Οι φωτογραφίες άνοιξαν τον δρόμο του επαναπατρισμού. Το 2018, μετά την έφοδό τους στο διαμέρισμα και στο γραφείο του Αμερικανού μεγιστάνα και συλλέκτη αρχαιοτήτων, Μάικλ Στάινχαρντ, οι εισαγγελικές αρχές του Μανχάταν κατάσχεσαν, μεταξύ άλλων, έναν κούρο του 560 π.Χ. Σε φωτογραφίες που εντόπισαν, το άγαλμα εμφανιζόταν σπασμένο και βρώμικο, είχε όμως σχεδόν ανέπαφα τα χέρια, ενώ τα πόδια έφταναν λίγο πιο κάτω από τα γόνατα. Ενα παρόμοιο άγαλμα, με τα ίδια διακριτά σημάδια στον λαιμό, στον ώμο και ένα ανεστραμμένο «v» πάνω από την περιοχή των γεννητικών οργάνων, εμφανίζεται σε μεταγενέστερες φωτογραφίες από το κατασχεμένο αρχείο του εμπόρου έργων τέχνης Ρόμπερτ Χεχτ. Σε αυτή την εικόνα είναι αναποδογυρισμένο, με ακρωτηριασμένα άκρα, περιτριγυρισμένο από εργαλεία σε ένα εργαστήριο συντηρητών στη Ζυρίχη.
Ο Μάικλ Στάινχαρντ παρέδωσε 180 αντικείμενα, ανάμεσά τους έναν κούρο και μια λάρνακα από την Κρήτη, με αντάλλαγμα να μην του ασκηθούν ποινικές διώξεις.
Η αντιπαραβολή των φωτογραφιών, σύμφωνα με αμερικανικά δικαστικά έγγραφα που είναι σε γνώση της «Κ», μαρτυράει βήμα προς βήμα την απόπειρα δημιουργίας μιας «ορφανής» αρχαιότητας. Το άγαλμα πιθανότατα λαθρανασκάφηκε σχεδόν άθικτο και έσπασε σε κομμάτια για να διακινηθεί ευκολότερα, προτού συγκολληθεί και εμφανιστεί έπειτα από χρόνια στη διεθνή αγορά. Στις 17 Νοεμβρίου 2000 ο Στάινχαρντ το αγόρασε για 2,3 εκατομμύρια δολάρια από τον Χεχτ, ο οποίος –σύμφωνα με τις αμερικανικές αρχές– ψευδώς ανέφερε στα παραστατικά ότι το άγαλμα είχε «εξαχθεί νομίμως από τη χώρα προέλευσής του».
Ο ερευνητής αρχαιοκαπηλικών κυκλωμάτων, Χρήστος Τσιρογιάννης, αναφέρει ότι στις 17/12/2018 ταύτισε τον κούρο με το αρχείο Χεχτ και ενημέρωσε σχετικά την εισαγγελία του Μανχάταν. Ο κούρος είναι μία από τις 180 κατασχεμένες αρχαιότητες της συλλογής Στάινχαρντ, συνολικής αξίας 70 εκατομμυρίων δολαρίων, που πρόκειται να επιστραφούν στους νόμιμους κατόχους τους, έπειτα από πρόσφατη συμφωνία του Αμερικανού δισεκατομμυριούχου με τις εισαγγελικές αρχές της χώρας του. Η Ελλάδα είναι ένα από τα κράτη που πρόκειται να υποδεχτεί ορισμένα από αυτά τα αντικείμενα.
Kούρος 14 εκατ. δολαρίων
Η σημερινή εκτιμώμενη αξία του κούρου υπολογίζεται στα 14 εκατομμύρια δολάρια. «Είναι η πιο πολύτιμη αρχαιότητα που έχω ταυτίσει μέχρι τώρα και συλλέξει τις αποδείξεις της αρχαιοκαπηλικής προέλευσής της. Είμαι πραγματικά ευτυχής και περήφανος που θα επιστρέψει στην πατρίδα μας», δηλώνει στην «Κ» ο δρ Χρήστος Τσιρογιάννης, αναπληρωτής καθηγητής στο Ινστιτούτο προηγμένων σπουδών του Πανεπιστημίου του Ααρχους στη Δανία. Η συμβολή του στις ταυτοποιήσεις ελληνικών και ιταλικών αρχαιοτήτων της συλλογής Στάινχαρντ αναφέρεται και από τις αμερικανικές αρχές στα έγγραφα της υπόθεσης. Στην ίδια λίστα όσων συνέδραμαν αναφέρεται από την Ελλάδα και η δρ Ελενα Βλαχογιάννη, προϊσταμένη του τμήματος Τεκμηρίωσης και Προστασίας Πολιτιστικών Αγαθών του υπουργείου Πολιτισμού, καθώς και άλλοι 60 ειδικοί από την Ιταλία, τη Γερμανία, την Τουρκία, τον Λίβανο, το Ιράκ, τη Συρία και τη Βρετανία. Σύμφωνα με την υπουργό Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη, οι ελληνικές αρχές συνεργάζονται εδώ και χρόνια με τις αμερικανικές για την ταυτοποίηση και τον επαναπατρισμό των αντικειμένων.
Μεταξύ των κατασχεθέντων με ελληνικό ενδιαφέρον βρίσκεται και μια λάρνακα από την Κρήτη, η οποία χρονολογείται στο 1400-1200 π.Χ. Οπως αναφέρεται στα αμερικανικά δικαστικά έγγραφα, η λάρνακα αγοράστηκε τον Οκτώβριο του 2016 από τον Στάινχαρντ προς 575.000 δολάρια και η σημερινή της αξία εκτιμάται ότι είναι διπλάσια. Η συμφωνία του 81χρονου Αμερικανού μεγιστάνα για την παράδοση των 180 αντικειμένων διευκολύνει και επιταχύνει τον επαναπατρισμό τους. Σε περίπτωση που δεν συνεργαζόταν ο ίδιος και η υπόθεση ακολουθούσε τη δικαστική οδό, οι αρχαιότητες θα παρέμεναν κατασχεμένες επί χρόνια. Βάσει της ίδιας συμφωνίας δεν πρόκειται να του ασκηθεί ποινική δίωξη, του απαγορεύεται όμως ισοβίως να αποκτήσει αρχαιότητες, ακόμη και από τη νόμιμη αγορά έργων τέχνης.