Οπου πετύχαινα προλόγους και επίμετρα του Σταύρου Ζουμπουλάκη σε διάφορες εκδόσεις έσπευδα να τα διαβάσω προσεκτικά. Οχι με κάποιον ψυχαναγκασμό, από αυτούς που μας έχουν γίνει δεύτερο δέρμα σε τούτη τη δουλειά, αλλά με ένα αυθόρμητο ενδιαφέρον, γνωρίζοντας εκ των προτέρων ότι θα έπεφτα πάνω σε ερεθιστικές σκέψεις, καίριες αναφορές σε άλλα έργα και συγγραφείς που έχουν τη σημασία τους και δεν είναι ένα ακόμα ανούσιο name dropping. Ηξερα επίσης ότι θα ερχόμουν σε επαφή με έναν κόσμο ανοιχτό, ευρύ, γαλήνιο, όχι όμως δίχως τις απαραίτητες εσωτερικές φορτίσεις του, και αυτό από έναν γραφιά που συνδυάζει την ευρύτατη χριστιανική και θρησκειολογική παιδεία με έναν αριστερό προβληματισμό, ο οποίος ουδεμία σχέση έχει με αυτό που λουστήκαμε εσχάτως ως «πρώτη» ή «δεύτερη φορά Αριστερά». Επιπροσθέτως, η αναγνωστική απόλαυση των δοκιμίων αυτών του Σταύρου Ζουμπουλάκη οφείλεται και στη βαθιά αγάπη του προς τη λογοτεχνία, ελληνική και ξένη.
Χάρηκα πολύ λοιπόν που ξαναβρήκα τα κείμενα αυτά συγκεντρωμένα στον καλαίσθητο τόμο «Υπό το φως του μυθιστορήματος» (μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Πόλις), μαζί με άλλα του κείμενα που αγνοούσα. Ο συγγραφέας (παλαιός και αγαπητός συνεργάτης της «Κ») φιλοτεχνεί πορτρέτα συγγραφέων (Γιόζεφ Ροτ, Ισαάκ Μπάσεβις Σίνγκερ, Φίλιπ Ροθ, Γκράχαμ Γκριν, Φλάνερι Ο’ Κόνορ, Μέριλιν Ρόμπινσον, Οκτάβιο Πας, Μισέλ Ουελμπέκ), προσθέτοντας σε αυτά μερικές γενικότερες σκέψεις πάνω στη λογοτεχνία και ειδικά τη θέση του σύγχρονου μυθιστορήματος σε έναν παγκοσμιοποιημένο κόσμο.
Ξαναθυμήθηκα το εξαιρετικό επίμετρο του Ζουμπουλάκη σε ένα από τα καλύτερα μυθιστορήματα του Ροθ, το «Επιχείρηση Σάιλοκ», όπου η πολιτική και η θρησκειολογική του ευρυμάθεια με την οξυδερκή αναλυτική του ικανότητα πάνω σε αμιγώς λογοτεχνικά ζητήματα φωτίζει το έργο μέσα από πολλά κανάλια. Το πόσο βαθιά γνωρίζει επίσης τον εβραϊκό μυστικισμό ο Ζουμπουλάκης για να αναδείξει τον κόσμο του Σίνγκερ ή το πόσο καίρια μπορεί να θίξει τα ηθικά διλήμματα ενός ανθρώπου που προέρχεται από τον ρωμαιοκαθολικό κόσμο, όταν μιλά για τον Γκράχαμ Γκριν, είναι ενδεικτικά της ευρύτατης εποπτείας που διαθέτει. Ολο αυτό πλαισιώνεται από ένα γλυκό ύφος γραφής. Τι άλλο να περιμένει ο υποψιασμένος αναγνώστης και λάτρης του μυθιστορήματος;