ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗΣ ΓΙΑ ΜΥΣΤΡΑ: (Από σημειώματά του ως απεσταλμένου της «Καθημερινής» ανά την Πελοπόννησο.) Σαν μια αγιογραφία έλαμπε στο πρωινό φως, γεμάτη μαύρα κυπαρίσσια κ’ ηλιοψημένες εκκλησιές κι’ αόρατες γαλάζες παρουσίες ο Μυστράς. Μέσα από τα πλατάνια, τις μουριές και τις λυγαριές του Ευρώτα, τα μάτια στυλώνονται απάνου του και δεν θέλουν πια να φύγουν. Ο ιερός αυτός λόφος, όπου γεννήθηκε η Νέα Ελλάδα, έχει όλες τις φανερές και μυστικές γοητείες, που μπορούν να δέσουν την πιο δύσκολη κι’ ατίθασση ψυχή. Στα πόδια του, φορτωμένα πράσινους ακόμα καρπούς, τα κλειστά περβόλια οι λεμονιές κ’ οι πορτοκαλλιές και τα νερά που τρέχουν. Παιδιά παίζουν, γυναίκες τραβούν νερό, κοπέλλες κάθονται κάτω από τις καρπισμένες λεμονιές και κεντούν. […] Και μοναχά όρθιες ακόμα, χαριτωμένες, όλο ευγένεια βυζαντινές αρχοντοπούλες, στέκονται σκόρπιες ανάμεσα στα χαλάσματα οι βυζαντινές εκκλησιές: η Περίβλεπτος, ο Ευαγγελισμός, η Μητρόπολη, οι Αγιοι Θεόδωροι, το Αφεντικό, η Παντάνασσα [φωτογραφία] και πιο ψηλά στο λόφο αρχίζει η αριστοκρατική πολιτεία, με το δεσποτικό παλάτι των Κατακουζηνών και Παλαιολόγων, με την Αγιά Σοφιά την αρχοντοεκκλησιά, με τα πλούσια έρημα μέγαρα: μπαλκόνια πέτρινα, πύργοι, μεγάλες θολωτές αίθουσες, πολεμίστρες. Εδώ πια δεν μένει κανένας ζωντανός.
80 χρoνια πριν… 29-XI-1937
56" χρόνος ανάγνωσης
