την Αγία Πετρούπολη στη Μόσχα τον Αύγουστο του 2023. Το Κρεμλίνο αρνήθηκε κάθε σύνδεση με το δυστύχημα και τα αίτια που το προκάλεσαν.
Η θέση του Σοϊγκού αποδυναμώθηκε περισσότερο τον περασμένο μήνα, όταν οι υπηρεσίες ασφαλείας συνέλαβαν τον επί πολλά έτη έμπιστό του Τιμούρ Ιβάνοφ, αναπληρωτή υπουργό Αμυνας, και τον κατηγόρησαν για διαφθορά σε ευρεία κλίμακα.
Ο Ιβάνοφ επέβλεπε στρατιωτικά κατασκευαστικά έργα, συμπεριλαμβανομένης της ανοικοδόμησης της κατεστραμμένης ουκρανικής πόλης Μαριούπολη, η οποία τώρα βρίσκεται υπό ρωσική κατοχή. Κατηγορήθηκε για δωροληψία ύψους 11 εκατ. δολ.
Οι υποθέσεις διαφθοράς κατά αξιωματούχων υψηλού προφίλ σπάνια έρχονται στο φως στη Ρωσία και συχνά σηματοδοτούν επικείμενη αλλαγή εξουσίας.
Η σύλληψη του Ιβάνοφ θεωρήθηκε ευρέως ως δυσοίωνο σημάδι για τον Σοϊγκού. Η υπόθεση έδειξε επίσης ότι η ανάγκη καταπολέμησης της δωροδοκίας, που επί μακρόν ήταν ανεκτή στη Ρωσία, είναι πλέον επιτακτική, ώστε να διασφαλιστεί ότι οι κρίσιμοι στρατιωτικοί πόροι θα φτάσουν στις πρώτες γραμμές.
Τυπικά, πάντως, με τον ανασχηματισμό της Κυριακής ο Σοϊγκού τοποθετείται σε θέση που θεωρείται ανώτερη από του υπουργού Αμυνας, σε μια κίνηση που κάποιοι θεωρούν ότι επιτρέπει στον Πούτιν να «σώσει» το κύρος ενός από τους παλαιότερους και πιο στενούς συνεργάτες του.
Ενας οικονομολόγος στο υπουργείο Αμυνας
Ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου Ντμίτρι Πεσκόφ εξήγησε ότι ο Πούτιν επέλεξε έναν οικονομολόγο, τον 65χρονο Μπελούσοφ για το υπουργείο Αμυνας, καθώς οι πολεμικές δαπάνες της Ρωσίας έχουν γιγαντωθεί.
Πρόσθεσε ότι η Ρωσία θυμίζει τη Σοβιετική Ενωση στα μέσα της δεκαετίας του 1980, όταν υψηλό ποσοστό του ΑΕΠ πήγαινε σε στρατιωτικές δαπάνες.
«Είναι απαραίτητο να διασφαλιστεί ότι οι στρατιωτικές δαπάνες ευθυγραμμίζονται με τις συνολικές δημοσιονομικές υποχρεώσεις», τόνισε ο Πεσκόφ.
Ανέφερε ακόμη ότι ο Ρώσος πρόεδρος αποφάσισε πως ένας πολίτης θα έπρεπε να ηγηθεί της Αμυνας για να διασφαλίσει ότι το υπουργείο θα είναι «ανοιχτό σε καινοτομίες και προηγμένες ιδέες».
«Οποιος είναι πιο ανοιχτός στις καινοτομίες θα είναι ο νικητής στο πεδίο της μάχης», τόνισε ο Πεσκόφ.
Ο Μπελούσοφ αποφοίτησε από τη Σχολή Οικονομικών Επιστημών του Κρατικού Πανεπιστημίου της Μόσχας το 1981 με διακρίσεις και, σύμφωνα με το ρωσικό πρακτορείο RBC, ασχολήθηκε με τις πολεμικές τέχνες στα νιάτα του, όπως και ο Πούτιν, ωστόσο δεν υπηρέτησε στις ένοπλες δυνάμεις.
Το 2000 έγινε μη υπηρεσιακός σύμβουλος του Ρώσου πρωθυπουργού και έξι χρόνια αργότερα εντάχθηκε στο υπουργείο Οικονομίας ως αναπληρωτής υπουργός. Από το 2008 έως το 2012 υπήρξε επικεφαλής του τμήματος οικονομικών και δημοσιονομικών, τα ίδια χρόνια που ο Πούτιν ήταν πρωθυπουργός.
Το 2012 έγινε υπουργός Οικονομίας. Από το 2013 έως το 2020 ο Μπελούσοφ διετέλεσε σύμβουλος του Ρώσου προέδρου. Από το 2020 εργάστηκε ως πρώτος αναπληρωτής πρωθυπουργός.
Ο Μαρκ Γκαλεότι, επικεφαλής της εταιρείας συμβούλων Mayak Intelligence με έδρα το Λονδίνο, δήλωσε: «… Το να έχουμε έναν οικονομολόγο, κάποιον που έχει μιλήσει για την ανάγκη να υποταχθεί ουσιαστικά μεγάλο μέρος της οικονομίας στις ανάγκες του αμυντικού τομέα, έχει κάποιο νόημα. Είναι πλέον ουσιαστικά δουλειά ενός οικονομικού διαχειριστή και ο Μπελούσοφ μπορεί να το κάνει».
Η Ρωσία προΐσταται μιας τεράστιας αύξησης της βιομηχανικής στρατιωτικής παραγωγής τα τελευταία δύο χρόνια, με τις συνολικές αμυντικές δαπάνες να αυξάνονται στο 7,5% του ΑΕΠ της, όπως εκτιμάται.
Σύμφωνα με κυβερνητικούς αξιωματούχους που επικαλείται ο ανεξάρτητος ρωσικός ιστότοπος The Bell, ο Μπελούσοφ θεωρείται «σκληρός υπερασπιστής του κράτους, ο οποίος θεωρεί ότι η Ρωσία περιβάλλεται από εχθρούς».
Οπως και ο πρόεδρος Πούτιν βρίσκεται κοντά στη Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία, ενώ σύμφωνα με πολλές αναφορές ήταν το μοναδικό μέλος του οικονομικού περιβάλλοντος του προέδρου που υποστήριξε την προσάρτηση της Κριμαίας το 2014.
Πρώην αμυντικός αξιωματούχος που έχει συνεργαστεί με τον Σοϊγκού, μιλώντας υπό όρους ανωνυμίας, δήλωσε: «Το Κρεμλίνο θέλει το υπουργείο να διοικείται από έναν οικονομολόγο που ξέρει πώς θα εξορθολογίσει τις λειτουργίες του. Το υπουργείο Αμυνας πρέπει να είναι αποτελεσματικό και καλά οργανωμένο, ενώ οι πραγματικές αποφάσεις στο πεδίο της μάχης λαμβάνονται από τους στρατιωτικούς».
Παραμένει ο Γκερασίμοφ στη θέση του
Ο Βαλέρι Γκερασίμοφ, αρχηγός του γενικού επιτελείου της Ρωσίας που λαμβάνει τις αποφάσεις όταν πρόκειται για τις μάχες, θα παραμείνει στη θέση του, όπως ανακοίνωσε το Κρεμλίνο.
Ασαφές παραμένει ποιος θα είναι ο μελλοντικός ρόλος του 72χρονου Πατρούσεφ, ο οποίος ηγείται του Συμβουλίου Ασφαλείας από το 2008 και εκτιμάται ότι ενορχήστρωσε την εισβολή στην Ουκρανία.
Ο Πεσκόφ δήλωσε στα ρωσικά κρατικά μέσα ενημέρωσης αργά την Κυριακή ότι ο νέος ρόλος του Πατρούσεφ θα ανακοινωθεί τις «επόμενες ημέρες».
Νωρίτερα αυτή την εβδομάδα ανακοινώθηκε ότι ο γιος του, Ντμίτρι Πατρούσεφ, πρώην υπουργός Γεωργίας, θα προαχθεί σε αναπληρωτή πρωθυπουργό.
Μεταξύ των μελών του υπουργικού συμβουλίου που θα διατηρήσουν τις θέσεις τους είναι ο υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ.
«Εκφυλισμένη απολυταρχία»
«Οι νέες αλλαγές –ο Μπελούσοφ αντί του Σοϊγκού στην Αμυνα, ο Σοϊγκού αντί του Πατρούσεφ στο Συμβούλιο Ασφαλείας– είναι μια τέλεια απεικόνιση της θεωρίας μας περί “εκφυλισμένης απολυταρχίας”», έγραψε στο Χ ο Ρώσος οικονομολόγος Κονσταντίν Σονίν, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Σικάγο.
Ο Σονίν, σφοδρός επικριτής του καθεστώτος Πούτιν, ο οποίος γνωρίζει προσωπικά τον Μπελούσοφ εδώ και πολλά χρόνια, περιέγραψε τον διορισμό ως κάτι περισσότερο από παιχνίδι μουσικής καρέκλας μεταξύ των πιστών του Πούτιν.
The new changes – Belousov instead of Shoigu at Defense, Shoigu instead of Patrushev in Security Council is a perfect illustration of our “degenerate autocracy” theory. Things are not going according to Putin’s plan, but he will endlessly rotate the same small group of loyalists.… pic.twitter.com/xjompqh4Me
— Konstantin Sonin (@k_sonin) May 12, 2024
«Τα πράγματα δεν εξελίσσονται σύμφωνα με το σχέδιο του Πούτιν, αλλά θα εναλλάσσει ακατάπαυστα την ίδια, μικρή ομάδα πιστών», έγραψε ο Σονίν.
«Ο Πούτιν πάντα φοβόταν να φέρει νέους ανθρώπους στις θέσεις εξουσίας – ακόμη και στις καλύτερες εποχές, πρέπει να ήταν άσημοι, χωρίς προσωπικές προοπτικές. Προς το τέλος της διακυβέρνησής του, ακόμη περισσότερο», σημειώνει ο ίδιος.
Με πληροφορίες από Reuters, A.P.
