«Λες κι είναι Ιπτάμενοι Ολλανδοί πέφτουν στη γη, σαν σε όνειρο». Ετσι θυμάται την 6η Ιουνίου του 1944 ένας Γάλλος δάσκαλος. Η μαρτυρία του περιλαμβάνεται σε μια συλλογική έκδοση που έχει μόλις ένα μήνα ζωής, «Η Απόβαση μέσα από τα μάτια των Γάλλων» («D-Day Through French Eyes» University of Chicago Press). Φέτος κλείνουν εβδομήντα χρόνια από τη «μεγαλύτερη ημέρα του πολέμου» και η αλήθεια είναι πως από το 1998 και μετά κάθε αναφορά στην «D-Day» (στρατιωτική ορολογία για την ημέρα αποβατικής, αμφίβιας επιχείρησης – δεν αφορά δηλαδή μόνον τη Νορμανδία του ’44) συνειρμικά οδηγεί τους περισσότερους στο εναρκτήριο ημίωρο της «Διάσωσης του στρατιώτη Ράιαν». Βασική έμπνευση του Σπίλμπεργκ τότε ήταν οι εκπληκτικές φωτογραφίες του Ρόμπερτ Κάπα, ο οποίος αποβιβάστηκε στην αιματοβαμμένη ακτή Ομαχα με το «πρώτο κύμα».
Υπάρχει μια απίστευτη πληθώρα εκδόσεων πάνω στην 6η Ιουνίου. Εμείς προτείνουμε απλώς το «D-Day, June 6, 1944» (Simon & Schuster) του Αμερικανού ιστορικού Stephen E. Ambrose. Επίσης, κάτι λιγότερο γνωστό αλλά εξαιρετικά δυνατό, συγκινητικό: πρόκειται για το «Ο Αμερικανός. Μια μαρτυρία» (The American. A Memoir, εκδ. Pantheon Books) του Franz-Olivier Giesbsert, ανταποκριτή του Le Nouvel Observateur και αρχισυντάκτη της Le Figaro. Ο πατέρας του ήταν στο «πρώτο κύμα» της ακτής Ομαχα και στο βιβλίο ο συγγραφέας περιγράφει τι σήμαινε να μεγαλώνεις με έναν άνθρωπο που έζησε μια τέτοια φρίκη. Το τραυματικό σύνδρομο του ζωγράφου-στρατιώτη πατέρα του Giesbsert ήταν τέτοιο, που ο τελευταίος παρέμεινε ισοβίως αποξενωμένος από έναν άνθρωπο που υπέφερε και έκανε όλους τους άλλους γύρω του να υποφέρουν. Ενδιαφέρον παρουσιάζει η αντίδραση του βετεράνου όταν ο γιος πάει με τη μητέρα του να δει την ιστορική ταινία «Η πιο μεγάλη ημέρα του πολέμου», με θέμα την 6η Ιουνίου: προσπάθησε να τους μεταπείσει. «Είναι κάτι βλάσφημο», τους είπε. «Μια ταινία δεν λέει ποτέ την αλήθεια. Στην απόβαση όλος αυτός ο κόσμος κατουριόταν και τα έκανε πάνω του. Ναι, όλοι. Περιλαμβανομένου και εμού».
Ο χώρος δεν επιτρέπει για περισσότερα. Επί του παρόντος, θαυμάστε το μικρό φωτογραφικό μας αφιέρωμα, που ακολουθεί τη λογική του «Τότε και Τώρα». Το κοντράστ, μοναδικό: τους καταπονημένους πολεμιστές έχουν διαδεχθεί ανέμελοι τουρίστες και οικογένειες και ποδηλάτες. Η ζωή όπως της πρέπει. Ηταν όντως «η πιο μεγάλη ημέρα του πολέμου» για τον ελεύθερο κόσμο.