Η διαχείριση των απορριμμάτων της Αττικής μοιάζει ένα στοίχημα από καιρό χαμένο: παράγονται κάθε χρόνο σχεδόν 1,8 εκατ. τόνοι σκουπιδιών, εκ των οποίων σχεδόν τα 2/3 καταλήγουν να θάβονται στη Φυλή. Την ίδια στιγμή, η Ε.Ε. ζητεί έως το 2030 το 60% των παραγόμενων αστικών απορριμμάτων να γίνεται διαχείριση εκτός ταφής, δηλαδή είτε να ανακυκλώνονται είτε να επαναχρησιμοποιούνται. Και όμως κάποιοι ανάμεσα στους 66 συνολικά δήμους της συγκεκριμένης Περιφέρειας δείχνουν τον δρόμο. Και παρά τα όσα λέγονται για απροθυμία των πολιτών να προσαρμοστούν σε νέα δεδομένα, οι δημότες τους ακολουθούν.
«Ο βασικός ρόλος των δημάρχων είναι να είμαστε σκουπιδιάρηδες, να μαζεύουμε δηλαδή και να διαχειριζόμαστε όσο καλύτερα γίνεται τα απορρίμματα των δημοτών. Αλλά όταν το λέω αυτό πολλοί εκνευρίζονται. Εγώ το έχω εφαρμόσει». Με αυτά τα λόγια ο δήμαρχος των 3Β (Βάρης – Βούλας – Βουλιαγμένης) Γρηγόρης Κωνσταντέλλος παρουσιάζει τη δουλειά που έχει γίνει στην περιοχή του σε σχέση με τα βιοαπόβλητα (υπολείμματα τροφών, υπολείμματα επεξεργασίας τροφίμων, κλαδέματα και βιομάζα π.χ. ξύλο). Τα βιοαπόβλητα αποτελούν το 40-60% των απορριμμάτων που παράγουμε και για πολύ καιρό παρέμεναν εκτός διαλογής και φυσικά εκτός διαχείρισης, καταλήγοντας στον ΧΥΤΑ Φυλής.
Ο δήμος του έχει δύο σημαντικές ιδιαιτερότητες σε σχέση με άλλους δήμους της Αττικής: Εχει πολλούς ελεύθερους χώρους με πράσινο και άρα πολλά κλαδέματα και επίσης, το καλοκαίρι δέχεται πολλούς επισκέπτες. Κατά συνέπεια, παράγει πολλά απορρίμματα κατά κεφαλήν, σύμφωνα με τις μετρήσεις.
Εξι ρεύματα
«Εδώ και έναν χρόνο πειραματικά εγκαταστήσαμε 6 ρεύματα απορριμμάτων για διαλογή στην πηγή στην περιοχή Πηγαδάκια της Βούλας», λέει ο κ. Κωνσταντέλλος. Ανάμεσα στα έξι ρεύματα μπήκε και ο καφέ κάδος, για την απόρριψη των βιοαποβλήτων, ο οποίος «ανήκει» σε συγκεκριμένες οικογένειες και κλειδώνει ώστε να μην υπάρχει πρόσβαση για άλλους. «Στη συγκεκριμένη περιοχή μέσα σε ένα χρόνο καταφέραμε να κάνουμε εκτροπή από την ταφή σε ποσοστό 40% των απορριμμάτων, ενώ έχουμε μειώσει εξαιρετικά και τους μπλε κάδους (ανακύκλωση συσκευασιών) εφόσον οι συσκευασίες χωρίζονται ανάλογα με το υλικό τους».
Παράλληλα, ο Δήμος Βάρης – Βούλας – Βουλιαγμένης έχει τοποθετήσει καφέ κάδους στο 35% της έκτασής του με στόχο έως το τέλος του 2021 να έχει καλυφθεί ολόκληρος ο δήμος. «Οι κάδοι αυτοί 220 λίτρων ο καθένας είναι αριθμημένοι και χρεώνονται σε συγκεκριμένα κτίρια, τοποθετούνται είτε εντός του κτιρίου, είτε εκτός, ακριβώς απέξω και οι ένοικοι έχουν ο καθένας από ένα κλειδί. Μαζεύουμε τους κάδους 3 φορές την εβδομάδα», εξηγεί ο δήμαρχος.
Καθώς τα βιοαπόβλητα των κάδων μετατρέπονται σε κομπόστ, και άρα δεν πρέπει να είναι «ξένα» απορρίμματα, τα συνεργεία του δήμου πριν αδειάσουν τον κάδο πραγματοποιούν έλεγχο και ζυγίζουν το περιεχόμενό του. Η ζύγιση γίνεται γιατί το υλικό του πιστώνεται στους συγκεκριμένους δημότες ώστε να έχουν ανάλογα οφέλη από τον δήμο. Από την άλλη, την επόμενη μέρα εφόσον εντοπιστούν εντός, αντικείμενα που δεν βιοαποδομούνται, οι χρήστες του κάδου λαμβάνουν ένα sms που τους εφιστά την προσοχή. Από το περιεχόμενο των καφέ κάδων ο δήμος παράγει πιλοτικά κομπόστ -εδαφοβελτιωτικό πιστοποιημένο βιολογικό το οποίο πουλά σε φυτώρια. «Η επεξεργασία κοστίζει 42 ευρώ ο τόνος και μέσω της πώλησης εισπράττουμε 30 ευρώ τον τόνο. Αρα δαπανούμε 12 ευρώ τον τόνο για την επεξεργασία», λέει ο κ. Κωνσταντέλλος.
Ο Δήμος Χαλανδρίου
Ψηλά στη λίστα των δήμων που έχουν καταφέρει να διαχειρίζονται τα βιοαπόβλητά τους είναι και ο Δήμος Χαλανδρίου που έχει εφαρμόσει πιλοτικό πρόγραμμα σε συνεργασία με το Πολυτεχνείο από το 2016 και για διάστημα 45 μηνών. «Μοιράστηκαν καφέ κάδοι σε 250 οικογένειες. Κάθε κάδος ανήκε σε 4 οικογένειες και ήταν κλειδωμένος. Το περιεχόμενο το συλλέγαμε, το ξηραίναμε και το αποθηκεύαμε ώστε στο τέλος του προγράμματος να μπορεί να αξιοποιηθεί για την παραγωγή βιοκαυσίμου», επεξηγεί ο δήμαρχος Συμεών Ρούσσος. Ενα από τα πιο δύσκολα σημεία στη διαχείριση των βιοαποβλήτων είναι ότι μέσα σε λίγες μέρες μυρίζουν εξαιρετικά άσχημα. «Ομως με τη διαδικασία της ξήρανσης καταφέραμε μετά 4 σχεδόν χρόνια να μην έχουν αλλοιωθεί στο ελάχιστο», λέει ο κ. Ρούσσος. Το υλικό αυτό χρησιμοποιήθηκε για την παρασκευή βιοκαυσίμου με το οποίο κινείται αυτοκίνητο του δήμου. Από τον επόμενο μήνα, ο καφέ κάδος θα τοποθετηθεί στην περιοχή της Αγίας Βαρβάρας του Δήμου Χαλανδρίου, ενώ υπάρχει σχέδιο για σταδιακή επέκτασή του. Ομως για την επεξεργασία του υλικού που προκύπτει χρειάζεται ασφαλώς η δημιουργία μιας εγκατάστασης βιομηχανικού τύπου για την οποία ο δήμος έχει κάνει αίτημα χρηματοδότησης σε ευρωπαϊκό πρόγραμμα σε συνεργασία με τον «Τιτάνα» και τον Ειδικό Διαβαθμιδικό Σύνδεσμο Νομού Αττικής (ΕΔΣΝΑ). «Εφόσον εγκριθεί η χρηματοδότηση, αυτή η εγκατάσταση θα μπορεί να διαχειριστεί ενεργειακά το σύνολο των βιοαποβλήτων του δήμου και παράλληλα θα παράγεται ενέργεια, διπλάσια από αυτή που θα καταναλώνεται για την επεξεργασία. Ενα πλήρες σύστημα κυκλικής οικονομίας», καταλήγει ο κ. Ρούσσος.
Ο Δήμος Παπάγου – Χολαργού εδώ και ένα χρόνο έχει τοποθετήσει περίπου 80 καφέ κάδους κυρίως κοντά στα καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος και στις δύο λαϊκές αγορές του δήμου. Και αυτοί οι κάδοι είναι «περιορισμένης πρόσβασης», κλειδώνονται δηλαδή ώστε να αποτραπεί η απόρριψη άσχετων απορριμμάτων. Η συμμετοχή προς το παρόν των δημοτών δεν είναι μεγάλη, λέει στην «Κ» ο διευθυντής καθαριότητας και ανακύκλωσης του δήμου Παναγιώτης Αυγουστάκης, αλλά ο δήμος εξετάζει το ενδεχόμενο να δώσει κίνητρα στους επαγγελματίες εστίασης μειώνοντας τα τέλη ανάλογα με τις επιδόσεις τους σε σχέση με την ποσότητα βιοαποβλήτων που απορρίπτουν στους καφέ κάδους.