JORGE SEMPRUN
Τα σανδάλια
μτφρ. Σταύρος Παπασταύρου
εκδ. Αγρα, σελ. 43
«Εχετε κάτι για μένα;» Με την υπόρρητη λακωνική ερώτηση ξεκινά το μικρό, σπαρακτικό, αιμάτινο αφήγημά του ο Χόρχε Σεμπρούν. Ο Ισπανός συγγραφέας που έζησε πολέμους, εξορίες και στρατόπεδα συγκέντρωσης, αντίσταση κατά του φρανκισμού, που ερωτεύθηκε με πάθος τις γυναίκες, τη φιλοσοφία και την ποίηση, παραδίδει ένα μικρό κομψοτέχνημα πάθους με τίτλο «Τα σανδάλια».
Η ηρωίδα του είναι η νεαρή δικηγόρος Φρανς Μπαμπελσόν. Εχει ερωτική σχέση για πάνω από είκοσι χρόνια με τον Μπερνάρ. Τον συναντά σε ξενοδοχεία, ανάλογα με τα επαγγελματικά τους ταξίδια. Η επικοινωνία τους γίνεται μέσω γραπτών μηνυμάτων, κυρίως φαξ, που στέλνουν είτε στις ρεσεψιόν των ξενοδοχείων είτε στον επαγγελματικό τους χώρο. Στο μεταξύ και οι δύο παντρεύονται και αποφασίζουν κοινή συναινέσει να διατηρήσουν ζωντανό το πάθος τους, που δεν παραλύει, δεν μειώνεται, δεν συνηθίζεται.
Γνωρίζονται έξω από τις συνθήκες της πραγματικής τους ζωής, συστήνοντας μια εξίσου πραγματική ζωή μέσα στο δικό τους σύμπαν. Οι δυο τους μέσα στο κέλυφος των μυστικών συναντήσεών τους διατηρούν τον δικό τους κώδικα, ορκίζονται παθιασμένη αφοσίωση, κανείς δεν δείχνει να θέλει να ταράξει τα ύδατα της έγγαμης ζωής του, ενώ την ίδια στιγμή ποτέ αυτή δεν μπαίνει εμπόδιο στην επιθυμία τους.
Οι ερωτικές σχέσεις, ακόμα και οι φευγαλέες, πάντοτε έχουν τη δική τους αυτόνομη ζωή, σαν να δημιουργείται εξαρχής, από την πρώτη επαφή, ένα τελετουργικό που αφορά πάντα το ζευγάρι και αυτό δεν μπορεί ποτέ να επαναληφθεί, με κανέναν τρόπο, με κανέναν άλλο.
Η γεωγραφία των σωμάτων, οι μυρωδιές, οι αισθήσεις, η χορογραφία που φτιάχνεται από το μηδέν από τους εραστές, ισότιμα, αναδεικνύουν την ποιότητα και το βάθος αυτού που συνδέει καρμικά τους ανθρώπους. Συνήθως τα μεγάλα πάθη δεν καταλήγουν σε κανονικότητες, συνήθως οι κανονικότητες δεν εμπνέουν μεγάλα πάθη. Ο χρόνος, η διάρκεια, η ένταση ανάμεσα σε δύο ανθρώπους είναι το σπάνιο αυτό χαρμάνι που σπανίως ενδεχομένως συμβαίνει, αλλά όταν συμβαίνει –ποτέ πριν, ποτέ μετά– τίποτα δεν είναι το ίδιο.
Η Φρανς και ο Μπερνάρ ζουν στο δικό τους σύμπαν τη δική τους συνέχεια. Ενώ δεν ξυπνάνε μαζί, δεν κοιμούνται μαζί, ζουν με το ημερολόγιο που δείχνει την επόμενη συνάντησή τους. Μοιράζονται απουσίες, σιωπές, κραυγές, ελλείψεις, αλλά και συνεχή διέγερση, μοιράζονται αγαπημένους στίχους του Σαρ και πίνακες του Πικάσο. Ο ποιητής Ρενέ Σαρ πρωταγωνιστεί υπόγεια στο βιβλίο του Σεμπρούν μέσα από τους στίχους του και είναι αυτός που στην πραγματικότητα στήριξε με την τέχνη του τον νεαρό τότε Σεμπρούν σε δύσκολες στιγμές της ζωής του, στο στρατόπεδο συγκέντρωσης του Μπούχενβαλντ. Ο Σαρ είναι ο ποιητής του έρωτα, είναι ο γενναίος ποιητής της μάχης, όπως αναδεικνύεται από τη σχετικά πρόσφατα εκδοθείσα συλλογή και στα ελληνικά με τίτλο «Φύλλα του Υπνου» (μετάφραση, πρόλογος: Θανάσης Χατζόπουλος, εκδόσεις Πόλις).
«Είσαι ηδονή, κάθε κύμα ξέχωρο από όσα έπονται. Και όλα μαζί στο τέλος εφορμούν. Είναι η θάλασσα που λιώνει και γίνεται ένα, που αποκαλύπτεται. Είσαι ηδονή, κοράλλι σπασμών», γράφει ο Ρενέ Σαρ, και η ερωτευμένη Φρανς ανακαλύπτει κάτι για τον εαυτό της που φοβάται να το μοιραστεί με τον Μπερνάρ. Νιώθει ότι χαλάει τη συμφωνία τους σιγά σιγά. Ο γάμος της ναυαγεί και εκείνη δείχνει να συμφιλιώνεται με την ιδέα ότι το κοράλλι σπασμών είναι εκείνη μόνο όταν βρίσκεται με τον Μπερνάρ.
Εκείνος όμως δεν δείχνει διατεθειμένος να κάνει το βήμα που θα τον φέρει κοντά της. Δεν δείχνει να είναι έτοιμος να χαλάσει τον γάμο του. Για εκείνον, όλα λειτουργούν καλύτερα μέσα στους κόλπους των δύο σχέσεων. Δεν διχάζεται, πλουτίζει. Η ικανότητά του να λειτουργεί ως εραστής τού δίνει τη δυνατότητα να λειτουργεί και ως σύζυγος. Η απιστία μεγεθύνεται όταν μοιράζεται κοινούς ερωτικούς κώδικες με τις δύο γυναίκες. Οταν λέει τα ίδια και στις δύο. Τα γραπτά της έμπνευσής του στερεύουν. Την ίδια ώρα που δεν στερεύει η επιθυμία του να βυθίζεται
μέσα και στις δύο.
Πάντα έρχεται εκείνη η μοιραία νύχτα στις σχέσεις των ανθρώπων, και οι δύο γυναίκες από ένα ατύχημα θα βυθιστούν στον ίδιο στίχο: «Τι όμορφη η κραυγή που μου χαρίζει η σιωπή σου».
Ο Μπερνάρ κάποτε υποτίμησε τις κραυγές, τώρα θα μείνει με δυο σιωπές. Που στο βάθος ακούγονται εκκωφαντικές.