«Kατά μία έννοια», είχε πει κάποτε ο Γιόχαν Κρόιφ, «μάλλον είμαι αθάνατος». Εννοούσε, προφανώς, ότι η κληρονομιά που θα αφήσει στο ποδόσφαιρο είναι τόσο μεγάλη, που το όνομά του θα συζητιέται σε ανυπολόγιστο βάθος χρόνου. Μια αδιαμφισβήτητα αληθής διαπίστωση, η οποία, όμως, από την περασμένη εβδομάδα αντιμετωπίζεται με μια πικρία: οι γιατροί που τον εξέτασαν σε κλινική της Βαρκελώνης εντόπισαν καρκίνο στους πνεύμονές του. «∆εν γνωρίζω τίποτα περισσότερο», παραδέχτηκε ο ίδιος, «οι εξετάσεις συνεχίζονται».
Πιθανόν η είδηση να φέρνει ενστικτωδώς στους περισσότερους την εικόνα του Κρόιφ με ένα τσιγάρο στο στόμα, καθώς για πάρα πολλά χρόνια ο 68χρονος σήμερα Ολλανδός υπήρξε μανιώδης καπνιστής. Στην αρχή της καριέρας του, πιτσιρικάς ακόμα, προσπαθούσε να είναι διακριτικός. Ο συμπαίκτης του στον Αγιαξ Σγιάακ Σβαρτ διηγείται ότι μια μέρα ο Ρίνους Μίχελς, προπονητής της ομάδας τότε, είδε από μακριά τον Κρόιφ να καπνίζει και πλησίασε για να τον επιπλήξει. Ο νεαρός Γιόχαν προσπάθησε να κρύψει το τσιγάρο στην τσέπη του, με αποτέλεσμα να κάψει τα δάχτυλά του! Οσο βέβαια εξελισσόταν σε σπουδαίο σταρ, άρχισε να καπνίζει δημόσια (περισσότερα από 20 τσιγάρα τη μέρα), χωρίς να κρύβεται από κανέναν. Είχε μάλιστα καθιερώσει μια ρουτίνα για τους αγώνες, ανάβοντας ένα τσιγάρο στη φυσούνα κατά τη διάρκεια του ημιχρόνου και ένα δεύτερο μετά το φινάλε κάθε ματς, στα αποδυτήρια. Ακολούθως, στην προπονητική του καριέρα ήταν παγιωμένη η συνήθεια του τσιγάρου στον πάγκο κατά τη διάρκεια του αγώνα – τα τελευταία χρόνια, έπειτα από οδηγία της UEFA, το κάπνισμα στους αγωνιστικούς χώρους απαγορεύεται ρητά.
Βέβαια, έχει να καπνίσει 24 χρόνια. Το έκοψε οριστικά το 1991 («μου είπαν ότι διαφορετικά θα πεθάνω», είχε πει τότε), μετά το έμφραγμα που υπέστη και την τετράωρη επέμβαση διπλού bypass που ακολούθησε. Οταν γύρισε στα γήπεδα, εμφανίστηκε στον πάγκο της Μπαρτσελόνα με ένα γλειφιτζούρι – η ισπανική εταιρεία Chupa Chups τού είχε στείλει μια κούτα με τα προϊόντα της για να τον βοηθήσει να ξεχάσει το τσιγάρο. Ο Κρόιφ, μάλιστα, εκείνη την εποχή πρωταγωνίστησε και σε μια αντικαπνιστική καμπάνια λέγοντας την εξής διάσημη φράση: «Είχα δύο εξαρτήσεις στη ζωή μου: το κάπνισμα και το ποδόσφαιρο. Το ποδόσφαιρο μου έδωσε τα πάντα, το κάπνισμα παραλίγο να μου τα πάρει πίσω».
Συμπαράσταση σε ένα μύθο
Από τη στιγμή που κυκλοφόρησε η είδηση για την ασθένειά του, το Ιντερνετ γέμισε από μηνύματα συμπαράστασης. «Γιόχαν, θα το κερδίσεις κι αυτό», έγραψε στο Twitter ο πρόεδρος της Μπαρτσελόνα, Χοσέπ Μαρία Μπερτομέου. Στο μεταξύ, οι ποδοσφαιριστές των «μπλαουγκράνα» εμφανίστηκαν στον κυριακάτικο αγώνα τους φορώντας μπλουζάκια που έγραφαν «Περαστικά, Γιόχαν». Για τους Καταλανούς ο Κρόιφ σημαίνει πάρα πολλά. Επειδή για μία πενταετία φόρεσε τη φανέλα της Μπάρτσα και επειδή το 1992, ως προπονητής, της χάρισε το πρώτο της Τσάμπιονς Λιγκ. Επειδή η δική του φιλοσοφία αποτέλεσε τη βάση για τη δημιουργία της ομάδας που βλέπουμε σήμερα. Επειδή σε μια εποχή που ο Φράνκο είχε κηρύξει παράνομο κάθε καταλανικό σύμβολο, αυτός ονόμασε τον γιο του Ζόρντι, προς τιμήν του πολιούχου της πόλης.
Σημαίνει πολλά, φυσικά, και για τους συμπατριώτες του. ∆εν ξεχνούν τα κατορθώματά του με τον Αγιαξ στην αρχή της δεκαετίας του ’70 ούτε ότι το 1974 οδήγησε την εθνική ομάδα στον τελικό του Μουντιάλ. Το αγαπημένο του νούμερο ήταν το 14 και γι’ αυτό το περασμένο Σαββατοκύριακο, στο 14ο λεπτό των αγώνων του ολλανδικού πρωταθλήματος, οι φίλαθλοι σηκώθηκαν όρθιοι και χειροκρότησαν επί ώρα. «Σας ευχαριστώ για την υποστήριξή σας», απάντησε εκείνος μέσω των λογαριασμών του στα κοινωνικά δίκτυα, ενώ στη στήλη του στην εφημερίδα De Telegraaf, αφού σχολίασε με τον γνωστό καυστικό του τρόπο την ποδοσφαιρική επικαιρότητα, άλλαξε ύφος και αναφέρθηκε στον εαυτό του και στον τρόπο που βιώνει την αγάπη του κόσμου: «Είμαι περήφανος γι’ αυτή την αναγνώριση. Φυσικά, αυτό δεν σημαίνει ότι είμαι χαρούμενος γι’ αυτό που μου έχει συμβεί. Αλλά αν ξεχάσουμε την κατάσταση στην οποία βρίσκομαι, αυτό που μένει είναι πολύ ιδιαίτερο», έγραψε, «το ποδόσφαιρο και οι οπαδοί έδειξαν μια όμορφη πλευρά».
Ο Κρόιφ σημαίνει πολλά και για όλους τους ποδοσφαιρόφιλους, ανεξαρτήτως ηλικίας, εθνικότητας ή οπαδικών προτιμήσεων. Σύμβολο της τελευταίας ρομαντικής εποχής του ποδοσφαίρου και της επανάστασης που ξεκίνησε τη δεκαετία του ’60 στην Ολλανδία και εκφράστηκε μέσα από τη δική του καθηλωτική παρουσία στα γήπεδα όλου του κόσμου. Σημαίνει πολλά ακόμα και για τον Γιαν Ολσον, τον Σουηδό αμυντικό που υπήρξε το «θύμα» του όταν ο Ολλανδός λάνσαρε για πρώτη φορά την περίφημη ντρίμπλα που έμεινε στην ιστορία ως «Cruyff Turn», με την επιτόπια και ξαφνική αλλαγή κατεύθυνσης του κορμιού του – ο Ολσον, πολλά χρόνια αργότερα, είπε ότι εκείνη ήταν η σημαντικότερη στιγμή της καριέρας του. «∆εν ένιωσα ταπεινωμένος γιατί δεν είχα καμία τύχη», είπε, «ο Κρόιφ ήταν μια ιδιοφυΐα».