Οι «Επιζώντες» στο Μάτι

2' 13" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Η σοβαρή ερευνητική δημοσιογραφία έχει πάντοτε κάτι βαθιά ανθρώπινο ακριβώς επειδή είναι μια στέρεη, διάφανη αφήγηση, δομημένη πάνω στην υποκειμενική, προσωπική εμπειρία και μαρτυρία. Και όπως η αρχαία τραγωδία, ενώ γνωρίζεις από την αρχή την κατάληξη, έτσι και αυτή η πολύκλωνη αφήγηση σε κρατάει κάθε στιγμή σε αγωνία σαν να μην ξέρεις τι πρόκειται να συμβεί στο τέλος.

Αναφέρομαι στο εξαιρετικό ντοκιμαντέρ του Τάσου Τέλλογλου με τον τίτλο «Επιζώντες», που προβλήθηκε στον ΣΚΑΪ τη Δευτέρα το βράδυ. Θέμα του, η τραγωδία στο Μάτι, η πυρκαγιά της 23ης Ιουλίου του 2018.

Το «τοπίο των παιδικών χρόνων», που μετατράπηκε σε κάτι «σαν εμπόλεμη ζώνη», μέσα σε λίγες ώρες, από τις πέντε παρά είκοσι έως τις επτά και μισή.

Μία κοπέλα από έντεκα επιζώντες που μιλούν στην κάμερα, και που χρειάστηκε να «αντικαταστήσουν το κράτος», δεν μιλάει καν για ώρες αλλά «δευτερόλεπτα, στη διάρκεια των οποίων όλα άλλαξαν».

Ενα δημοσιογραφικό ντοκιμαντέρ όπως αυτό του Τάσου Τέλλογλου μπορείς να το παρακολουθήσεις με δύο τρόπους – τουλάχιστον. Ο πρώτος σχετίζεται με την ειδησεογραφία, με το αστυνομικό ρεπορτάζ, με την έρευνα και την καταγγελία, με την επικαιρότητα εν τέλει. Αυτή είναι μια, ας πούμε, οριζόντια προσέγγιση, ευθύβολη, απαραίτητη και πολύτιμη ως χρηστική.

Ο δεύτερος τρόπος, που προσωπικά βρίσκω ότι παρουσιάζει ακόμα μεγαλύτερο ενδιαφέρον, είναι κάθετος: πηγαίνει σε βάθος και αντί για ευθεία γραμμή προσιδιάζει περισσότερο σε σεισμογράφημα.

Είναι η προσέγγιση που ξεφεύγει από το επικαιρικό και διεισδύει στη σφαίρα του διαχρονικού: είναι η καταγραφή μιας τραυματικής εμπειρίας, συλλογικής και ατομικής, μέσα από το πρίσμα του υπαρξιακού. Πώς, δηλαδή, διαπερνάει την ανθρώπινη συνείδηση ένα γεγονός τόσο επιθετικό, τόσο ολοκληρωτικό, τόσο φονικό.

Στην αρχή του σημειώματος έγινε, δειλά δειλά είναι η αλήθεια, λόγος για αρχαία τραγωδία. Εννοείται ότι δεν τίθεται ζήτημα σύγκρισης – πώς θα μπορούσε άλλωστε; Ομως, η επίγευση που μένει από τη θέαση των «Επιζώντων» βρίσκεται κοντά σε αυτή που μένει όταν έχεις έρθει σε επαφή με το τραγικό αίσθημα της ζωής. Οπως επίσης με την ύβριν: όχι των θυμάτων αλλά των εκπροσώπων του κράτους. Και μόνον ότι το Μάτι είναι πλέον ένας τόπος νεκρών –εκατό ανθρώπων, που χάθηκαν βίαια, πρόωρα, άδικα, παράλογα– και με ένα σφοδρό αίσθημα ότι το κράτος τούς αδίκησε κατάφωρα (επιμένουμε: όχι μόνο πριν αλλά και μετά το γεγονός), βρισκόμαστε ήδη στην επικράτεια της τραγωδίας. Διότι, μεταξύ των άλλων, η τραγωδία επιχειρεί να εξερευνήσει σε βάθος τη σχέση μας ανάμεσα στον ανθρώπινο πόνο και στο πώς τον κατανοούμε, πώς τον βιώνουμε.

Πάνω απ’ όλα: «Στον τραγικό κόσμο οι νεκροί επιστρέφουν», γράφει ο Γιαν Κοτ στη «Θεοφαγία». Αυτή είναι η μοίρα στοιχειωμένων τόπων. Οχι κυριολεκτικά, φυσικά. Στους «Επιζώντες» του Τάσου Τέλλογλου μιλούν αυτοί που επέζησαν. Πίσω από τη φωνή τους, όμως, αντηχεί εκείνη των ανθρώπων που δεν τα κατάφεραν.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή