Δεν πρόκειται για ένα ή δύο επεισόδια. Τα κρούσματα βίας στο ποδόσφαιρο (αλλά και στο μπάσκετ) με κίνητρο όχι τις οπαδικές προτιμήσεις αλλά κοινωνικοπολιτικά αίτια πληθαίνουν ανησυχητικά στην Ευρώπη.
Την προπερασμένη Κυριακή προκάλεσε σοκ στην Ισπανία η σκληρότητα με την οποία ουσιαστικά δολοφόνησαν κάποιοι ακροδεξιοί οπαδοί της Ατλέτικο Μαδρίτης έναν οπαδό της Λα Κορούνια, μέλος συνδέσμου με ακροαριστερές τάσεις.
Τον Νοέμβριο, ένας οπαδός του Ερυθρού Αστέρα μαχαιρώθηκε και πέθανε στην Κωνσταντινούπολη από οπαδούς της Γκαλατάσαραϊ σε αγώνα μπάσκετ της Ευρωλίγκας. Είχαν προηγηθεί σφοδρές συγκρούσεις Ρουμάνων οπαδών με Ούγγρους, αλλά και Κροατών με Βούλγαρους, κατά τις συναντήσεις των εθνικών ποδοσφαιρικών ομάδων τους.
Και ποιος ξεχνάει την αναταραχή στο Βελιγράδι, στα μέσα του Οκτωβρίου, στον ποδοσφαιρικό αγώνα της Σερβίας με την Αλβανία, όταν ένα τηλεκατευθυνόμενο ελικοφόρο (drone) με τη σημαία της λεγομένης Μεγάλης Αλβανίας προκάλεσε σύρραξη μεταξύ ποδοσφαιριστών, διπλωματικό επεισόδιο ανάμεσα στα Τίρανα και στο Βελιγράδι, και οδήγησε ακόμη και σε επιθέσεις Αλβανών εθνικιστών στον ελληνικό πληθυσμό της Βορείου Ηπείρου;
Ή μήπως μπορεί να λησμονήσει κανείς τις συγκρούσεις μεταξύ οπαδών της ίδιας ομάδας, αλλά με διαφορετικές κοινωνικές πεποιθήσεις, όπως ο «εμφύλιος» μεταξύ των ακροδεξιών και των ακροαριστερών οπαδών της Παρί Σεν Ζερμέν, που κάθονται μάλιστα σε απέναντι πέταλα στο Παρκ ντε Πρενς;
Κάποιοι επιλέγουν να αποδίδουν με ευκολία την αιτία των συγκρούσεων αυτών στα οικονομικά προβλήματα στη Γηραιά Ηπειρο, ωστόσο αυτό το συμπέρασμα είναι υπερβολικά απλουστευτικό. Υπήρξαν και άλλες περίοδοι με οικονομικά προβλήματα, όμως δεν προκαλούσαν πολιτικοκοινωνικές εντάσεις μεταξύ αντίπαλων οπαδών, ενώ υπήρξαν επανειλημμένως τέτοια επεισόδια σε χώρες χωρίς οικονομική κρίση.
Η οικονομική ύφεση είναι απλώς ένας παράγοντας, όχι ο κυριότερος. Κορυφαίοι αναλυτές επισημαίνουν πως η αλλοίωση του πυρήνα των τοπικών, εθνικών και θρησκευτικών χαρακτηριστικών έχει προκαλέσει το αντίθετο αποτέλεσμα σε πολλούς ευρωπαϊκούς λαούς, έστω κι αν αυτό υπολείπεται κατά πολύ σε μέγεθος της αντίστοιχης αντίδρασης των ακραίων στοιχείων στις μουσουλμανικές χώρες.
Ενα βατό πεδίο επίδειξης της αντίδρασης από νέους με ακραία σκέψη είναι ο χώρος του επαγγελματικού αθλητισμού, αφού οι εξέδρες του προσφέρουν ανωνυμία, κάλυψη και… συναδελφικότητα, που αλλού είναι πιο δυσεύρετες. Ο αυτοπροσδιορισμός και η στρατολόγηση με βάση την ομάδα (είτε είναι σύλλογος είτε Εθνική) καθίστανται ευκολότερα, ευνοώντας την ανάπτυξη ακραίων κοινωνικοπολιτικών κινήσεων με σκοπό την επιβολή διά της βίας, με τον αθλητισμό να αποτελεί απλό προκάλυμμα. Ετσι ο Ρουμάνος βγάζει το άχτι του με τον Ούγγρο, ο Τούρκος ξεσπά στον Σέρβο, αυτός στον Αλβανό και αντίστοιχα –όπως στην Ισπανία την Κυριακή– οι ακροαριστεροί στους ακροδεξιούς και αντίστροφα.
Εδώ δεν πρόκειται ούτε για στενά οπαδική συμπεριφορά, όπως το θλιβερό περιστατικό στη Νέα Αλικαρνασσό που οδήγησε στον θάνατο έναν φίλο του Εθνικού Πειραιώς τον Οκτώβριο, ούτε για ρατσισμό, που αποτελεί το Α και το Ω της κοινωνικής ανησυχίας της UEFA. Μάλλον στη Νιόν, οι ποδοσφαιρικοί αξιωματούχοι έχουν υποτιμήσει –άλλοι ακουσίως και άλλοι εκουσίως– τον όλο και αυξανόμενο κίνδυνο που αναζωπυρώνεται στις εξέδρες (και ακριβώς έξω από αυτές) από τις αντιπαλότητες με κοινωνικά, θρησκευτικά και εθνικά χαρακτηριστικά, γι’ αυτό και δεν φρόντισαν να αποφύγουν αναμετρήσεις Σέρβων με Αλβανούς, ή ακόμα και Ρουμάνων με Ούγγρους.
Τι θα γίνει όταν η Αλβανία φιλοξενήσει τη Σερβία το 2015; Πώς θα υποδεχθούν οι Ούγγροι τους Ρουμάνους; Πώς θα πάει η Γκαλατάσαραϊ να παίξει μπάσκετ στο Βελιγράδι, μετά τον φόνο του Ιβκοβιτς; Και τι θα γίνει τον Ιούνιο όταν η Αγγλία πάει να αντιμετωπίσει την Ιρλανδία στο Δουβλίνο σε φιλικό ματς, όταν Αγγλοι οπαδοί έβριζαν τον ΙRΑ σε πρόσφατο φιλικό με τους Σκωτσέζους;
Το ποδόσφαιρο έχει πάψει πια να είναι το «όπιο του λαού», κατά τη γνωστή παράφραση της ρήσης του Καρλ Μαρξ πως η θρησκεία είναι το όπιο των λαών: Πλέον το ποδόσφαιρο και γενικότερα ο αθλητισμός κινδυνεύουν να καταστούν οι (γυαλιστερές) επάλξεις των πιο ακραίων στοιχείων των λαών με απρόβλεπτα αποτελέσματα.