Την πρώτη φορά που πήγα να πάρω συνέντευξη από τον Γάλλο πρέσβη, Κριστόφ Σαντεπί, για το περιοδικό «Γαστρονόμος», με κατέπληξε: όχι μόνο είχε μαζέψει τις ελιές από τον κήπο της πρεσβείας επί της Βασιλίσσης Σοφίας σε έναν κουβά και ετοιμαζόταν να τις βάλει σε άλμη, αλλά και μαγείρεψε για χατίρι των αναγνωστών ένα απίστευτο σπετζοφάι με τρικαλινά λουκάνικα, που μας έκανε να γλείφουμε τα δάχτυλά μας.
Αυτές τις ημέρες ετοιμάζεται να φτιάξει τις βαλίτσες του για να επιστρέψει στο Παρίσι στα τέλη Αυγούστου ως ανώτατος κρατικός λειτουργός στο Conseil d’ Etat. Δεν κρύβει μια μικρή θλίψη που αφήνει τη χώρα μας, την οποία γνώρισε σε βάθος και αγάπησε πολύ με τον σύντροφό του Ολιβιέ Ντοβέρν. Αντί εισαγωγής, μπήκα στον πειρασμό να τον ρωτήσω τι θα πάρει μαζί του από την Ελλάδα: «Δεν χρειάστηκε να το σκεφτώ πολύ. Έχω κανονίσει να ταξιδέψει μια γενναία ποσότητα ελαιόλαδου για προσωπική χρήση μαζί με την οικοσκευή μου», μου απάντησε αμέσως.
Στην «κουζίνα» της σεφ Ντίνας Νικολάου στο «Yoleni’s», μαζί με τον Στέλιο Παρλιάρο, με την ευκαιρία του διαγωνισμού για το καλύτερο μακαρόν, τον Μάρτιο του 2018.
Ο Σαντεπί, που υπήρξε στενότατος συνεργάτης του τέως πρωθυπουργού Ζαν Μαρκ Ερό και της ηγετικής μορφής των Σοσιαλιστών, Σεγκολέν Ρουαγιάλ, προερχόταν καθαρά από τον χώρο της Ανώτατης Δημόσιας Διοίκησης, δηλαδή της γερής ραχοκοκαλιάς των γαλλικών θεσμών. Η Αθήνα υπήρξε το πρώτο του διπλωματικό πόστο.
Έφτασε τρεις ημέρες πριν από τις εκλογές του Σεπτεμβρίου του 2015, σε μια φάση όπου έπρεπε να αρχίσει να μπαίνει στις ράγες το τρίτο μνημόνιο. «Η άφιξή μου συνδυάστηκε με εκλογές, αλλά και η αναχώρησή μου το ίδιο», λέει χαμογελώντας. «Ανάμεσα στις δύο αυτές αναμετρήσεις η χώρα έπρεπε να ολοκληρώσει το οικονομικό της πρόγραμμα που συμφώνησε με τους θεσμούς, κάτι που έπραξε με κουράγιο και με θυσίες από τους πολίτες της. Σε αυτή τη δύσκολη περίοδο, η Γαλλία προσπάθησε να είναι κοντά στην Ελλάδα και να παρακολουθεί τις εξελίξεις, έτσι ώστε η εφαρμογή κάποιων μέτρων να είναι τέτοια, που να μπορεί να γίνει δεκτή από την ταλαιπωρημένη ελληνική κοινωνία. Θα έλεγα, λοιπόν, πως φεύγω από μια χώρα που έχει ανακτήσει την αυτονομία της, κάτι το οποίο είναι σπουδαίο. Και πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι η Ευρώπη προσπάθησε να δείξει την αλληλεγγύη της σε μια δύσκολη στιγμή».
Με τα μάτια και την καρδιά ανοιχτά
Άνθρωποι από όλους τους πολιτικούς χώρους που γνώρισαν τον Σαντεπί ήξεραν πως δεν είναι ένας κλασικός διπλωμάτης καριέρας, αλλά κάποιος που ενδιαφέρεται να αφουγκραστεί την κοινωνία. «Όταν έφτασα στη χώρα σας, είχα έναν και μόνο στόχο: να καταλάβω όσο πιο καλά γινόταν και όσο πιο γρήγορα πώς σκέφτονται και αισθάνονται οι άνθρωποι εδώ», υπογραμμίζει ο Γάλλος, που λέει ότι δεν έμεινε στον στενό κύκλο των επαφών με υψηλά στελέχη της κυβέρνησης ή τις αντιπολίτευσης, επιχειρηματίες και ξένους πρεσβευτές. «Σημασία είχε για μένα να γνωρίσω επίσης απλούς πολίτες. Το να είσαι πρέσβης και να μην έχεις ευρύτητα πνεύματος και ευρυχωρία ψυχής σημαίνει ότι κλείνεις τα μάτια και την καρδιά σε ό,τι συμβαίνει γύρω σου. Ε, λοιπόν, εγώ προσπάθησα να έχω το μυαλό αλλά και την πρεσβεία ανοιχτά. Και οι Έλληνες, προς ανταπόδοσιν, είχαν για μένα την “αγκαλιά” τους (χρησιμοποιεί την ελληνική λέξη) ανοιχτή». Πράγματι, ο Γάλλος ήταν από τους διπλωμάτες που έκαναν πάρα πολλές εκδηλώσεις είτε για τη γαστρονομία, είτε για την καινοτομία, τη θέση της γυναίκας, τον πολιτισμό στο αρχοντικό της πρεσβείας.
Απόφοιτοι της Ελληνογαλλικής Σχολής «Ευγένιος Ντελακρουά» έχουν μόλις παραλάβει τα απολυτήριά τους κατά τη διάρκεια δεξίωσης που παρέθεσε ο πρέσβης στην πρεσβευτική κατοικία το καλοκαίρι του 2016.
Μαθαίνοντας την Ελλάδα
Για πολλούς Ευρωπαίους, η Ελλάδα ήταν μια χώρα οπισθοδρομική, αρνούμενη την πρόοδο. Ο Σαντεπί, αντί να πέσει στην ίδια παγίδα, κατανάλωσε χρόνο και ενέργεια για να μπει στη νοοτροπία μας και στην ιστορία μας. Τι κατάλαβε; Ο ίδιος λέει πως η εθνική πορεία μας από την Επανάσταση του 1821 και μετά ήταν γεμάτη από πολέμους, χρεοκοπίες, εξωτερικούς δανεισμούς, εθνικές καταστροφές και θριάμβους, δικτατορίες, εμφύλιες διαμάχες και μια καταστροφική Κατοχή. Η σχέση των Ελλήνων με τους ξένους πέρασε από πολλές διακυμάνσεις, θετικές και αρνητικές. Μου έκανε εντύπωση η γνώση που είχε για την ιστορία μας, αλλά και το πάθος που τον διακατείχε όταν για περίπου ένα τέταρτο της ώρας μού διηγήθηκε όλα τα ορόσημα από το 1821 και μετά. Το συμπέρασμά του; «Θα έλεγα ότι, από το 1974 και μετά, είχατε ουσιαστικά για πρώτη φορά την ευκαιρία να βιώσετε ταυτόχρονα πραγματική ελευθερία, ευημερία και πραγματική δημοκρατία. Μιλάμε δηλαδή για σαράντα χρόνια, όχι παραπάνω», υπονοώντας ότι η εθνική ανεξαρτησία των 200 ετών δεν σήμαινε ταυτόχρονα και την ύπαρξη ομαλότητας, που οδηγεί τις χώρες να σωρεύουν πείρα δημόσιας διοίκησης, να αποκτούν θεσμούς που στελεχώνονται και λειτουργούν αυτόνομα.
«Η ευχή μου για την Ελλάδα»
Στο μεταξύ όμως, σύμφωνα με τον Γάλλο πρέσβη, είχε δημιουργηθεί ένα είδος διαζυγίου ανάμεσα στο κράτος και στην κοινωνία. «Μια διχοτόμηση», υποστηρίζει. Υπήρχε δυσπιστία και από τις δύο πλευρές, με αποτέλεσμα οι πολίτες να δυσφορούν πληρώνοντας τους φόρους και η πολιτεία να μη δίνει το καλό παράδειγμα στη διαχείριση των οικονομικών, να μην αποδεικνύει πως τα χρήματα που λαμβάνει από αυτούς για την παιδεία, την υγεία, τον δημόσιο χώρο κ.α. ξοδεύονται με τρόπο αποτελεσματικό. Ο Σαντεπί θεωρεί πως αυτό που μας οδήγησε στη δημοσιονομική καταστροφή ήταν κυρίως το γεγονός ότι η δημόσια διοίκηση δεν λειτουργούσε ορθά και υπήρχε έλλειμμα εμπιστοσύνης με την κοινωνία.
Μετά τις εκλογές της 7ης Ιουλίου πιστεύει ότι οι σχέσεις ανάμεσα στις δύο χώρες θα συνεχίσουν να είναι αυτό που υπήρξαν πάντοτε: στενές, γεμάτες εμπιστοσύνη και θερμότητα. «Εύχομαι από το βάθος της καρδιάς μου καλή τύχη στην Ελλάδα για τα επόμενα χρόνια, για την ανάπτυξη και την απασχόληση. Από την πλευρά της, η Γαλλία θα συνεχίσει να εργάζεται για να βοηθήσει την Ελλάδα στην οικονομική της απογείωση». ■