Σχεδόν όλοι μας γνωρίζουμε προφανώς τον Νίκο Κούνδουρο από το πλούσιο –και σε κάποιες περιπτώσεις εμβληματικό– κινηματογραφικό του έργο. Λιγότεροι, ωστόσο, ξέρουν πως ο Ελληνας κινηματογραφιστής διέθετε επίσης το βλέμμα του ζωγράφου, το οποίο εκτός από τις ταινίες του, το αποτύπωσε και με τα μέσα των εικαστικών τεχνών. Το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, όπως ανακοίνωσε χθες, αναλαμβάνει φέτος να αναδείξει αυτή την πλευρά του Κούνδουρου στην επερχόμενη 60ή έκδοσή του (31/10 – 10/11), με μια μεγάλη έκθεση έργων που θα το συνοδεύουν.
Κι όμως ο Κούνδουρος είχε από μικρός το «μικρόβιο» της ζωγραφικής, τόσο που στα 16 του χρόνια μπήκε στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών με ψεύτικο πιστοποιητικό ηλικίας… Εκεί, με δάσκαλο τον Μιχάλη Τόμπρο και πρότυπο τον Γιάννη Μόραλη, ο νεαρός αναπτύσσει ένα στυλ κοντά σε εκείνο του Φώτη Κόντογλου, εμπνευσμένο από τις λαϊκές μορφές, τις αγιογραφίες και την παράδοση του γενέθλιου τόπου του, της Κρήτης.
Σκίτσο (αριστερά) με τη μορφή του Θανάση Βέγγου από τη Μακρόνησο, όπου ήταν και εκείνος εξόριστος και ο Ρωμανός ο Μελωδός (δεξιά).
Αργότερα σινεμά και ζωγραφική πήγαιναν μαζί για τον Κούνδουρο. Φυσικά οι ταινίες ήταν η δουλειά του κι αυτές που τον έκαναν πασίγνωστο και αγαπητό, ωστόσο το πινέλο και η παλέτα αποτελούσαν πάντα καταφύγιο για εκείνον – είτε στα διαλείμματα ανάμεσα στις ταινίες, είτε σε λιγότερο ευχάριστες περιστάσεις όπως στη Μακρόνησο. Στην έκθεση του Φεστιβάλ το κοινό θα δει αγίους, γυναίκες, δαίμονες, μάσκες αλλά και ήρωες του πραγματικού κόσμου, τους οποίους μπορεί να ανακαλέσει από το πέρασμά τους και στην οθόνη. Εκεί θα υπάρχουν ακόμα σκίτσα, κοστούμια, θεατρικές μάσκες, επιστολές, ημερολόγια, σημειώσεις και άλλα προσωπικά αντικείμενα. Τα ζωγραφισμένα έχουν τα χρώματα της γης, με βυζαντινή απλότητα και ασκητικό πνεύμα, το οποίο εκείνος εκτιμούσε.
Ο ίδιος, άλλωστε, είχε κάποτε περιγράψει τον εαυτό του ως εξής: «Ηθελα να ’μαι ζωγράφος μοναχικός. Είχα μια πίστη καλογερίστικη για τη ζωγραφική, τον ασκητισμό, ονειρευόμουνα μια μοναξιά γεμάτη φως… Τα πρόδωσα όλα; Μου θόλωσε το νου η θριαμβευτική ζωγραφική της κινούμενης εικόνας. Κι έκανα ταινίες». Είναι πράγματι ενδιαφέρον το πώς ένας μεγάλος, στο είδος του, καλλιτέχνης έχει σε τόσο μεγάλη εκτίμηση μια άλλη μορφή τέχνης, ανεξάρτητα με το πόσο επιτυχημένος ήταν ο ίδιος σε αυτή.
Ούτως ή άλλως, εκείνος που θα δει σήμερα τη ζωγραφική του Κούνδουρου δεν θα τον κρίνει σαν φτασμένο εικαστικό, αλλά θα συμπληρώσει και πιθανόν να ερμηνεύσει μέσα του τις εικόνες που έχει από εκείνον ως σπουδαίο κινηματογραφιστή. Αξίζει να σημειωθεί πως για την έκθεση θα διαμορφωθεί ειδικός χώρος στην προβλήτα Α΄ του λιμανιού της Θεσσαλονίκης.