Πάει καιρός από τότε που οι ποιητές υμνούσαν τις αρετές και τα ιδανικά του έθνους. Και ο Σολωμός, ο Κάλβος, ο Παλαμάς ή ο Βαλαωρίτης, εντάχθηκαν στον εθνικό κανόνα με κριτήρια που σήμερα μάλλον αφορούν σχολικά προγράμματα και επετείους. Οι σύγχρονοι ποιητές έχουν αλλιώτικους τρόπους να μιλήσουν για όλα αυτά· τους αφουγκράζεται η σειρά ποιητικών συναντήσεων «με τα λόγια (γίνεται)», που διοργανώνουν ο ποιητής Παναγιώτης Ιωαννίδης και η Ελληνοαμερικανική Ενωση, μέσα από μια εκδήλωση που θα μεταδοθεί στις 7.30 μ.μ. διαδικτυακά και βασίζεται στην εξής απλή και σύνθετη ιδέα: οκτώ ποιήτριες και ποιητές, που ζουν εκτός Αθηνών, κλήθηκαν από την ποιήτρια και κριτικό Μαρία Τοπάλη να γράψουν και να απαγγείλουν ένα δικό τους ποίημα και ένα μεταφρασμένο, με θέμα –τι άλλο– την πατρίδα.
Τι προσπάθησαν να αποφύγουν και σε τι θέλησαν να αφεθούν όταν βρέθηκαν μπροστά στη λευκή σελίδα; Ο Βασίλης Αμανατίδης από τη Θεσσαλονίκη, στου οποίου τα πρόσφατα βιβλία η οικογένεια και η μητέρα «ανατέμνονται ως πρώτο ενδεικτικό κύτταρο, για να μιλήσω όχι για μένα αλλά για μας», άντλησε από το αδημοσίευτο πηγάδι του υλικού εκείνων των έργων και παρέδωσε ένα διμερές ποίημα με τίτλο «πατριδογνωσία: ελλάδα ή τον εαυτό μου». Οπως λέει στην «Κ», «μόνο εκκινώντας από το σπλαχνικό προσωπικό βίωμα, μόνο με οδηγό τη σωματικότητα και την κατά βάθος ανέστια και απαρηγόρητη φύση μας, θα έγραφα ποτέ ποίημα για πατρίδες».
Η Μαίρη Κλιγκάτση, που επίσης ζει στη Θεσσαλονίκη, έγραψε ένα ποίημα για την πατρίδα με τίτλο «Non est salus nisi in fuga» («Δεν υπάρχει σωτηρία παρά στη φυγή»), προσπαθώντας να ερμηνεύσει ό,τι την κάνει να νιώθει «ανέστια και έμπυρη» διαρκώς. «Επήλθε πρώτης τάξεως συμφιλίωση», λέει, «μέχρι την επόμενη φορά που θα το αισθανθώ ξανά και θα καταφύγω πάλι στη γραφή, για να νιώσω κατά τι σωσμένη: από την ίδια τη γλώσσα και μόνο».
Και ο Ενο Αγκόλι, που γεννήθηκε στην Αλβανία και υποστηρίζει το διδακτορικό του στη φιλοσοφία στο Πανεπιστήμιο Rutgers του Νιου Τζέρσεϊ, έγραψε το «Κρυφτό», «περίπου όπως όταν μιλώ στον ψυχολόγο μου: με ειλικρίνεια, και έναν βαθμό δέους και φόβου καθώς προσεγγίζω πτυχές ενός τραύματος ή μιας πληγής, που είναι θαμμένες και πονεμένες. Διότι η Ελλάδα, για εμένα, σαφώς και έχει αποτελέσει τραύμα από το οποίο προσπαθώ να λυτρωθώ, αλλά ταυτόχρονα και να αγαπήσω με περισσότερη ωριμότητα και συνειδητότητα».
Σαν ξένο ποίημα, ο Βασίλης Αμανατίδης επέλεξε το τραγούδι «Anchor Song» της Bjork, μια παραπομπή, μεταξύ άλλων, στην άγκυρα «που σε ασφαλίζει αλλά και σε φυλακίζει»· η Μαίρη Κλιγκάτση διάλεξε το «Paris» της ποιήτριας Ινγκεμποργκ Μπάχμαν, υποθέτοντας ότι «και εκείνη προγκίζονταν από ένα αντίστοιχο και ομολογημένο αίσθημα ανεστιότητας», ενώ ο Ενο Αγκόλι κατέληξε στο «To Μy Greek» του Τζέιμς Μέριλ, γιατί η γλώσσα αλλά και ο Ελληνας εραστής του ποιητή, «ερμηνεύονται αμφίσημα, όπως και στον τίτλο, ως πατρίδα».
Οι δικοί τους τρόποι να μιλήσουν για την πατρίδα δεν είναι οι μόνοι: στην εκδήλωση, που φέρει τον τίτλο «η πατρίδα με τα λόγια (γίνεται)» και θα μεταδοθεί από τον σύνδεσμο youtube.com/metalogiaginetai και από τα κοινωνικά δίκτυα της Ελληνοαμερικανικής Ενωσης, συμμετέχουν ακόμα οι Δήμητρα Κατιώνη, Δημήτρης Λεοντζάκος, Κωνσταντίνος Παπαχαράλαμπος, Γιώργος Χαντζής και Χάρης Ψαρράς.