Παρά τα πολλά θετικά παραδείγματα νέων που επινοούν, πρωτοπορούν κερδίζοντας έναν κόκκο στη δυσπόρθητη «γη» της εργασίας, οι σημερινοί νέοι δεν είναι εν τω συνόλω η φουρνιά –όπως σε άλλες εποχές κρίσης– που πάλεψε πολύ και πέτυχε την ανάρρησή της στην κανονικότητα. Παραμένουν θύματα μιας άσχημης κοινωνικής αρχιτεκτονικής, απόδημοι μακριά από τον μόχθο που κρατά την ανθρωπότητα σε εξέλιξη, σε μια διαρκή μετάβαση, στην περιφέρεια, στα επιφαινόμενα της ζωής, όπως έδειξε προχθεσινή έκθεση του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (Society at a Glance 2016). Στην Ελλάδα, την Ισπανία και την Ιρλανδία, ο αριθμός των εργαζόμενων νέων κάτω των 30 ετών μειώθηκε στο μισό(!) από το 2007 έως το 2014. Πιο ευάλωτοι εκείνοι που εγκαταλείπουν το σχολείο στα 16, οι νέοι με χαμηλές δεξιότητες, 15 έως 29 ετών, που δεν σπουδάζουν, δεν έχουν εργασία ή πρακτική εξάσκηση (not in education, employment or training, οι γνωστοί NEETs, περίπου 40 εκατομμύρια στις χώρες του ΟΟΣΑ, με κόστος έως 605 δισ. δολάρια, τα δύο τρίτα δεν ψάχνουν καν για δουλειά). «Βαδίζουμε προς μια όλο και περισσότερο διχασμένη κοινωνία», συμπεραίνει ο Οργανισμός.
Εμείς στην Ελλάδα, με τις 450.000 20άρηδων και 30άρηδων που έχουν μεταναστεύσει στο εξωτερικό την τελευταία 8ετία και με το ποσοστό της ανεργίας νέων στο 56%, γνωρίζουμε πολύ καλά τι σημαίνει γενιά που βλασταίνει στο χείλος του γκρεμού, πληγωμένες από την αδράνεια συνειδήσεις, αγόρια και κορίτσια που συγκλονίζονται όχι από μεγάλα πάθη αλλά από τον ίλιγγο του κενού –δεν γνωρίζουν τι επιπλέον να κάνουν, πώς να διεκδικήσουν τι, από ποιον–, και βουλιάζουν απένταροι στην κλιμακούμενη απαξίωση. Τι σημαίνει χώρα ακόμη πιο μικρή από τις μικρές της διαστάσεις, που να μη χωρά το όνειρο, την κίνηση της δημιουργίας, τον προοδευτικό βηματισμό προς ένα στέρεο μέλλον.
Εμείς στην Ελλάδα γνωρίζουμε τι σημαίνει εργασία που απαιτεί χαμηλότερα προσόντα από τα προσφερόμενα, τι σημαίνει δέκα χρόνια μετά το πέρας των σπουδών νέοι υψηλής ειδίκευσης να απασχολούνται ή να ημιαπασχολούνται σε προσωρινές χαμηλότατα αμειβόμενες δουλειές εκτοπίζοντας άτομα χαμηλής ειδίκευσης.
Εξόχως ανησυχαστικά πράγματα. Μολονότι νέοι και απουσία μέλλοντος είναι έννοιες ασυμβίβαστες στους πολιτισμούς της εξέλιξης, των άυλων δραστηριοτήτων, της έκρηξης των πολυμέσων, των ηλεκτρονικών δικτύων, των απειράριθμων καινοτομιών, η «πρώτη ύλη» των σημερινών κοινωνιών μαραζώνει, παγιδεύεται, ασφυκτιά, συντρίβεται από την αποκάλυψη της ουτιδανής παρουσίας της. Διότι οι νέοι δεν αποτελούν προτεραιότητα… Απουσιάζουν από τον κύκλο που περικλείει τις αποφάσεις σε ένα αδρό σχέδιο πορείας.
Ωστόσο, η επίγνωση της δυστυχίας δεν θεραπεύει. Ούτε πρακτικές που εξαντλούνται στην ευκαιριακή απορρόφηση κοινοτικών πόρων ή στην προσωρινή επιδότηση θέσεων. Η βάναυση αμφισημία της κρίσης απαιτεί την κυριαρχία της λογικής – και της βούλησης. Ειδάλλως, βαθιά τάφρος στη χώρα, την ήπειρο της κοινής μας μοίρας…