Η αποτυχία του Eurogroup κατά τη μαραθώνια διαβούλευση της Τρίτης να συμφωνήσει σε ένα «γενναίο» πακέτο μέτρων για τη στήριξη των οικονομιών της Ευρωζώνης απέναντι στο σοκ που προκαλεί η πανδημία, σε συνδυασμό με την ενίσχυση των προσδοκιών για την παροχή ημίμετρων στο βραχυπρόθεσμο διάστημα, οδήγησε σε νευρικότητα τις αγορές, ενώ οι αποδόσεις των ιταλικών ομολόγων εκτοξεύθηκαν, φέρνοντας στους επενδυτές μνήμες από το πρόσφατο παρελθόν της κρίσης χρέους.
Και όλα αυτά τη στιγμή κατά την οποία η οικονομία της Ευρωζώνης βρίσκεται αντιμέτωπη με ίσως τη βαθύτερη ύφεση από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, ενώ τα μέτρα δημοσιονομικής στήριξης που εφαρμόζουν οι κυβερνήσεις θα εκτοξεύσουν τους δείκτες χρέους και τα ελλείμματα. Η Goldman Sachs τοποθετεί την ύφεση στην Ευρωζώνη φέτος στο 9%, ενώ σύμφωνα με τη UBS το δημοσιονομικό έλλειμμα στην Ευρωζώνη θα αυξηθεί στο 7% του ΑΕΠ τουλάχιστον, και το δημόσιο χρέος θα εκτοξευθεί κατά 10% και στο 97%. Η Société Générale εκτιμά ότι οι πρόσθετες ανάγκες χρηματοδότησης στη Ζώνη του Ευρώ λόγω της πανδημίας θα ανέλθουν στα 430 έως 780 δισ. ευρώ και σε ιστορικά υψηλά επίπεδα.
Πιέσεις στα ομόλογα
Αν και δεν έχει σημειωθεί κάποιο ισχυρό sell-off στα ομόλογα, οι αποδόσεις των 10ετών ιταλικών κρατικών ομολόγων κινούνται στα υψηλότερα επίπεδα από το καλοκαίρι του 2019 και στο 1,7% με το spread έναντι της Γερμανίας να έχει αυξηθεί στις 200 μονάδες βάσης. Σημαντική αύξηση έχει σημειωθεί και στα ασφάλιστρα έναντι του κινδύνου χρεοκοπίας (CDS) σε όλες τις χώρες της Περιφέρειας. Και όλα αυτά, παρά τα έκτακτα άνευ προηγουμένου μέτρα που έχει λάβει η ΕΚΤ για τη στήριξη των οικονομιών και των τραπεζών.
Οι αναλυτές θεωρούν πως το ισχυρό σήμα προς τις αγορές θα ήταν να υπάρξει κάποια πρόοδος σε σχέση με το κορωνο-ομόλογο, ενώ το ελάχιστο που περίμεναν από το Eurogroup ήταν μία συμφωνία για ένα ταμείο διάσωσης. Η αποτυχία εξεύρεσης μιας κοινής στρατηγικής σημαίνει πως οι χώρες της Περιφέρειας θα αναγκαστούν να βγουν στις αγορές, διακινδυνεύοντας έτσι το ξέσπασμα μιας νέας κρίσης χρέους.
Είναι πολύ ανησυχητικό το γεγονός ότι το Eurogroup δεν μπορεί να καταλήξει σε συμφωνία για κάποιας μορφής κοινή χρηματοδότηση, δεδομένου ότι δεν πρόκειται για δημοσιονομική ή τραπεζική κρίση σε μια μεμονωμένη χώρα, αλλά για μία κρίση που πλήττει όλους και χρειάζεται μια συντονισμένη προσπάθεια, σημειώνει στην «Κ» ο Τζενς Πίτερ Σόρενσεν, αναλυτής της Danske Bank. «Αυτό δεν είναι καλό νέο για την Περιφέρεια».
Μπορεί τα spreads να μην έχουν διευρυνθεί σημαντικά ακόμα, ωστόσο στο μακροπρόθεσμο διάστημα η αγορά θα χρειαστεί όχι μόνο τη στήριξη της ΕΚΤ, αλλά και την αμοιβαιοποίηση του κινδύνου, όπως η δημιουργία ενός κοινού ταμείου διάσωσης ή η έκδοση κορωνο-ομολόγων, επισημαίνει η Goldman Sachs.
Οι επενδυτές προς το παρόν βλέπουν πως η ΕΚΤ είναι μόνη της στην προσπάθεια στήριξης των οικονομιών της πιο ευάλωτης Ευρωπεριφέρειας, με τους ηγέτες και του υπουργούς Οικονομικών της περιοχής να μη δείχνουν αποφασιστικότητα. Οι αναλυτές, μάλιστα, σημειώνουν πως η ΕΚΤ θα αφήσει να αυξηθούν οι αποδόσεις ειδικά των ιταλικών ομολόγων, για να στείλει ένα μήνυμα στους υπουργούς της Ευρωζώνης ότι πρέπει να καταλήξουν σε συμφωνία για τη δημοσιονομική στήριξη.
«Οπως πάντα συμβαίνει στην Ευρωζώνη, τα πράγματα θα πρέπει να γίνουν πολύ χειρότερα πριν οι πολιτικοί αποφασίσουν να προχωρήσουν σε μία ουσιαστική συλλογική δημοσιονομική δράση», σχολιάζει ο Μουτζτάμπα Ραχμάν, επικεφαλής Ευρώπης της Eurasia Group.
Αμοιβαιοποίηση χρέους
Προς το παρόν, όπως τονίζει, ανώτεροι αξιωματούχοι στις Βρυξέλλες πιστεύουν ότι ο μόνος τρόπος με τον οποίο η βόρεια Ευρώπη θα συμφωνήσει να κάνει περισσότερα σε ό,τι αφορά την αμοιβαιοποίηση χρέους θα είναι εάν «διαπιστώσουν δραματικές οικονομικές επιπτώσεις στις οικονομίες τους και δοθεί τέλος στις ελπίδες για ανάκαμψη σχήματος V». Επομένως, μια βραχυπρόθεσμη συμφωνία στο Eurogroup η οποία καθιστά διαθέσιμο τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Στήριξης (EMS) και κινητοποιεί την Eυρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ) και τo πρόγραμμα απασχόλησης SURE παραμένει η μόνη πιθανή λύση αυτή τη στιγμή. Και ενώ είναι πιθανό να υπάρξουν κάποιες δηλώσεις σχετικά με το κορωνο-ομόλογο ή ένα «ταμείο αλληλεγγύης», το μεγαλύτερο μέρος της δράσης για τη μεσοπρόθεσμη οικονομική ανάκαμψη θα προέλθει από το Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο (MFF).
Σύμφωνα και με τον Μάθιου Κερνς, το Eurogroup βλέπει πως τα spreads στην Περιφέρεια δεν έχουν δεχθεί δραματική πίεση, χάρη και στο έκτακτο QE της ΕΚΤ, κάτι που σημαίνει πως υπάρχει ήδη ένα δίχτυ προστασίας εάν οι πιέσεις σε μεμονωμένες χώρες γίνουν υπερβολικές. Επιπλέον, όπως τονίζει στην «Κ», το γεγονός ότι η Ιταλία εξακολουθεί να είναι σε θέση να χρηματοδοτηθεί από τις αγορές, υποδηλώνει ότι η πιθανότητα κατάρρευσης της Ευρωζώνης δεν έχει απασχολήσει το Eurogroup. Αν και τα ιταλικά spreads διευρύνθηκαν χθες, παραμένουν μακριά από τα επίπεδα που σημειώθηκαν κατά την κρίση χρέους. Επομένως, μία συμφωνία για «γενναία» μέτρα στήριξης στο σημερινό Eurogroup είναι μία φιλόδοξη πρόβλεψη. Παρ’ όλο που θα υπάρξει κοινό έδαφος σε ορισμένα μέτωπα, δεν αναμένεται να επιτευχθεί συμφωνία για οποιαδήποτε μορφή κορωνο-ομολόγου ή αμοιβαιοποίησης χρέους. Μία τέτοια πρόταση αποτελεί «ανάθεμα» για Γερμανία, Ολλανδία, Αυστρία και Φινλανδία.