Εντεκα μέτρα ύψος έχει το έργο «Μυστήριο 22. Στάχυα πέφτουν σε τσιμεντένια δάπεδα» του εικαστικού Κωστή Βελώνη, μια εγκατάσταση που ο ίδιος προτιμά να ονομάζει «ανεμόφιλη κατασκευή» αντί για γλυπτό. Αλλωστε λέει για τον εαυτό του και τον τρόπο εργασίας του: «Δεν είμαι τυπικός γλύπτης, και όσο προχωράω νιώθω περισσότερο χειρώνακτας, ο οποίος βγαίνει από το ατελιέ του στον ανοιχτό χώρο, και παίρνει ερεθίσματα από το περιβάλλον».
Ανάλογη είναι και η διαδρομή που ακολούθησε για να συλλάβει και να υλοποιήσει την in situ εικαστική εγκατάσταση που παρουσιάζεται φέτος στον προαύλιο χώρο πίσω από το ανοιχτό θέατρο του Παλαιού Ελαιουργείου – συμπαραγωγή του «2023 Ελευσίνα Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης» και του φεστιβάλ «Αισχύλεια 2022». Αντλώντας έμπνευση από τη μυθολογία της Ελευσίνας και τη βιομηχανική αρχαιολογία, συνδέοντας την ιστορική παράδοση του τόπου και τους συμβολισμούς του με την προσωπική του μελέτη πάνω στον ανιμισμό ο Βελώνης δημιουργεί με τα πιο ταπεινά υλικά –δεμάτια ξύλο, κλαριά, άχυρα, χώμα– ένα έργο μνημειακών διαστάσεων που ωστόσο αντιμετωπίζει με χιούμορ τον εαυτό του και τη βαριά κληρονομιά της πόλης.
Περπατώντας γύρω από το «Μυστήριο 22», ο επισκέπτης –όπως κι εμείς– θα αναρωτηθεί ποια σκέψη γέννησε αυτό το «ορθωμένο χωράφι», όπως χαρακτηρίζει το έργο ο δημιουργός του, το οποίο μάλιστα μυρίζει κομμένο σανό, και φέρνει στον νου μια βόλτα στην εξοχή.
«Ηθελα να δώσω έμφαση στον χθόνιο χαρακτήρα του μύθου της Ελευσίνας και των μυστηρίων της δημιουργώντας ένα ανόργανο σώμα, που κινητοποιείται από το περιβάλλον –τον άνεμο, τη βροχή, τα πουλιά, τα έντομα– δίνοντας την ψευδαίσθηση της εμψύχωσης», μας εξηγεί ο κ. Βελώνης. «Η μνημειακότητα των διαστάσεων συνυπάρχει με την ευθραυστότητα των υλικών, η ακαμψία της κατασκευής –μια μεγάλη σιδερένια σκαλωσιά– με τη μεταβλητότητα της εγκατάστασης που επηρεάζεται και διαβρώνεται από τον χρόνο».
Η εγκατάσταση αντλεί έμπνευση από τον μύθο της Δήμητρας, θεάς της καλλιέργειας και της γονιμότητας, και της κόρης της, Περσεφόνης. Η αυστηρή γεωμετρική κατασκευή, που θυμίζει τεράστιο οικολογικό Lego σε σχήμα Μ, λειτουργεί ως ένας μηχανισμός κυοφορίας αλλά και συγκομιδής, παραπέμποντας στις αγροτικές δραστηριότητες αλλά και στην ερωτική πράξη, τη γονιμοποίηση. Και η αλήθεια είναι πως το «Μυστήριο 22» έχει γίνει ήδη ιδανικό καταφύγιο για τα περιστέρια, που λίγο λίγο τροποποιούν το σχήμα του μετακινώντας τα κλαδάκια και τα άχυρα.
Πάντως, η ερωτική αφήγηση δεν υπογραμμίζεται μόνο με το τριγωνικό σχήμα της δομής της, αλλά εντοπίζεται και στη λειτουργικότητα της κατασκευής. Οι «μηροί της Δήμητρας», όπως επίσης λέγεται το έργο, λειτουργούν ως ένα καταφύγιο εντόμων με ορόφους που αποτελούνται από διαφορετικά ανακυκλώσιμα υλικά και φυτά, τα οποία «αποπλανούν» όλα τα είδη των εντόμων, που συνδράμουν στη διαδικασία της επικονίασης.
Εως 23/10.