Μία από τις διαφορές ανάμεσα στην Αγγλία και τη Σκωτία είναι η ίδια η γη: η Αγγλία είναι επίπεδη, η Σκωτία γεμάτη από θεόρατα βουνά, τα διάσημα «Χάιλαντς». Μας λέει κάτι ως πολιτισμική εγγραφή αυτό; Πιθανώς. Οτι, ας πούμε, οι Κέλτες διακρίνονταν για το ορεσίβιο, ανυπότακτο πνεύμα τους, ενώ οι Σάξονες για την ικανότητά τους να πειθαρχούν στις ευθείες γραμμές κάνοντας την ίδια στιγμή άγριο χιούμορ με αυτή τους τη ροπή προς την πειθαρχία. Είναι δύο χώρες; Προφανώς: αν μη τι άλλο, έχουν ξεχωριστές εθνικές ομάδες στο ποδόσφαιρο και το ράγκμπι. Η Ιστορία όμως τις θέλει ενωμένες σε ένα κοινό βασίλειο, ένα κράτος. Αυτή τη μακρά ιστορική γραμμή προσπάθησαν να σπάσουν σχεδόν οι μισοί από τους σύγχρονους Σκώτους με το χθεσινό δημοψήφισμα.
Οταν θα διαβάζετε αυτές τις γραμμές θα γνωρίζετε μάλλον το αποτέλεσμά του. Εως αυτή τη στιγμή που γράφονται πάντως, φαίνεται πως προκύπτει μια οριακή νίκη εκείνων που επιθυμούν να παραμείνει η χώρα στο Ηνωμένο Βασίλειο. Κι ευτυχώς. Οφείλω να ομολογήσω πως αν αυτό θα είναι όντως το οριστικό αποτέλεσμα, θα αισθανθώ μια κάποια ανακούφιση. Ως Ελληνα μπορεί να μη με αφορά η εμμονή των Σκώτων με τους Αγγλους, ως πολίτη της Ευρωπαϊκής Ενωσης, στην αυγή του 21ου αιώνα, με το πνεύμα της οικουμενικότητας να μας διαποτίζει, είτε το θέλουμε είτε όχι, όλη αυτή η υπόθεση με αφορά άμεσα.
Στο χθεσινό φύλλο ο Φαληρεύς περιέγραψε πολύ καλά το πολιτισμικό υπόβαθρο που φέρει η χώρα των Σκώτων, ένας τόπος, μεταξύ πολλών άλλων, με τα υπερήφανα, ονομαστά όρη της, το «μολτ» ουίσκι και τα υπέροχα φαντάσματά της. Η Σκωτία όμως είναι πολλά περισσότερα.
Ο γράφων θυμάται πριν από είκοσι χρόνια να καταφτάνει με το τρένο στο Εδιμβούργο, τον εισπράκτορα να μαθαίνει την ελληνική καταγωγή του ξένου επισκέπτη και να αναφωνεί: «Καλώς ήρθες στην Αθήνα του Βορρά!». Τότε, μέσα στην άγνοιά μου, νόμιζα πως ο χαρακτηρισμός οφειλόταν στο διάσημο Κάστρο του Εδιμβούργου, έναν βραχώδη λόφο που τηρουμένων των αναλογιών φέρει κάτι από «ακρόπολη». Εκεί ανακάλυψα όμως το ένδοξο παρελθόν του Εδιμβούργου κυρίως, όταν στην ιστορική αυτή πόλη συγκεντρώθηκαν μερικά από τα λαμπρότερα μυαλά του αγγλόφωνου Διαφωτισμού. Ο Φαληρεύς μας θύμισε χθες πως, διόλου τυχαία, η Σκωτία ανέδειξε τόσους πρωθυπουργούς στη Μεγάλη Βρετανία.
Προς τι λοιπόν τα διλήμματα; Απέναντι σε μεγαθήρια όπως η Κίνα, ή σε μια αναδυόμενη και διαρκώς αναπτυσσόμενη Ινδία, απομονωμένες οι ευρωπαϊκές χώρες θα ζορίζονταν πολύ για να αντεπεξέλθουν. Κι όμως η (μικρή) Σκωτία παραλίγο να τραβήξει τον δικό της, μοναχικό δρόμο – έξω από το Ηνωμένο Βασίλειο, μέσα στην Ε.Ε., κατ’ ουσίαν όμως μόνη, πολύ μόνη πλέον. Φενάκη και φρεναπάτη που ίσως όμως να μην απέχει και τόσο από τον διάχυτο ευρωσκεπτικισμό ορισμένων Αγγλων. Είναι δύσκολο να το καταλάβουμε αλλά βρισκόμαστε στο 2014. Οι ενώσεις βαραίνουν περισσότερο από ποτέ. Και το μέγεθος μετράει.