Ο πολιτικός απόηχος της πολύνεκρης ρατσιστικής επίθεσης σε δύο τζαμιά στο Κράισττσερτς της Νέας Ζηλανδίας την περασμένη εβδομάδα, είναι ήδη ορατός, καθώς η ένταση μεταξύ χριστιανικών και μουσουλμανικών πληθυσμών που πυροδότησε γίνεται αντικείμενο εκμετάλλευσης και από τις δύο πλευρές, οδηγώντας σε αναβίωση μιας σύγκρουσης πολιτισμών ή θρησκειών.
Το γεγονός ότι πάνω σε όπλο του Αυστραλού δράστη υπήρχε χαραγμένη η λέξη «Τουρκοφάγος», ενώ στο διαταραγμένο μανιφέστο του στοχοποιούνταν οι Τούρκοι με ιστορικές αναφορές στη ναυμαχία της Ναυπάκτου (1571) που οδήγησε στην καταστροφή του οθωμανικού στόλου, έδωσε το έναυσμα στον Τούρκο πρόεδρο Ταγίπ Ερντογάν να «θυματοποιήσει» τη χώρα του και να συσπειρώσει την εκλογική του βάση. Εχει, λοιπόν, εντάξει στην προεκλογική του εκστρατεία το βίντεο που τράβηξε ο ίδιος ο δράστης στη διάρκεια του μακελειού, παρά τις σφοδρές επικρίσεις που έχουν διατυπωθεί εις βάρος του για την εργαλειοποίηση της σφαγής. Αξίζει να σημειωθεί ότι το επίμαχο βίντεο έχει αποσυρθεί από όλες τις πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης, που δέχθηκαν μάλιστα οξεία κριτική επειδή έδρασαν με μεγάλη καθυστέρηση. Ενόψει των κρίσιμων δημοτικών εκλογών στις 31 Μαρτίου, ο Ερντογάν προβάλλει σε γιγαντοοθόνες πλάνα από την επίθεση, απειλεί ότι θα επιστρέψουν σε φέρετρα όσοι τολμήσουν να πλήξουν την Τουρκία και ζητεί την επαναφορά της θανατικής ποινής για τον σφαγέα του Κράισττσερτς. Επικρίνοντας τη Νέα Ζηλανδία και την Αυστραλία για την αποστολή στρατευμάτων στην Τουρκία κατά τη μάχη της Καλλίπολης στον Α΄ Παγκόσμιο, ο Τούρκος πρόεδρος έσπευσε να αποδώσει αντι-ισλαμικό προσανατολισμό στα κίνητρα των δύο χωρών. «Τι δουλειά είχατε εδώ; Δεν είχαμε προβλήματα μαζί σας, γιατί ήρθατε όλο αυτόν τον δρόμο μέχρι εδώ;» αναρωτήθηκε ρητορικά ο Ερντογάν, για να απαντήσει στη συνέχεια: «Ο μοναδικός λόγος ήταν: εμείς είμαστε μουσουλμάνοι, εκείνοι χριστιανοί». Την Πέμπτη έγινε προσπάθεια να ανασκευαστούν από την Αγκυρα οι υπόνοιες περί σταυροφορίας, με πηγές της τουρκικής προεδρίας να κατηγορούν τα ΜΜΕ ότι απομόνωσαν φράσεις του Ερντογάν, με αποτέλεσμα να αλλοιωθεί το νόημα των λόγων του. Η Αυστραλία εμφανίστηκε να επανεξετάζει την έκδοση ταξιδιωτικής οδηγίας για όσους υπηκόους της επισκέπτονται την Τουρκία, η οποία ούτως ή άλλως είναι σε λίστα με τις χώρες που απαιτούν αυξημένη προσοχή λόγω της απειλής τρομοκρατικής επίθεσης. Προχθές μετέβη επίσης στην Τουρκία ο υπουργός Εξωτερικών της Νέας Ζηλανδίας, Ουίνστον Πίτερς, για να μεταφέρει ο ίδιος το μήνυμα στην Αγκυρα ότι το πένθος της χώρας του γίνεται αντικείμενο εκμετάλλευσης από την Τουρκία για εσωτερικούς πολιτικούς σκοπούς. Ηδη έχει επιδοθεί σχετικό διάβημα στον Τούρκο πρέσβη στη χώρα, καθώς το Οκλαντ ανησυχεί ότι με αυτού του είδους την επιθετική ρητορική κινδυνεύουν οι ζωές των Νεοζηλανδών στην Τουρκία.
Υποψίες για αντίποινα κίνησε, εξάλλου, αυτήν την εβδομάδα η επίθεση που σημειώθηκε στην Ουτρέχτη της Ολλανδίας, όταν ένοπλος άνοιξε πυρ μέσα σε τραμ και προκάλεσε τον θάνατο τριών ανθρώπων. Το γεγονός ότι ο ύποπτος είναι ο γεννημένος στην Τουρκία 37χρονος Γκοκμέν Τανίς προκάλεσε ανησυχίες για την επιρροή που θα μπορούσαν να έχουν τα ρεβανσιστικά λόγια του Ερντογάν. Αν και προς το παρόν δεν είναι σαφές κατά πόσον ο Τανίς είχε κίνητρο την τρομοκρατία ή εμφορείτο από προσωπικές διαφορές, ενθαρρυμένος και από τη ριζοσπαστικοποιημένη ιδεολογία του, τα δύο γεγονότα συνδέθηκαν και είχαν αντίκτυπο και στις ολλανδικές τοπικές εκλογές της περασμένης Τετάρτης. Η κρίσιμη αναμέτρηση έλαβε χώρα δύο 24ωρα μετά το αμόκ του Τανίς στο τραμ και ενώ όλα τα κόμματα ανέστειλαν την προεκλογική τους εκστρατεία, το ακροδεξιό κόμμα Φόρουμ για τη Δημοκρατία (FvD) του Τιερί Μποντέ συνέχισε ακάθεκτο, κατηγορώντας μάλιστα τον πρωθυπουργό Μαρκ Ρούτε και τη μεταναστευτική του πολιτική για την επίθεση στο τραμ της Ουτρέχτης. Το σοκ στην κοινή γνώμη ευνόησε τη λαϊκιστική ρητορική του και το Φόρουμ αναδείχθηκε ισχυρότερη δύναμη στις περιφερειακές εκλογές. «Η αλαζονεία και η ηλιθιότητα» των κυβερνώντων κομμάτων «τιμωρήθηκαν», υπογράμμισε ο Τιερί Μποντέ, επικεφαλής του FvD, απευθυνόμενος στους υποστηρικτές του. «Το είδαμε τη Δευτέρα στην Ουτρέχτη, βιαστές και κλέφτες είναι ελεύθεροι. Είναι ντροπή», υπογράμμισε ο Μποντέ, αναφερόμενος στο πλούσιο ποινικό μητρώο του δράστη.
Θεωρίες συνωμοσίας
Στο μεταξύ, ο δράστης της επίθεσης στη Νέα Ζηλανδία άφησε πίσω του ένα μανιφέστο, γεμάτο από θεωρίες συνωμοσίας με σκοτεινές ελίτ που απεργάζονται την αντικατάσταση της λευκής πλειοψηφίας στη Δύση από μετανάστες και πρόσφυγες, μουσουλμάνους εισβολείς, που καταλήγουν να αποικήσουν τις χώρες φιλοξενίας τους. Η εξέλιξη καθίσταται εφικτή επειδή, κατά τη γνώμη του, οι πολυπολιτισμικές, αριστερές ελίτ αποδεικνύονται αδύναμες να αναχαιτίσουν τις μεταναστευτικές ροές. Αν αναλύσει κανείς τις απόψεις του, θα παρατηρήσει ότι δεν απέχουν πολύ από την καμπάνια του Ούγγρου πρωθυπουργού Βίκτορ Ορμπαν κατά του Σόρος και της Ε.Ε., έναν συνδυασμό αντισημιτικής και ισλαμοφοβικής ρητορικής, που μετεξελίχθηκε όμως σε μία από τις πιο βίαιες επιθέσεις στην ιστορία της Νέας Ζηλανδίας.
Η ριζοσπαστικοποίηση του δράστη, σε αντίθεση με των προκατόχων του, έγινε εξ ολοκλήρου ψηφιακά, όπως σημειώνει το περιοδικό Σπεκτέιτορ. Αν ο ακροδεξιός Ανερς Μπέρινγκ Μπρέιβικ, ο οποίος σκότωσε 77 νέους στη Νορβηγία τον Ιούλιο του 2011, κατάφερε να μην εντοπιστεί από τις διωκτικές αρχές πριν από τη δολοφονική του επίθεση, παρόλο που είχε αφήσει κάποιο φυσικό ίχνος αγοράζοντας ζιζανιοκτόνα και όπλα, ο Τέναντ ήταν σαν να μην υπήρξε ποτέ εκτός Διαδικτύου, είναι αόρατος, επέκεινα του Ιντερνετ. Ο ίδιος άλλωστε εξήγησε ότι επηρεάστηκε ως προς τις εθνικιστικές του απόψεις από έναν χρήστη-φίλο του, ενώ διδάχθηκε τη βία μέσω Fortnite, του εθιστικού online παιχνιδιού.
Ο γερουσιαστής που ήθελε «τελική λύση»
Οταν αποδείχθηκε ότι ο δράστης της σφαγής στα δύο τεμένη ήταν Αυστραλός, η πατρίδα του βυθίστηκε σε υπαρξιακές ανησυχίες, με τη συζήτηση στη χώρα να επικεντρώνεται στο κατά πόσον ο ρατσισμός και η ρητορική μίσους έχουν «κανονικοποιηθεί». Μάλιστα, ένας ακροδεξιός γερουσιαστής εξέδωσε ανακοίνωση στην οποία απέδωσε τις ευθύνες για τη σφαγή στη μετανάστευση των μουσουλμάνων. Ο Φρέιζερ Ανινγκ ήταν ο γερουσιαστής που απομονώθηκε από όλα τα κόμματα πέρυσι όταν χρησιμοποίησε τη φράση «τελική λύση» μέσα στη Βουλή, ενώ ταυτόχρονα ζήτησε απαγόρευση της μετανάστευσης των μουσουλμάνων. Η λαϊκή αγανάκτηση γι’ αυτήν τη δήλωση ήταν διάχυτη με 1,4 εκατ. ανθρώπους να υπογράφουν κείμενο με το οποίο ζητούν την παραίτησή του, ενώ οι συνάδελφοί του δεσμεύθηκαν ότι θα τον αποπέμψουν από το σώμα. Παρά την κατακραυγή όμως, για πολλούς το μακελειό δεν αποτέλεσε έκπληξη, αφού η συζήτηση για τους μετανάστες έχει γίνει εδώ και καιρό τοξική στη χώρα και μια επίθεση εναντίον μουσουλμάνων εθεωρείτο θέμα χρόνου.