Εχουμε παγιδευτεί σε έναν χαλύβδινο φαύλο κύκλο. Ενώ η αντιμετώπιση της κρίσης μπορεί να αρχίσει μόνο με την τόνωση της απασχόλησης, η υψηλή ανεργία έχει εγκατασταθεί ως ένα πάγιο, «διαρθρωτικής» φύσης, χαρακτηριστικό στην ελληνική οικονομία. ΔΝΤ, ΟΟΣΑ και ΟΗΕ συμφωνούν ότι «η κρίση θα παραμένει, όσο η ανεργία θα είναι παρούσα».
Η Παγκόσμια Τράπεζα σε παλαιότερη έκθεσή της τόνιζε ότι, προκειμένου να εξασφαλιστεί η ομαλότητα, θα πρέπει η ανεργία να περιοριστεί δραστικά. Για να αποφευχθούν οι κοινωνικές αναταραχές θα πρέπει να δημιουργηθούν έως το 2020 συνολικά 600 εκατ. νέες θέσεις εργασίας, εκτιμούσε. Ομως, πώς; Η μείωση των δημόσιων και ιδιωτικών δαπανών δεν οδηγεί σε νέες θέσεις εργασίας. Ποτέ δεν μπόρεσε κανείς να δημιουργήσει δουλειές, κόβοντας δουλειές. Η λιτότητα αφαιρεί εισόδημα από τους πολίτες και ζήτηση από την οικονομία. Χωρίς ζήτηση, οι επιχειρήσεις ούτε επενδύουν ούτε προσλαμβάνουν. Παύει να χρηματοδοτείται η πρωταρχική πηγή πλούτου, η εργασία. Το πιο πολύτιμο περιουσιακό στοιχείο της κοινωνίας, το ανθρώπινο κεφάλαιό της, χαραμίζεται.
Οι ερευνητές του Ινστιτούτου Εργασίας της ΓΣΕΕ πρότειναν ένα πρόγραμμα εγγυημένης απασχόλησης με το κράτος να λειτουργεί «ως εργοδότης ύστατης καταφυγής, ως όχημα εξόδου από την κρίση», «με στόχο την ώθηση της εσωτερικής ζήτησης». Με πόρους, από Ειδική Εισφορά Αλληλεγγύης και ΕΣΠΑ. Είθε! Ομως τα ταμεία είναι δραματικά άδεια και ο δρόμος προς την κανονικότητα εξαιρετικά δύσβατος. Επιπλέον, από μόνη της η αύξηση των διορισμών στο Δημόσιο δεν καταπολεμά την ανεργία (καλά καλά, ούτε η γενική αύξηση του ρυθμού ανάπτυξης δεν την καταπολεμά, μόνο η ανάπτυξη συγκεκριμένων τομέων – π.χ. τουρισμός, εμπόριο, κατασκευές…). Tο κράτος μπορεί να δημιουργήσει θέσεις εργασίας στην κοινωνική οικονομία, για ευάλωτες ομάδες, σε περιοχές με χαμηλή παραγωγικότητα. Ομως, χρειάζεται επιπλέον πόρους, επιδότηση των ασφαλιστικών εισφορών… Μαγικές λύσεις δεν υπάρχουν.
Εύγλωττοι οι αριθμοί: 3.505.569 απασχολούμενοι, 1.233.404 άνεργοι, 3.371.756 οικονομικά μη ενεργοί· 73,5% των ανέργων οι «μακροχρόνιοι» (πολλοί δεν θα επιστρέψουν στην αγορά εργασίας), το υψηλότερο ποσοστό ανεργίας στην Αττική (29%), στην Ελλάδα οι επτά στις δέκα περιοχές της Ευρώπης με την υψηλότερη ανεργία.
Πίσω από τους αριθμούς κρύβεται μια «βόμβα». Η ανεργία πλήττει τη μεσαία τάξη, τον στυλοβάτη του συστήματος. Η φτώχεια, η περιθωριοποίηση οδηγεί σε ακραίες πολιτικές τοποθετήσεις, στη ραγδαία άνοδο της Ακροδεξιάς – η οικονομική ανασφάλεια, παντού στον κόσμο, θεωρείται ότι μειώνει την ανεκτικότητα και τον αλτρουισμό, αυξάνει τη μισαλλοδοξία, τον ρατσισμό. Λειαίνει το έδαφος προς τον εξτρεμισμό.
Η πλέον ισχυρή «απάντηση» στην κρίση και στη βία είναι η κοινωνική σύγκλιση. Ομως στον στενό μας ορίζοντα δεν έχει εμφανιστεί μέχρι στιγμής κανένα σημάδι εθνικής συνεννόησης, ενάντια στην παλιά μας πολιτική «τέχνη» του διχασμού και της ρήξης, που ασκείται και τούτες τις οριακές στιγμές…