Περιουσιακά στοιχεία πατέρα και γιου

Περιουσιακά στοιχεία πατέρα και γιου

3' 6" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

«Η​​​​ταν ένα ταξίδι που ήθελε να αποφύγει. Ισως ένιωθε μια περίεργη παγίδευση. Φτάνοντας στο πατρικό του χτήμα, το άλλο πρωί πέθανε, αφήνοντας πάνω σ’ ένα ερμάρι έναν κίτρινο φάκελο με μια φράση γραμμένη νευρικά με κόκκινο μελάνι. “Περιουσιακά στοιχεία”. Μέσα υπήρχαν δυο βιβλιάρια τραπέζης με ελάχιστα χρήματα και μερικά χαρτονομίσματα». Ο Κώστας Βρεττάκος προλογίζει το αυτοβιογραφικό χρονικό του πατέρα του Νικηφόρου Βρεττάκου, τέσσερα χρόνια μετά τον θάνατό του (πέθανε το 1991). Ο γιος έφυγε από τη ζωή την περασμένη Τρίτη σε ηλικία 80 ετών. Κι όπως ο πρεσβύτερος «την ύστατη στιγμή μοιάζει να επιστράτευσε το πικρό χιούμορ του για να σφραγίσει την αναχώρησή του», το ίδιο θα μπορούσε να πει κανείς και για τον Κώστα Βρεττάκο.

Πριν από λίγους μήνες, στο ιδιόμορφα αυτοβιογραφικό «Προστιθέμενη αξία» (εκδ. Πόλις), μιλάει συχνά και με διάφορες αφορμές για «φινάλε εξόδου». Ενας «πρόχειρος απολογισμός» που σκοντάφτει σε αυστηρή αυτοκριτική, τον διατρέχει μια εγγενής μελαγχολία, εσωτερικών καύσεων και ταλαντώσεων, η δική του «ύστατη προσπάθεια κατανόησης και κωδικοποίησης των διασωθέντων αισθημάτων», ένα είδος «άτυπης διαθήκης».

Το «πικρό» στην περίπτωση του Κώστα Βρεττάκου δεν είναι χιούμορ αλλά ένας υπόγειος σαρκασμός. Τα δικά του «περιουσιακά στοιχεία» άυλα, ως επί το πλείστον, όπως και του πατέρα του, αν εξαιρέσουμε τον ξενώνα – πατρικό στην Πλούμιτσα που αναστηλώθηκε με προσωπική δαπάνη του Κ. Βρεττάκου και γενναία συνεισφορά φίλων.

Δύο άνθρωποι, πατέρας και γιος, συλλέκτες μνήμης, συμβάλλουν σε μια τακτοποίηση εσωτερικών εκκρεμοτήτων. Ο σεβασμός, ο θαυμασμός και η αφοσίωση του γιου προς τον πατέρα ήταν βάρος ζωής, αλλά και γόνιμη κληρονομιά που πρότεινε άλλες διαδρομές. Το ομολογεί, έμμεσα αλλά και ευδιάκριτα, στην «Προστιθέμενη αξία»:

«Σήμερα, έφτασε μια απλή έκρηξη νοσταλγίας ή μια υποψία ενεδρεύοντος θανάτου, για να ενεργοποιήσει εκείνη την αλογόκριτη ελευθερία, που όλοι απολαμβάνουμε στη σύντομη καταληκτική περίοδο της ζωής μας άλλοτε ως καταστάλαγμα σοφίας και άλλοτε ως παραλήρημα. Εκείνη την ξαφνική απελευθέρωση από απαγορεύσεις και δισταγμούς που καταπιέζουν τα εφηβικά μας αντανακλαστικά».

Τα γραπτά πριν από το αναμενόμενο τέλος τα διατρέχει, συνήθως, ηρεμία και αλήθεια. Μια αίσθηση ματαιότητας και θνητότητας. Τα ψυχικά μονοπάτια ξεκλειδώνονται και μένουν αφύλαχτα.

Πατέρας και γιος, στα μάτια μου, συμπορεύθηκαν ώς το τέλος. Εστω και αν ο πρώτος πέθανε πριν από 27 χρόνια. Η απόσταση εδραιώθηκε ημερολογιακά. Οι σχέσεις που είναι τόσο στενές ποτέ δεν είναι αδιατάρακτες. Γράφει ο Νικηφόρος Βρεττάκος σε επιστολή που εμπιστεύθηκε στον γιο του: «Η ψυχή μας γίνεται κάποτε ένα κουβάρι. Δεν ξέρουμε τι ζητάμε, ή που θέλουμε να πάμε ξεκινώντας μια αέναη μετακίνηση. (…) Η λύτρωση θα ήταν αν μπορούσαμε να γελάσουμε με όλα αυτά, μ’ ένα γέλιο σαν εκείνο στο οποίο θα ξεσπούσε κανείς ξυπνώντας ύστερα από ένα κωμικοτραγικό όνειρο. Να συνεχίσω; Προτιμώ να μαλώνω μόνος μου τον εαυτό μου παρά να με μαλώνουν οι άλλοι, κάτι ανάλογο με την περίπτωση ενός παιδιού. Γιατί έσπασες τα παιχνίδια σου; Ηταν τόσο ωραία. Τότε ανακαλύπτεις κι εσύ, πραγματικά πως είχες τόσο πολλά πράγματα και πως μετά δεν έχεις τίποτα πια, μια που δεν κατάλαβες έγκαιρα πως η ζωή δεν είναι παρά ένα παιχνίδι». Και ο γιος «συμπληρώνει» (από κάποια σκόρπια σημείωσή του): «Τη ζωή μας τη χαλάμε από μόνοι μας. Χωρίς κανείς να μας το ’χει ζητήσει. Δίχως κάποιος άλλος να το ’χει θελήσει».

Ο Κώστας Βρεττάκος διατηρούσε και αρχειοθετούσε. «…Φροντισμένα επιστολόχαρτα, γραμμένα και άγραφα, σε φροντισμένους φακέλους, μαζί με τα νεανικά μου ποιήματα, σελίδες ημερολογίου και τη σκαλέτα ενός σεναρίου που δεν γύρισα ποτέ». Ενα δείγμα είναι αυτό.

Εξάλλου, όπως ο ίδιος είχε πει σε συνέντευξή μας στην «Κ» το μακρινό 1987, με αφορμή τη μοναδική μεγάλου μήκους φιξιόν ταινία του «Τα παιδιά της Χελιδόνας», με θέμα τον Εμφύλιο, «τα πράγματα δεν χρησιμεύουν σε τίποτα όταν ξεχνιόνται».

Κι εκείνος δεν ξεχνούσε. Σκάλιζε διαρκώς «τα περιουσιακά στοιχεία του βίου», του δικού του και του Νικηφόρου, πλουτίζοντας έτσι και το μωσαϊκό της δικής μας ζωής.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή