Κάθε χρόνο τέτοια εποχή τα τηλέφωνα των εκδοτικών οίκων έπαιρναν φωτιά από τα αιτήματα των βιβλιοπωλείων στην Αθήνα και την Περιφέρεια για να κλείσουν ημερομηνίες για παρουσιάσεις νέων βιβλίων και συγγραφέων. Οι γνωστοί και δημοφιλείς συγγραφείς θα έπαιρναν το πρόγραμμα της «περιοδείας» τους ανά την Ελλάδα και οι πρωτοεμφανιζόμενοι θα δοκίμαζαν τα νερά στα μικρά βιβλιοπωλεία. Φέτος, όμως, λόγω κορωνοϊού, τα τηλέφωνα έχουν σχεδόν σιγήσει.
Είναι ενδεικτικό ότι οι εκδόσεις Πατάκη είχαν κατά μέσον όρο περίπου 25 έως 35 εκδηλώσεις κάθε μήνα, αρχίζοντας από τον Οκτώβριο, ενώ σήμερα το ημερολόγιο εκδηλώσεων του οίκου είναι ακόμη υπό διαμόρφωση. «Βλέπουμε μέρα με τη μέρα την επιδημιολογική εξέλιξη και φέτος θα κάνουμε πολύ λίγες παρουσιάσεις βιβλίων διά ζώσης και μόνο σε βιβλιοπωλεία που έχουν ανεξάρτητους χώρους εκδηλώσεων και οι υπόλοιπες δράσεις θα γίνουν διαδικτυακά», λέει στην «Κ» η Αννα Πατάκη και συμπληρώνει ότι ο προγραμματισμός του εκδοτικού οίκου θα αναπροσαρμόζεται ανάλογα με τις εξελίξεις.
Και το Διαδίκτυο όμως δεν είναι πανάκεια, καθώς θέλει και εκείνο προετοιμασία και προσοχή. Μπορεί να λειτούργησε θεαματικά την περίοδο του γενικότερου lockdown αλλά οι εκδότες δεν περιμένουν να συμβεί το ίδιο και τώρα. Σίγουρα, γνωστοί συγγραφείς, Ελληνες και ξένοι, θα «τραβήξουν» το κοινό τους σε μια πλατφόρμα και μπορεί να πουλήσουν και βιβλία εκείνη τη στιγμή αλλά αυτό δεν ισχύει για τους νεότερους που θα πρέπει να «δημιουργήσουν» τον δικό τους ψηφιακό χώρο.
Η παρουσίαση του νέου βιβλίου της Ελενα Φεράντε «Η απατηλή ζωή των ενηλίκων» που έγινε ταυτόχρονα σε 27 χώρες και κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις Πατάκη ήταν μία από αυτές τις διαδικτυακές εκδηλώσεις που σημείωσαν επιτυχία. Αντίστοιχα, το Μεταίχμιο περιμένει θερμή ανταπόκριση από τους Ελληνες φαν του Γιο Νέσμπο στην αντίστοιχη εκδήλωση που θα γίνει μέσω του βιβλιοπωλείου Public σε ζωντανή σύνδεση με τον συγγραφέα για το νέο του βιβλίο «Το Βασίλειο».
«Ετοιμάζουμε ένα πρόγραμμα διαδικτυακών παρουσιάσεων μέσα από πλατφόρμες ή σε συνεργασία με βιβλιοπωλεία», μας λέει ο εκδότης Νώντας Παπαγεωργίου, προσθέτοντας όμως ότι το Μεταίχμιο δεν θα έχει φέτος πρόγραμμα εκδηλώσεων στον πολυχώρο του ή σε άλλους χώρους. «Αν όμως κάποιος χώρος ή βιβλιοπωλείο θέλει να διοργανώσει το ίδιο μια παρουσίαση με έναν συγγραφέα μας δεν θα βάλουμε βέτο αλλά θα το συζητήσουμε με βάση τις συνθήκες της επιδημίας τη δεδομένη στιγμή», σημειώνει.
Σε μια μεικτή συνταγή προσανατολίζεται η Γιώτα Κριτσέλη από την Κίχλη, η οποία ετοιμάζεται για τη συζήτηση του βιβλίου «Λεωφόρος ΝΑΤΟ» του Νικήτα Σινιόσογλου στο υπαίθριο καφέ του Νομισματικού Μουσείου. «Με φειδώ και με τα απαραίτητα υγειονομικά μέτρα θα διοργανώσουμε εκδηλώσεις σε υπαίθριους χώρους και βιβλιοπωλεία», σημειώνει η ίδια, αναζητώντας όμως και εναλλακτικές που θα ξεφεύγουν από τις «τετριμμένες» βιβλιοπαρουσιάσεις. Τι σημαίνει αυτό; Βιντεοσκοπημένοι μαραθώνιοι ανάγνωσης, βίντεο νέων συγγραφέων με αναγνώσεις των έργων τους, ζωντανές συζητήσεις μεταξύ συγγραφέων ή συγγραφέων και αναγνωστών, μιας λέσχης ανάγνωσης αλλά και πάνελ με τη συμμετοχή ειδικών που θα ήταν ούτως ή άλλως δύσκολο να γίνουν διά ζώσης. «Σκεφτόμαστε μια μεγάλη συζήτηση με πανεπιστημιακούς εντός και εκτός Ελλάδος για την “Ομορφάσχημη” του Νίκου Καχτίτση, τους οποίους πιο εύκολα θα τους φέρουμε μαζί μέσω Διαδικτύου», σημειώνει.
Υπάρχουν όμως άλλοι εκδότες που έχουν λάβει πιο κατηγορηματικές αποφάσεις, όπως ο Νίκος Αργύρης του Ικαρου. «Δεν έχουμε πρόθεση να κάνουμε διά ζώσης εκδηλώσεις, δεν θέλουμε να καλούμε κόσμο σε ανοιχτό ή κλειστό χώρο και τώρα δεν υπάρχει σκέψη για online παρουσιάσεις ή βίντεο», μας λέει ο κ. Αργύρης.
Η σχέση των παρουσιάσεων με τις πωλήσεις των βιβλίων δεν είναι ένα μέγεθος απόλυτα μετρήσιμο και κάθε εκδότης το «ζυγίζει» διαφορετικά ανάλογα με τους συγγραφείς και τις προσδοκίες του εκδοτικού οίκου. Για κάποιους οι παρουσιάσεις εξυπηρετούν μόνο τους ίδιους τους συγγραφείς, ενώ για άλλους η παρουσία του συγγραφέα, ειδικά στην Περιφέρεια, δίνει μεγαλύτερη δυναμική στις πωλήσεις ενός βιβλίου. Μη νομίζετε όμως, μας λένε οι εκδότες, ότι και οι συγγραφείς αισθάνονται άνετα να καλέσουν τους αναγνώστες τους σε έναν κλειστό χώρο.
Από την άλλη πλευρά, λιγότερες εκδηλώσεις σημαίνουν και μειωμένη προσέλευση στα βιβλιοπωλεία, πολλά από τα οποία είχαν διαμορφώσει το πρόγραμμά τους με βάση τις βιβλιοπαρουσιάσεις. Μέχρι και πέρυσι ο Ιανός διοργάνωνε κατά μέσον όρο 2 εκδηλώσεις ανά ημέρα. Φέτος, το βιβλιοπωλείο στην Αθήνα σχεδιάζει τη μείωση τους κατά το ήμισυ και όχι σε καθημερινή βάση, εφαρμόζοντας όλα τα σχετικά υγειονομικά πρωτόκολλα, ενώ οι διαδικτυακές δράσεις είναι και αυτές μέσα στο πρόγραμμα. Μεγάλες αλυσίδες, όπως τα Public, στρέφονται κυρίως στο Διαδίκτυο, ενώ μικρότερα βιβλιοπωλεία προσπαθούν να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα.
Αλλοι όμως, όπως οι Πλειάδες, έχουν λάβει πιο δραστικά μέτρα, από την αρχή της επιδημίας. Ο Αλκης Τεμπονέρας έχει διακόψει όλες τις εκδηλώσεις και έτσι σκοπεύει να συνεχίσει. Πότε θα ξαναδούμε την αυλή του βιβλιοπωλείου; «Μόλις βρεθεί το εμβόλιο», μας απαντάει.