Λίγες γειτονιές απηχούν τόσο πολλά για την Αθήνα όσο η παλιά συνοικία του Κολωνού. Με συγκινεί να περπατώ αυτή τη γειτονιά που είναι μεγάλη και ριζωμένη στη γη της Αθήνας, και όχι βεβαίως για να την προσπεράσω αλλά για να τη νιώσω και να μεταλάβω έστω και λίγο από όσα έχουν διασωθεί από τους προηγούμενους κύκλους της ζωής της. Ο Κολωνός, ως συνοικία, είναι ένας κόσμος ολόκληρος, με σπίτια ωραία και αστικά και με σπίτια απλά και ταπεινά, όλα μαζί σε μια εκβολή αθηναϊκότητας.
Σήμερα, ανάμεσα στις πολλές πολυκατοικίες, που άρχισαν από το 1960-65 έως που πύκνωσαν μετά το 1975, επιζούν τα παλιά σπίτια. Βρέθηκα, όχι τυχαία, στην οδό Αστρους, που είναι δρόμος μεγάλος και σχετικά άνετος, και σκέφτηκα πως όταν τα σπίτια ήταν ισόγεια ή διώροφα, η Αστρους θα φάνταζε λεωφόρος σωστή, με το φως να λάμπει στις αυλές και στα παράθυρα. Αλλά, εκεί, στην ακτίνα της εκκλησίας του Αγίου Κωνσταντίνου και κοντά στα όρια προς την Ακαδημία Πλάτωνος, ανάμεσα στην Αλαμάνας και την Πέτρας, ο περίπατος σε ανταμείβει.
Τα μικρά σπίτια της Αθήνας, χτισμένα ανάμεσα στο 1900 και το 1935, σε αυτές τις παλιές γειτονιές, ήταν συχνά μονώροφα, και είχαν μικρή ή μεγάλη αυλή. Συχνά έμπαινες στο σπίτι από την αυλόπορτα και η πρόσοψη είχε μόνο δύο ή τρία παράθυρα. Λάμπουν ακόμη αυτά τα σπίτια, τι και αν πολλά έχουν μείνει χωρίς στέγη, με τις πόρτες σφραγισμένες, με το μέλλον προδιαγεγραμμένο. Αυτά τα σπίτια ήταν όλα επηρεασμένα από τον αστικό νεοκλασικισμό και αργότερα ενσωμάτωναν ελεύθερα και με σοφή βουλιμία τη διακοσμητική αρμονία του εκλεκτικισμού ή τη στιλιζαρισμένη γεωμετρία ενός πρώιμου και συγκινητικού μοντερνισμού. Ολα προσαρμόζονταν στην κλίμακα αυτού του κόσμου, στην κλίμακα του Κολωνού. Πόσο κρίμα που αυτές οι παλιές γειτονιές δεν σώθηκαν στην κλίμακά τους, γιατί αυτή ήταν η αξία τους. Σήμερα, τα παλιά σπίτια, με τις πρωτόγονες συχνά αυλές και τα δύο ή τρία δωμάτια, θα ήταν περιζήτητες κατοικίες, εκσυγχρονισμένες, όλες με κήπο, ιδανικές για νέους και ηλικιωμένους, αδιάφορο.
Αλλά, έστω… ο παλιός Κολωνός, όπως και όλες οι παλιές γειτονιές της Αθήνας, χτίστηκε ήδη από τον 19ο αιώνα ως ένας αστικός βραχίονας που χρόνο με το χρόνο έφτιαχνε μια ζωή που γεννούσε ιστορίες, που γεννούσε παράδοση. Αν πάρετε την ευθεία της Αστρους από την Παλαμηδίου, αναζητήστε τα στενά. Κάθε ένα από αυτά σταλάζει μια ατμόσφαιρα κρυπτική, χωνεμένη σε προσόψεις και σε ανήλιαγα παράσπιτα. Δεν ξέρω πώς, βρήκα την οδό Τυρνάβου. Αρχίζει από την Πύλου και βγαίνει στην Αλαμάνας και σχηματίζει και ένα αδιέξοδο, όπως ένας ποταμός σχηματίζει έναν παραπόταμο.
Σε αυτόν τον αστικό παραπόταμο, με φόντο τις λευκές μεσοτοιχίες ψηλών πολυκατοικιών, είχα την αίσθηση της εξοχής, καθώς τα ρημαγμένα σπιτάκια μπροστά, ανάμεσα σε αείλανθους και ψηλά χόρτα, θεριεμένα από τη βροχή, μου έδιναν ένα τσεχωφικό τοπίο σε έναν ξεχασμένο παράδρομο της Αθήνας. Και τι τύχη ήταν αυτή, όταν έγειρα να δω τα σωθικά του μονώροφου ερειπίου στη δεξιά πλευρά του αδιεξόδου… και αποκαλύφθηκαν μπροστά μου, σαν σε έκρηξη χρωμάτων, τα πράσινα και τα ροζ από σακατεμένες κρεβατοκάμαρες, μουλιασμένα χρωματικά τοπία ανάμεσα σε ζιζανόχορτα και δοκάρια πεσμένα καταγής. Και εκεί, σε μια κόγχη, σαν κορνίζα από πέτρες, πέτρες παλιές, αθηναϊκές, ό,τι είχε απομείνει από την αυλή, έβλεπα σε μια οβάλ ψευδαίσθηση το σπιτάκι, απέναντι, στην οδό Αστρους 62, να φαντάζει σαν αγιογραφία, σεπτή μορφή μιας Αθήνας που έχει προ πολλού αποχαιρετίσει τον κόσμο τούτο… Η μυρωδιά από τα μουσκεμένα χόρτα και τα λίθινα αγκωνάρια της Αθήνας μού έφερε τη γεύση μιας ταπεινής Πομπηίας.