EΛΕΝΑ ΧΟΥΖΟΥΡΗ
Στη σκοτεινή πλευρά του φεγγαριού
Μια παλιά ιστορία
εκδ. Πατάκη, σελ. 220
Η τρομοκρατία συνιστά τραυματική πτυχή της μεταπολιτευτικής τεσσαρακονταπενταετίας. Βγαίνοντας το 1974 από μακροχρόνια περίοδο πολιτικής ανωμαλίας (μεταξική δικτατορία, Κατοχή, Εμφύλιος, μετεμφυλιακός αυταρχισμός, δικτατορία των συνταγματαρχών) η ελληνική κοινωνία ανέπτυξε με τις δυνάμεις ασφαλείας σχέση στρεβλή. Παρά το γεγονός, έτσι, πως τα τελευταία σαράντα χρόνια η ελληνική αστυνομία υπήρξε σχετικά ήπια (πολύ ηπιότερη σε σύγκριση με αρκετές δυτικοευρωπαϊκές), εξακολούθησε ωστόσο να ταυτίζεται με τον δυνάστη του παρελθόντος – με τη μορφή του χαφιέ και του βασανιστή.
Αυτό είναι το έδαφος πάνω στο οποίο άνθησε η ελληνική τρομοκρατία έχοντας σιωπηρό συμπαραστάτη τμήμα της κοινής γνώμης. Κι ακόμα το γεγονός πως παρά τις καταδικαστικές ανακοινώσεις τους, τα κόμματα της Αριστεράς δεν τήρησαν πάντοτε ξεκάθαρη στάση. Με αποτέλεσμα το υψηλό αγαθό της «ασφάλειας του πολίτη» να μην αποτελεί προτεραιότητα και να δεινοπαθεί. Παλεύοντας με ανάγκες, ιδανικά, μύθους και ιδεοληψίες, η ελληνική κοινωνία αγωνίζεται να αντιληφθεί τι της συμβαίνει. Και μαζί της η ελληνική πεζογραφία καθώς μαρτυρά το έργο πλείστων συγγραφέων (Δ. Νόλλας, Αλ. Πανσέληνος, Δ. Μαμαλούκας, Ν. Αναστασέα, Κ. Κατσουλάρης, Λ. Μαυρόπουλος, Ν. Δαββέτας, Χ.Α. Χωμενίδης κ.ά.).
Οπως ο Δημήτρης Νόλλας με τον «Καιρό του καθενός» (2010), στο πέμπτο μυθιστόρημά της «Στη σκοτεινή πλευρά του φεγγαριού», η Ελενα Χουζούρη καταπιάνεται με την κρίσιμη σχέση Αριστεράς και τρομοκρατίας. Βρισκόμαστε στο φθινόπωρο του κρίσιμου 1989, οι αστυνομικές δυνάμεις σκοτώνουν τον εικοσιεπτάχρονο «Ατακτο», ο οποίος βρίσκεται στην παρανομία καθώς τον βαρύνει σειρά κατηγοριών. Μέσα σε ένα καταλυτικό 24ωρο, ο στενός φίλος του αδελφού του δημοσιογράφος Δημήτρης Κ. προσπαθεί να ξετυλίξει το κουβάρι. Τι ακριβώς συνέβη; Ποια ήταν η σχέση του «Ατακτου» με τους τρομοκράτες; Ποια η ψυχολογική συγκρότηση του νεαρού που από μικρός δημιούργησε προβλήματα στην οικογένειά του, και κυρίως στον αδελφό του, πιστό στέλεχος του ΚΚΕ; Ποιες δυναμικές αναπτύχθηκαν μέσα σε αυτή την οικογένεια όπου ο πατέρας υπήρξε στενός σύντροφος του Αρη Βελουχιώτη και μετά την ήττα του Εμφυλίου υπέστη τα πάθη του λιναριού;
Με τέχνη η Ελενα Χουζούρη ξετυλίγει την ιστορία της. Μαζί με τον Δημήτρη Κ., ο αναγνώστης αναρωτιέται και περιμένει τα σήματα που παλαιότερα ζωντανός και τώρα νεκρός ο «Ατακτος» στέλνει στον φίλο του αδελφού του (που και αυτός υπήρξε μέλος του ΚΚΕ, κάποια στιγμή όμως ως ανυπάκουος διεγράφη). Το εμβληματικό τραγούδι των Πινκ Φλόιντ «The dark side of the moon» λειτουργεί ως μοτίβο εκφράζοντας τόσο τον νεαρό παράνομο, όσο και τον Δημήτρη Κ. που ζει στο σκοτάδι όσον αφορά πτυχές της ιστορίας, αλλά και τον αδελφό που και αυτός ζει μαύρες στιγμές. Κάποιες απαντήσεις δίνουν οι φωτογραφίες (προνομιακό μυθοπλαστικό μέσο της Ελενας Χουζούρη) και ένα παλαιό σημειωματάριο μέσα από το οποίο ο «Ατακτος» δίνει κάποιες απαντήσεις για τα πώς και τα γιατί. Η πεζογράφος κινείται με μαεστρία, κατορθώνοντας να διατηρεί πολύπλευρες ισορροπίες σε ένα τόσο λεπτό θέμα. Δεδομένου ωστόσο ότι το ζήτημα είναι καυτό, όλοι έχουμε άποψη. Μήπως η σκοτεινή πλευρά του «Ατακτου» θα έπρεπε να διατηρήσει λίγο περισσότερο τις σκιές της (μήπως η σχέση με τον ιδιοκτήτη της μηχανής δεν χρειαζόταν); Και δεν θα ήταν η ιστορία δυνατότερη αν περιλάμβανε και τον «δραματικό» ρόλο της αστυνομίας – μηχανισμών καταστολής βεβαίως, αλλά και ανθρώπων που καλούνται να μας προστατεύσουν την ίδια στιγμή που κοινωνικώς απαξιώνονται ολοσχερώς; Αυτές όμως είναι επί μέρους αντιδράσεις απέναντι σε ένα γενναίο μυθιστόρημα που επιχειρεί απαντήσεις σε αυτό που μας καίει πολύ.