Την Πέμπτη το πρωί ο κ. Βασίλης, ο κουλουράς της Φωκίωνος Νέγρη, ήταν στο πόστο του. Ανησύχησαν οι πελάτες του τις προάλλες όταν δεν τον βρήκαν στο γνωστό σημείο και δεν άργησε να κυκλοφορήσει η φήμη ότι έπεσε «θύμα» του νέου, τρέντι κουλουράδικου που άνοιξε στον πεζόδρομο. Ομως, ευτυχώς για τους παππούδες της γειτονιάς που δεν έχουν καμιά όρεξη να αλλάζουν συνήθειες, επρόκειτο για… false alarm. «Γιατί στην Κυψέλη είμαστε κουλ αλλά… τα κουρέλια τραγουδάνε ακόμα», όπως θα μας έλεγε αργότερα ένας παλιός της κάτοικος.
Πριν από λίγες ημέρες, η Κυψέλη ανακηρύχθηκε από τη διεθνή έκδοση του «Time Out» ως η 16η πιο κουλ γειτονιά του κόσμου. Ο Οδηγός έκανε ειδική αναφορά στον πολυπολιτισμικό της χαρακτήρα και στο ενδιαφέρον μείγμα της νεοκλασικής, Art Deco και μεταπολεμικής αρχιτεκτονικής της. «Η Φωκίωνος Νέγρη είναι σταυροδρόμι κόσμων: ηλικιωμένοι Ελληνες παίζουν ντόμινο στην πλατεία, βιβλιοπωλεία και γκαλερί τραβούν τα περίεργα βλέμματα των περαστικών και αιθιοπικά εστιατόρια συνυπάρχουν αρμονικά με παραδοσιακά καφενεία». Στη Φωκίωνος όντως στήνονται παρτίδες σκάκι, ενώ στην Κυψέλη μπορείς πράγματι να γευθείς το καλύτερο αιθιοπικό φαγητό της πόλης. Ομως, η περιοχή μόλις τα τελευταία χρόνια άρχισε να ανακάμπτει μετά μια μακριά περίοδο παρακμής, κατά τη διάρκεια της οποίας πολλοί κάτοικοι την εγκατέλειψαν και πολλές επιχειρήσεις έκλεισαν. «Ηταν κάποτε πολύ ωραία περιοχή», θυμάται ο Μάκης Φουντούλης, κάτοικος Κυψέλης αδιάλειπτα από το ’76. «Τι να θυμηθείς, το Σβίγγο, την Αγίας Ζώνης, την Αγορά της Κυψέλης όπου πήγαινες για τα ψώνια σου… Κάποια στιγμή έκλεισαν όλα. Η Φωκίωνος έγινε ένα άσχημο μέρος. Είχε ένα βιβλιοπωλείο, έκλεισε. Από τα δισκάδικα δεν έμεινε κανένα. Ευτυχώς η κατάσταση βελτιώθηκε τα τελευταία χρόνια». Πέρυσι, η Δημοτική Αγορά ξανάνοιξε, η αγορά αναπτερώθηκε. Και αναθάρρησαν οι παλιότεροι βλέποντας πριν από λίγο καιρό να ανοίγει νέο βιβλιοπωλείο στη Φωκίωνος. Το όνομά του «Μετεωρίτης».
Τι σημαίνει λοιπόν «κουλ γειτονιά»; Τι σημαίνει «έφτιαξε η Κυψέλη», τι σήμαινε «χάλασε»; Ο Κυψελιώτης Κώστας Ζαμπέλης, εκπαιδευτικός, και ιθύνων νους της δράσης «Φωτεινή Κυψέλη» για τον «φωτισμό» της περιοχής –με εισαγωγικά και χωρίς–, δυσανασχετεί με τη συζήτηση για «την Κυψέλη που χάσαμε». «Μας λένε ότι δεν είναι όπως παλιά, αλλά χωρίς να εξηγούν τι εννοούν. Στην Κυψέλη που έχω ζήσει εγώ τη δεκαετία του ’90, αν εξαιρέσουμε την κατανομή πληθυσμού, με βάση τις εθνικότητες, δεν υπάρχουν μεγάλες διαφορές. Είχαμε στη Φωκίωνος μπαράκια και πιτσαρίες και ήμασταν περήφανοι που είχαμε δύο Goody’s και ένα Wendy’s. Τώρα έχουμε γεμίσει φούρνους και σουβλατζίδικα. Είχαμε την Quinta, αλλά και τώρα γεμάτη μπαράκια είναι η Κυψέλη. Πολλά βιβλιοπωλεία έκλεισαν αλλά ποια άλλη περιοχή της Αθήνας έχει δέκα θέατρα; Επινε ο Ελύτης με τον Τσιφόρο –λένε– εδώ καφέ. Μα τότε η Κηφισιά ήταν χωράφια!», λέει γελώντας. «Η Ελλάδα άλλαξε, όχι η Κυψέλη».
Η πλατεία Αγίου Γεωργίου γοητεύει, με τις πολυκατοικίες να την αγκαλιάζουν κυκλικά. Στη Φωκίωνος Νέγρη μια παρτίδα σκάκι μεταξύ φίλων μπορεί να στηθεί ανά πάσα στιγμή. Αρχιτεκτονική και κουλτούρα ενθουσίασαν το «Time Out», που ανακήρυξε την Κυψέλη ως τη «16η πιο κουλ γειτονιά του κόσμου». ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΑΠΑΝΤΑΗΣ/INTIME NEWS
«Πλήρης γειτονιά»
Σε κάθε περίπτωση, το «ξανάνιωμα» της περιοχής είναι εμφανές. Χαρακτηριστική η περίπτωση της πλατείας Αγίου Γεωργίου. «Οταν άνοιξε το “Βίλατζ” (σ.σ. το καλοκαίρι του 2016) στην πλατεία, λειτούργησε όπως το “Τσέλσι” στο Παγκράτι, έκανε τη γειτονιά στέκι» λέει στην «Κ» η food blogger Μαριλού Παντάκη (MadameGinger.com), η οποία ζει στην Κυψέλη, ενώ εδώ άνοιξε και την επιχείρησή της, ένα στούντιο γαστρονομίας. «Δεν είναι ότι άρχισε να επιστρέφει ο κόσμος στην Κυψέλη για το συγκεκριμένο μαγαζί, όμως είδαν ότι στην Κυψέλη μπορείς να βγεις και να περάσεις ωραία, είδαν ότι είσαι κέντρο, αλλά με ακόμα τότε χαμηλά ενοίκια…». Οι Αθηναίοι σαν να «θυμήθηκαν» ότι η Κυψέλη είναι και πολύ όμορφη: Η πλατεία Αγίου Γεωργίου, μας λέει η Μαριλού, εκτός των άλλων, έχει και ιδιαίτερο αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον, με τις πολυκατοικίες να είναι χτισμένες με κυκλική κάτοψη ώστε να την αγκαλιάζουν. «Η πλατεία αυτή είναι μια πλήρης γειτονιά. Εχει εκκλησία, ζαχαροπλαστείο, μεζεδοπωλείο, ταβέρνα, κουρείο, ψιλικατζίδικο, μπαράκι, καφέ, προποτζίδικο, καφενείο, μαγειρείο. Είναι αυτάρκης!»
Στα διάφορα επιμέρους «κέντρα» της Κυψέλης, τέσσερις «φυλές» συζούν σήμερα αρμονικά: οι Κυψελιώτες, η μεγάλη κοινότητα των Φιλιππινέζων, «τους οποίους ακούς συνεχώς να τραγουδούν καραόκε που το λατρεύουν» όπως λέει η ίδια, οι Αφρικανοί οι οποίοι έχουν ανοίξει καταστήματα, από κουρεία μέχρι μανάβικα τα οποία επιλέγουν και πολλοί Ελληνες κάτοικοι και οι Μπανγκλαντεσιανοί που έχουν πολλά μίνι μάρκετ αλλά και μπαράκια. «Πάντα ζούσαμε με ξένους οι Κυψελιώτες, δεν ξενίζει κανέναν».
Παρά τις περιπέτειές της, η Κυψέλη παρέμεινε μια δραστήρια, δεμένη κοινότητα. «Πας στο καφενείο και βλέπεις ότι όλοι έχουν από έναν-δύο άλλους ανθρώπους υπό την προστασία τους», λέει ο κ. Φουντούλης. «Κάποιους που προσέχουν, είτε τους πάνε φαγητό είτε τους κρατάνε παρέα. Μια γυναίκα σε μια αντροπαρέα μας έλεγε ότι πάει και πετά τα σκουπίδια σε μια γειτόνισσα που είναι ανήμπορη. Και της ανάβει το φως να μη σηκωθεί τη νύχτα και πέσει». Στο εν λόγω καφενείο θαμώνας είναι και ένας μηχανικός πλοίων από την Ικαρία. «Είναι μάστορας, όλοι του ζητούν κάτι να τους φτιάξει. “Δεν ακούω” λέει ο άλλος και του δίνει το τηλέφωνο. “Μια χαρά είναι το τηλέφωνο, τα αυτιά σου να κοιτάξεις” συστήνει ο άλλος μετά από λίγο…». Καβγαδάκια που θα αποσοβήσει μια πάστα σεράνο στο Select.