Για το γέλιο που αποκαλύπτει το κρυφό μέρος του εαυτού μας, το τραγικό στοιχείο της προσωπικότητάς μας, έγραψε ο Γάλλος φιλόσοφος και νομπελίστας Ενρί Μπεργκσόν στο «Γέλιο», το περίφημο δοκίμιό του για τη σημασία του κωμικού. Το γέλιο, έλεγε, ενεργεί παιδαγωγικά μέσα σε μια κοινωνία, με τον ίδιο τρόπο που το κάνει το θέατρο. Κάτω από την ήρεμη αστική ζωή, που έχουν συνθέσει για μας η κοινωνία και ο λόγος, ανακινεί την εσωτερική ένταση, άλλοτε φέρνοντας τα πάθη μας στην επιφάνεια κι άλλοτε αποκαλύπτοντας τις αντιφάσεις της κοινωνίας με τον εαυτό της.
Ο,τι ο φιλόσοφος διατυπώνει με λέξεις, ο Αρκάς το σκιτσάρει. Η δουλειά του, που με συνέπεια, οξυδέρκεια και καυστικό χιούμορ γελοιογραφεί την ελληνική καθημερινότητα των τελευταίων 40 χρόνων, έχει υπάρξει σημείο αναφοράς για πολλούς από εμάς. Οι ήρωες και κυρίως οι αντι-ήρωές του κυκλοφορούν ανάμεσά μας ήδη από το 1980, όταν ο δημιουργός τους άρχισε να δημοσιεύει κόμικς στο περιοδικό «Βαβέλ». Ο ίδιος ο Αρκάς (που υπογράφει πάντα τα έργα του με αυτό το ψευδώνυμο), ποτέ δεν εμφανίζεται ως πρόσωπο στο κοινό. Προτιμά να βρίσκεται παντού και πουθενά, ακούγοντας τις συζητήσεις μας και διαβάζοντας την ίδια στιγμή το υποσυνείδητό μας. Ετσι καταφέρνει να μας ξαφνιάζει, να μας θυμώνει, να μας συγκινεί, να μας ταράζει· εντέλει να μας θεραπεύει μέσω του γέλιου. Για αυτό τον λόγο, η έκθεση που του αφιερώνει στους 26ους Πλόες του το Ιδρυμα Πέτρου και Μαρίκας Κυδωνιέως με τίτλο «Με αντίδοτο το ευφυές χιούμορ» λειτουργεί ως «φάρμακο» για αυτό το δύσκολο καλοκαίρι.
Αντέχουμε το χιούμορ και μπορούμε ακόμη να γελάμε, ρωτάμε την ιστορικό τέχνης και θεωρίας του πολιτισμού Αθηνά Σχινά, επιμελήτρια της έκθεσης, και στενή συνεργάτις του σκιτσογράφου, που δεν δίστασε να συμπεριλάβει μεταξύ των έργων την πιο πρόσφατη σειρά γελοιογραφιών του Αρκά με θέμα την πανδημία. «Το χιούμορ δεν είναι μονοδιάστατο», απαντά η ίδια. «Θέλει μέτρο, ευρηματικότητα, ενσυναίσθηση, αδέσμευτη συνείδηση, αυτοσαρκασμό κι απουσία προκαταλήψεων. Το χιούμορ του Αρκά έχει αυτά τα γνωρίσματα, γι’ αυτό και είναι καταλυτικό και μαζί λυτρωτικό. Γελάμε, και αυτό το αυθόρμητο γέλιο μας αποστασιοποιεί από την πραγματικότητα δίνοντάς μας την ικανότητα να αντιστεκόμαστε στις δυσκολίες και να τις αντιμετωπίζουμε από διαφορετικές οπτικές γωνίες».
Συνεπώς, αναρωτιόμαστε, η δουλειά του γελοιογράφου είναι πιο παραγωγική σε περιόδους ευημερίας, ή σε εποχές κρίσης, όπως αυτές που βιώνουμε; «Ποτέ δεν είναι εύκολη η δουλειά ενός γελοιογράφου, όταν βέβαια το έργο του επιδιώκει να μην είναι καταναλωτικό και να μην ικανοποιεί τις “εύκολες” αντιδράσεις του κοινού», σχολιάζει η κ. Σχινά. «Θεωρώ μάλιστα ότι σε περιόδους ευημερίας, είναι ακόμη πιο απαιτητική η δουλειά ενός γελοιογράφου, γιατί τότε έχει περισσότερες δυνατότητες να καλλιεργήσει ένα μεγαλύτερο εύρος εκφραστικών ποιοτήτων, πνευματικών και υπαρξιακών αναζητήσεων. Ανεξάρτητα ωστόσο από αυτό, πιστεύω ότι η γελοιογραφία είναι κοινωνικά και πολιτισμικά απαραίτητη, ιδιαίτερα σε περιόδους κρίσης».
Στην έκθεση «Με αντίδοτο το ευφυές χιούμορ» παρουσιάζονται περίπου 185 μεγεθυμένες κι ακριβείς αναπαραγωγές από τα περισσότερα άλμπουμ του καλλιτέχνη – κάποια έχουν πλέον εξαντληθεί. Επίσης εκτίθενται 65 πρωτότυπα και χειροποίητα έργα του, που πλέον έχουν ιστορική αξία μια και δημιουργήθηκαν πριν ο Αρκάς χρησιμοποιήσει τα σύγχρονα τεχνολογικά μέσα για τη χρωματική απόδοση των εικόνων του. Η έκθεση ανοίγει για το κοινό στην Ανδρο αύριο, χωρίς εγκαίνια για λόγους υγειονομικής ασφάλειας. Θα διαρκέσει έως τις 27/9.