Οι ύμνοι του Γάλλου επιτρόπου Πιερ Μοσκοβισί στο ελληνικό Κοινοβούλιο για τα πεπραγμένα του κ. Τσίπρα και της κυβέρνησής του συνέπεσαν με την επέτειο των τριών χρόνων από το δημοψήφισμα του 2015. Ειρωνεία: εκείνη η εκβιαστική πολιτική ντρίπλα του πρωθυπουργού, με το ακατανόητο ερώτημα στο οποίο ο πολίτης έπρεπε να απαντήσει ναι ή όχι, έθετε σε άμεση αμφισβήτηση τη σχέση της χώρας με την Ευρωπαϊκή Ενωση, η οποία, τρία χρόνια μετά, έρχεται να τον στηρίξει απόλυτα.
Το 2015, ουδείς ψηφοφόρος ασχολήθηκε επί της ουσίας με το φλύαρο, τεχνικά δυσνόητο ερώτημα που αναγραφόταν στο ψηφοδέλτιο. Ολοι οι Ελληνες αισθάνθηκαν ότι καλούνταν (εντός μιας μόλις εβδομάδας) να απαντήσουν θετικά ή αρνητικά στην Ευρώπη, στην Ευρωπαϊκή Ενωση και στη θέση της Ελλάδας στην Ευρωζώνη. Οσο κι αν μέχρι σήμερα ο κ. Τσίπρας επιμένει ότι το ερώτημα αφορούσε τις μεταρρυθμίσεις, ήξερε πολύ καλά ότι κανένας δεν το έβλεπε έτσι και πόνταρε σε αυτόν ακριβώς τον παράγοντα.
Τότε, ο Ελληνας πρωθυπουργός δίχασε έναν ήδη πολωμένο λαό, συμμετείχε σε λαϊκές φιέστες υπέρ του «Οχι», το οποίο και θριάμβευσε στο τελικό αποτέλεσμα έπειτα από σειρά εξαιρετικά ψυχοφθόρων ημερών για όλους μας, με αποκορύφωμα το κλείσιμο των τραπεζών και την είσοδο της χώρας στον κεφαλαιακό έλεγχο, ο οποίος βρίσκεται σε ισχύ και σήμερα.
Πρόσφατα, ο κ. Τσίπρας δήλωσε σε γερμανική εφημερίδα, ερωτηθείς για την απόφασή του να οδηγήσει τη χώρα σε δημοψήφισμα, ότι σήμερα θα αξιολογούσε διαφορετικά τα πράγματα (προκαλώντας την αντίδραση του κ. Βαρουφάκη, χαρακτηρίζοντας την κυβέρνηση Τσίπρα «μνημονιακότερη των μνημονιακών»). Και πριν από λίγες ημέρες, διά στόματος Πιερ Μοσκοβισί, οι δανειστές (τους οποίους τόσο απεχθάνονται όσοι ψήφισαν «Οχι» το 2015), αποθέωσαν τον κ. Τσίπρα και την κυβέρνηση.
Δεν μπορώ να φανταστώ, τρία χρόνια έπειτα από εκείνες τις εξαιρετικά δυσάρεστες ημέρες και νύχτες που περάσαμε, μεγαλύτερη ήττα για το 61% που τότε ψήφισε «Οχι». Πιο οικτρή διάψευση και απογοήτευση. Την ίδια στιγμή, δεν μπορώ να φανταστώ μεγαλύτερη ήττα και για τους ψηφοφόρους του «Ναι», οι οποίοι βλέπουν την ευρωπαϊκή ηγεσία να πίνει σήμερα νερό στην υγεία του κ. Τσίπρα (και του κ. Καμμένου επί της ουσίας).
Πρόκειται για συντριβή: μεταρρυθμίσεις στα χαρτιά και χωρίς πρακτικό αντίκρισμα, επιβεβαίωση των πλέον χαμηλών λαϊκιστικών ενστίκτων επιβραβεύονται από τη θεσμική Ευρώπη επειδή τα μέτρα πέρασαν «χωρίς ν’ ανοίξει μύτη». Τρία χρόνια μετά, στεκόμαστε εδώ ηττημένοι όλοι μας, και οι μεν και οι δε. Αμήχανοι επίσης και με μια κρυφή, ανομολόγητη ανακούφιση την ίδια στιγμή: δεν βγήκαμε από την Ευρώπη και το ευρώ, δεν φτάσαμε στον εμφύλιο αλλά, από την άλλη, τα «απεχθή» μνημόνια δεν άλλαξαν σχεδόν τίποτα παρά μόνον εξαντλήθηκαν σε εξοντωτικές υπερφορολογήσεις δίχως δραστικό μεταρρυθμιστικό αντιστάθμισμα. Είναι πράγματι κατόρθωμα αυτό: η χώρα δεν μετακινήθηκε σπιθαμή και η κυβέρνησή της επιβραβεύεται από πάνω. Το πιο αποκαρδιωτικό που απομένει από το 2015 είναι πως εκείνη η καθολική ήττα μας βόλεψε όλους τελικώς.