Εάν σήμερα λέγαμε ότι ένας άνδρας μπορεί να αρχίσει να ασχολείται με τον στίβο σε ηλικία 23 ετών και αργότερα θα γίνει Ολυμπιονίκης, θα μας θεωρούσαν… άσχετους με τον αθλητισμό. Και όμως αυτό έχει συμβεί. Ο Βίλε Ρίτολα «γνώρισε» τον στίβο όταν ήταν 23 ετών και, στη συνέχεια, κατέκτησε πέντε χρυσά και τρία ασημένια μετάλλια. Ανήκε την ομάδα των «Ιπτάμενων Φινλανδών». Βέβαια, αυτά συνέβησαν τη δεκαετία του 1920…
Ο Βίλε Ρίτολα ήταν μέλος μιας φτωχής φινλανδικής οικογένειας αγροτών. Γεννήθηκε στις 18 Ιανουαρίου 1896 στην Περασεϊναγιόκι. Το 14ο από τα 20 παιδιά των Ρίτολα… Τα πέντε από αυτά πέθαναν σε νηπιακή ηλικία. Ο Βίλε προερχόταν από τον δεύτερο γάμο του πατέρα του, ο οποίος είχε αποκτήσει έξι παιδιά από την πρώτη και 14 από τη δεύτερη σύζυγό του. Η ζωή στους φινλανδικούς αγρούς ήταν ιδιαίτερα δύσκολη και το 1919, ο Βίλε αποφασίζει να μιμηθεί επτά από τα αδέλφια του που βρίσκονταν στην Αμερική και να αναζητήσει εκεί μία καλύτερη τύχη δουλεύοντας ως ξυλουργός. Μόνο που στον «Νέο Κόσμο» τον περίμενε ένα διαφορετικό μέλλον.
Οι σκληρές αγροτικές εργασίες είχαν γυμνάσει το σώμα του Ρίτολα από την παιδική ηλικία. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, ο Βίλε γράφτηκε στον φινλανδικό – αμερικανικό αθλητικό σύλλογο περισσότερο για να μη χάσει την επαφή με την πατρίδα του. Εκεί, όμως, θα έκανε μία γνωριμία που θα του άλλαζε τη ζωή. Στον σύλλογο, προπονήσεις έκανε ένας «θρύλος» του φινλανδικού αθλητισμού, ο Χάνες Κολεμάινεν, ο οποίος είχε μετακομίσει στις ΗΠΑ μετά τον θρίαμβο του 1912. Ο Κολεμάινεν, στη Στοκχόλμη, είχε κερδίσει τρία χρυσά και ένα ασημένιο μετάλλιο στις μεγάλες αποστάσεις. Ο 23χρονος άρχισε να προπονείται καθημερινά με τον Ολυμπιονίκη και ο έμπειρος αθλητής κατάλαβε ότι ο συμπατριώτης του ήταν ένα μεγάλο ταλέντο.
Οι Ολυμπιακοί Αγώνες της Αμβέρσας πλησίαζαν και ο Κολεμάινεν προσπάθησε να πείσει τον Ρίτολα να εκπροσωπήσουν τη χώρα τους στη διοργάνωση του 1920. Ο 23χρονος αρνήθηκε με το πρόσχημα ότι δεν είναι έτοιμος. Η πραγματικότητα ήταν, όμως, λίγο διαφορετική. Είχε μόλις παντρευτεί την αγαπημένη του, τη Σέλμα, και προσπαθούσε να εξοικονομήσει χρήματα για να ζήσει τη νέα του οικογένεια. Ο μέντοράς του ταξίδεψε στην Αμβέρσα και κατέκτησε το χρυσό μετάλλιο στον μαραθώνιο. Εκεί έλαμψε, για πρώτη φορά, και το αστέρι του Παάβο Νούρμι. Η επιτυχία του Κολεμάινεν ώθησε τον Ρίτολα να ασχοληθεί σοβαρότερα με τον αθλητισμό.
Το 1921 άρχισε να προπονείται συστηματικά και το 1922 κατέκτησε το πρώτο του χρυσό μετάλλιο στους αγώνες της Αμερικανικής Ενωσης Στίβου. Την ίδια χρονιά ήρθε δεύτερος στον Μαραθώνιο της Βοστώνης.
Η οικονομική κατάσταση του νεαρού Φινλανδού δεν ήταν καλή αλλά η φήμη για το ταλέντο του είχε «τρυπώσει» σε όλα τα σπίτια των συμπατριωτών του που είχαν αναζητήσει μία καλύτερη τύχη στις ΗΠΑ. Ετσι, σιγά σιγά άρχισαν να μαζεύουν χρήματα για να βοηθήσουν τον Βίλε Ρίτολα να ταξιδέψει στη χώρα τους προκειμένου να πάρει μέρος στους φινλανδικούς αγώνες απ’ όπου θα προέκυπταν οι αθλητές που θα εκπροσωπούσαν τη Φινλανδία στους Ολυμπιακούς του 1924.
Ο Βίλε Ρίτολα ήταν 28 ετών και ασχολείτο με τον αθλητισμό λιγότερο από τέσσερα χρόνια. Και, όμως, κόντρα στα προγνωστικά, τα κατάφερε. Στα 10.000 μ. τερμάτισε πρώτος και πέτυχε παγκόσμιο ρεκόρ με 30.35.4.
Αυτό ήταν το πρώτο του επίσημο παγκόσμιο ρεκόρ ενώ κατέκτησε και την πρόκριση για το Παρίσι.
Οι κόντρες με τον Νούρμι
Η γενέτειρα πόλη του Πιερ ντε Κουμπερτέν, το Παρίσι, είχε επιλεγεί για να διοργανώσει τους Αγώνες της 8ης Ολυμπιάδας. Οι διοργανωτές πρόβαλλαν το Ολυμπιακό Πνεύμα, ενώ εκεί ακούστηκε για πρώτη φορά το περίφημο «citius, altius, fortius» (γρηγορότερα, δυνατότερα, ψηλότερα), που αργότερα έγινε το σύνθημα της διοργάνωσης. Σε αυτούς τους Ολυμπιακούς ξεχώρισαν πολλοί αθλητές από τον Τζόνι Βαϊσμίλερ (ο Ταρζάν της μεγάλης οθόνης) μέχρι τον Φινλανδό της ιστορίας μας.
Το παγκόσμιο ρεκόρ που είχε πετύχει ο Βίλε Ρίτολα στα 10.000 μ. του έδωσε το ολυμπιακό «εισιτήριο» για το αγώνισμα και άφησαν απέξω τον χρυσό Ολυμπιονίκη της Αμβέρσας, Παάβο Νούρμι. Ο Ρίτολα τερμάτισε πρώτος στον αγώνα και βελτίωσε το δικό του ρεκόρ κατά 12’’. Το επόμενο χρυσό μετάλλιο του «πρωτάρη» Ολυμπιονίκη ήταν στα 3.000 μ. στιπλ, ενώ την επόμενη ημέρα αγωνίστηκε στα 5.000 μ. Εκεί ο συμπατριώτης του, Παάβο Νούρμι προηγήθηκε κατά 0,2’’. Ο Νούρμι ήταν ο νικητής και στη «φινλανδική μονομαχία» στο κρος κάντρι, ενώ στο ομαδικό κρος κάντρι οι δύο άνδρες ξέχασαν την κόντρα τους για να χαρίσουν στη χώρα τους άλλο ένα χρυσό μετάλλιο. Τα τέσσερα χρυσά και τα δύο ασημένια που κατέκτησε ο Ρίτολα στο Παρίσι, ακόμα και σήμερα αποτελούν ρεκόρ στον στίβο.
Μόλις τα φώτα έσβησαν στην «Πόλη του Φωτός» ο χρυσός Ολυμπιονίκης επέστρεψε στην πραγματικότητα. Κανένας δεν γκρέμισε τείχη για τις νίκες του και η καθημερινή επιβίωση ήταν δυσκολότερη από ποτέ. Ο Ρίτολα επέστρεψε στην Αμερική για να εργαστεί, ενώ η έγκυος γυναίκα του έμεινε στη Φινλανδία. Η κόρη τους, η Ανια, γεννήθηκε τον Νοέμβριο του 1924. Ο χρυσός Ολυμπιονίκης γνώρισε την κόρη του τον Μάρτιο του 1925 όταν μαζί με τη μητέρα της τον επισκέφτηκαν στις ΗΠΑ.
Χρυσός Ολυμπιονίκης με ειδικότητα… εργάτη
Ολυμπιονίκης, οικογενειάρχης και… εργάτης σε αμερικανικό εργοτάξιο. Η ζωή του Βίλε Ρίτολα κυλούσε δύσκολα. Το μικρόβιο του αθλητισμού όμως είχε μπει για τα καλά στο αίμα του και παρόλο που το 1928 ήταν, ήδη, 32 ετών, ήθελε να υπερασπιστεί τα ολυμπιακά μετάλλιά του στη διοργάνωση του Αμστερνταμ.
Βασικός ανταγωνιστής του Βίλε Ρίτολα ήταν -και πάλι- ο συμπατριώτης του, Παάβο Νούρμι. Η μεγάλη κόντρα έγινε στα 10.000 μ. Το αγαπημένο αγώνισμα και των δύο. Ο Νούρμι ήθελε να αποδείξει ότι άδικα δεν αγωνίστηκε το 1924. Ο Ρίτολα προηγήθηκε στα πρώτα 1.500 μ. και διατήρησε το προβάδισμα μέχρι και 100 μ. πριν από το τέρμα. Εκεί, ο Νούρμι πραγματοποίησε ένα δυνατό σπριντ και κατέκτησε το χρυσό μετάλλιο, τερματίζοντας κατά 0,6’’ γρηγορότερα από τον Ρίτολα.
Η επόμενη κόντρα των δύο ανδρών έγινε στα 5.000 μ. Εκεί, ήταν η σειρά του Ρίτολα να κόψει πρώτος το νήμα. Στην Ολλανδία, ο Φινλανδός αποφάσισε να ολοκληρώσει και την καριέρα του στον πρωταθλητισμό. Επέστρεψε στην Αμερική και μετά το 1928 πήρε μέρος σε ελάχιστες τοπικές διοργανώσεις, περισσότερο για τη χαρά της συμμετοχής. Συνέχισε να εργάζεται σε εργοτάξια και το 1937 πήρε και την αμερικανική υπηκοότητα.
Το 1965 έφυγε από τη ζωή η σύζυγός του και το 1967 ξαναπαντρεύτηκε. Παρόλο που θεωρείτο Αμερικανός πολίτης, η καρδιά του Βίλε Ρίτολα βρισκόταν πάντα στη Φινλανδία. Ετσι, το 1971 επέστρεψε στη χώρα του.
Τα τελευταία χρόνια της ζωής του ο Φινλανδός Ολυμπιονίκης τα έζησε στο Ελσίνκι απολαμβάνοντας τιμές που δεν γνώρισε την εποχή που μεσουρανούσε στους ολυμπιακούς στίβους. Αποτέλεσε πηγή έμπνευσης για γλύπτες, ενώ αθλητικοί χώροι πήραν το όνομά του. Εφυγε από τη ζωή σε ηλικία 86 ετών και κηδεύτηκε με τιμές ήρωα.