Ο Αμερικανός συγγραφέας Φίλιπ Ροθ δεν πίστευε στον Θεό ούτε και στη μετά θάνατον ζωή. Κι ωστόσο, μοιάζει να συνεχίζει να γράφει ακόμα κι αφού έχει πεθάνει…
Προσέξτε τι έχει συμβεί: κυκλοφορεί πριν από περίπου ένα μήνα η πολυσυζητημένη, πολυαναμενόμενη βιογραφία του Ροθ από τον Μπλέικ Μπέιλι – τον οποίο ο ίδιος ο Ροθ είχε ουσιαστικά «προσλάβει» το 2012 για να γράψει τη βιογραφία του. Προσπάθησε να τον ελέγξει, εννοείται, αλλά ο Μπέιλι (έχοντας στο ενεργητικό του δύο εξαιρετικές βιογραφίες συγγραφέων, του Ρίτσαρντ Γιέιτς και του Τζον Τσίβερ), έμαθε να ξεγλιστρά.
Ή ίσως όχι και τόσο – αλλά όχι εξαιτίας του Ροθ μάλλον…
Το βιβλίο κυκλοφορεί έπειτα από εννέα χρόνια και, όπως αναμενόταν, έγινε αμέσως talk of the town στην Αμερική. Πολύ γρήγορα, και λόγω των καιρών στους οποίους ζούμε, η πτυχή που ξεχώρισε ως θέμα συζήτησης γύρω από τη βιογραφία ήταν αν ο Ροθ βγαίνει μέσα από τη βιογραφία του Μπέιλι ως ο μισογύνης σεξιστής που φεμινίστριες ήδη από τη δεκαετία του ’70 έλεγαν ότι ήταν. Για την ακρίβεια, η συζήτηση αυτή φούντωνε κάθε μέρα όλο και περισσότερο, καθώς λέγεται πως το βιβλίο επιβεβαιώνει αυτή τη φήμη.
Σε ένα πιο σοβαρό επίπεδο, οι επικριτές της βιογραφίας κατηγορούσαν τον Μπέιλι ότι ουσιαστικά αδιαφόρησε να ρίξει φως στο πώς μετουσίωνε σε μυθοπλασία το βίωμα ο Ροθ – γενικά, ότι ο βιογράφος ελάχιστα πρόσεξε τον λογοτέχνη Ροθ (αυτό δεν είναι σπάνιο στις βιογραφίες όμως: προφανώς και το συγκεκριμένο δείγμα δεν είναι το λεγόμενο literary biography).
Για την ακρίβεια, πολλοί παρατήρησαν ότι ο Μπέιλι επιδεικνύει μια εμμονή στις (συχνά περιττές, επιπέδου κουτσομπολιού) λεπτομέρειες της ερωτικής ζωής του Ροθ.
Και τι συμβαίνει την περασμένη Τετάρτη; Ο εκδοτικός οίκος σταμάτησε την διανομή του βιβλίου, ενώ και το πρακτορείο με το οποίο συνεργαζόταν ο Μπέιλι διέκοψε τη συνεργασία μαζί του επειδή βγήκαν στην επιφάνεια δύο (σοβαρότατες) κατηγορίες για βιασμό εις βάρος του Μπλέικ Μπέιλι – συν μαρτυρίες από παλιές του μαθήτριες, όταν δίδασκε σε σχολείο, ότι είχε «ιδιαιτέρως ανάρμοστη συμπεριφορά» απέναντί τους.
Ο Μπέιλι έχει αρνηθεί τα πάντα, πλην όμως ένα δύο μέιλ του που έχουν κυκλοφορήσει διαβάζονται λίγο «περίεργα», το ένα ειδικά μοιάζει με παραδοχή του ενός βιασμού. Προφανώς και η ιστορία θα έχει και συνέχεια.
Συνεπώς, τι έχουμε εδώ: μία βιογραφία για έναν υποτιθέμενο διαβόητο μισογύνη, η οποία μάλιστα αναδεικνύει αυτή του την πλευρά, και, πλέον, κατηγορίες για βιασμούς εις βάρος του βιογράφου με αποτέλεσμα το μπλοκάρισμα του βιβλίου από τον εκδότη.
Από όλη αυτή την καραμπόλα, ίσως βγει κερδισμένος ο Άιρα Ναντέλ με τη δική του βιογραφία του Ροθ (την «ανεπίσημη»: Ira Nadel, “Philip Roth, A Counterlife), η οποία κυκλοφόρησε σχεδόν ταυτόχρονα με αυτή του Μπέιλι (υπάρχει και μία τρίτη στα σκαριά…). Ο Ροθ είχε κάνει ό,τι μπορούσε για να εμποδίσει τον Ναντέλ να γράψει αυτή τη βιογραφία, ακόμα και με νομικά μέσα. Εν μέρει τα κατάφερε. Ο Ναντέλ όμως βρήκε τον τρόπο και η κριτική μιλά όχι ακριβώς για βιογραφία αλλά περισσότερο για ένα εκτενές λογοτεχνικό δοκίμιο με βιογραφικά στοιχεία.
Εάν όλο αυτό δεν μοιάζει με πλοκή από βιβλίο του Ροθ (κάτι από τα «Φεύγει το φάντασμα», «Το ανθρώπινο στίγμα», “Το θέατρο του Σάμπαθ”, «Η ζωή μου ως άντρα» και το «Απάτη»), δεν ξέρουμε με τι άλλο μοιάζει.
Ο Ροθ πρέπει να μας κάνει πλάκα ακόμα και μέσα απ’ τον τάφο…