Κατηγορώ…! ★★★★
ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΔΡΑΜΑ (2019)
Σκηνοθεσία: Ρομάν Πολάνσκι
Ερμηνείες: Ζαν Ντιζαρντέν, Λουί Γκαρέλ, Εμανουέλ Σενιέ
Τον Ιανουάριο του 1898, σε ανοιχτή επιστολή του στον γαλλικό Τύπο με τον τίτλο «Κατηγορώ!», ο Εμίλ Ζολά εγκαλεί την κυβέρνηση της χώρας για απροκάλυπτο αντισημιτισμό, φέρνοντας ως παράδειγμα την άδικη φυλάκιση του Αλφρεντ Ντρέιφους. Ο τελευταίος, πρώην αξιωματικός του γαλλικού στρατού, βρισκόταν ήδη τότε εξόριστος στο Νησί του Διαβόλου, κατηγορούμενος για προδοσία και κατασκοπεία για λογαριασμό της Γερμανίας. Αυτή η επιστολή, όπως και η σκηνή της δημόσιας ατίμωσης του Ντρέιφους που παραδίδεται από τις πηγές της εποχής, ενέπνευσαν τον Ρομάν Πολάνσκι, ο οποίος αναμφίβολα στο πρόσωπο του εξευτελισμένου αξιωματικού βλέπει κάτι και από τα δικά του χρόνια μπλεξίματα, τόσο με τη Δικαιοσύνη όσο και με την κοινή γνώμη.
Πράγματι, ο 86χρονος σκηνοθέτης αρχίζει την ταινία ακριβώς με αυτή την εντυπωσιακή σκηνή του «ξηλώματος» μπροστά στο στράτευμα, την οποία μεταξύ άλλων παρακολουθεί και ο συνταγματάρχης Πικάρ (Ζαν Ντιζαρντέν). Ο τελευταίος θα γίνει ο πραγματικός πρωταγωνιστής της ταινίας, όταν σύντομα θα αναλάβει επικεφαλής της ίδιας υπηρεσίας πληροφοριών που συνέλαβε και τον Ντρέιφους. Ανθρωπος με κρυφά πάθη και οριακά αντισημίτης, ο Πικάρ θα ανακαλύψει πως ο εξόριστος στρατιωτικός έχει πέσει θύμα πλεκτάνης και θα ξεκινήσει έναν τιτάνιο αγώνα για να τον σώσει· στην πορεία ωστόσο θα βρεθεί να κινδυνεύει και ο ίδιος. Ο Πολάνσκι και ο συν-σεναριογράφος του, Ρόμπερτ Χάρις, δημιουργούν έναν περίπλοκο όσο και συναρπαστικό καμβά, ο οποίος απαιτεί τη μέγιστη προσοχή του θεατή, αλλά τελικά τον ανταμείβει αναλόγως. Η ταινία αρχικά βρίθει ιστορικών πληροφοριών, περιγράφοντας μια σηπτική, κλειστή στρατιωτική κάστα, η οποία κινεί τα νήματα, ενώ η ίδια είναι βυθισμένη στην υποκρισία και στη διαφθορά. Ταυτόχρονα, ο ανταγωνισμός μεταξύ των μεγάλων δυνάμεων, η εχθρότητα κατά των Εβραίων και το δηλητηριώδες κλίμα που θα οδηγήσει σύντομα στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο είναι επίσης φανερά, δίχως πάντως να αποσπούν την προσοχή από όσα συμβαίνουν στους κεντρικούς ήρωες.
Σε δεύτερο επίπεδο, η ταινία διαβάζεται ως στοχασμός πάνω στις έννοιες της δικαιοσύνης και της ηθικής. Ο πολυσύνθετος χαρακτήρας του Πικάρ ερμηνεύεται άρτια από τον Ζαν Ντιζαρντέν· είναι ένας άνθρωπος που αναζητεί την αλήθεια δίχως να είναι άγιος ή άφοβος για τις συνέπειες. Η συνείδησή του ωστόσο, ίσως περισσότερο η στρατιωτική παρά η ανθρώπινη, δεν τον αφήνει να ησυχάσει, ακόμη και όταν έρχεται σε ευθεία σύγκρουση με όσα έχει μάθει να υπακούει.
Πόσο επίκαιρο όμως είναι το φιλμ του Πολάνσκι και ποια τα παράλληλα που βλέπει ο ίδιος σε σχέση με το σήμερα; «Μια υπόθεση σαν και αυτή, ναι, είναι πιθανό να συμβεί, σίγουρα. Ολα τα συστατικά είναι εκεί: λάθος κατηγορίες, άθλιες δικαστικές διαδικασίες, διεφθαρμένοι δικαστές, και πάνω απ’ όλα τα “μέσα κοινωνικής δικτύωσης” που καταδικάζουν ολοκληρωτικά δίχως δίκαιη δίκη ή δικαίωμα προσφυγής», απαντά σε συνέντευξή του ο σκηνοθέτης. Η ταινία του προκάλεσε αρκετές αντιδράσεις, ωστόσο απέσπασε τον Αργυρό Λέοντα σκηνοθεσίας στο περασμένο Φεστιβάλ Βενετίας. Στις αίθουσες από 1/1.