Δράκοι που πετούν βγάζοντας φλόγες από το στόμα, δολοπλοκίες για τη διαδοχή του θρόνου, ξωτικά που καθοδηγούν τους πολεμιστές σε περίοδο μάχης, η δύναμη ενός δαχτυλιδιού και η μεγάλη επιρροή του στη Μέση Γη. Αυτά είναι μερικά από τα στοιχεία που συνθέτουν μια επική τηλεοπτική ιστορία φαντασίας.
Τα τελευταία χρόνια το τηλεοπτικό είδος του «fantasy» κερδίζει ολοένα και περισσότερους θαυμαστές, με αποτέλεσμα τα δίκτυα και οι πλατφόρμες streaming να επενδύουν σε αυτό. «Αυτές οι ιστορίες έχουν πολύ μεγάλο φιλοσοφικό και σημειολογικό βάθος. Οι ειδικοί τις μελετούν για τον ρόλο των φύλων και το είδος εξουσίας που πραγματεύονται οι μυθοπλασίες φαντασίας», λέει στην «Κ» ο Βασίλης Βαμβακάς, αναπληρωτής καθηγητής Κοινωνιολογίας της Επικοινωνίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα, οι σειρές «House of the Dragon» και «The Rings of Power» που έκαναν πρόσφατα πρεμιέρα στο HBO Max και Amazon Prime Video, αντίστοιχα.
Μέχρι και την εμφάνισή τους, το mainstream τηλεοπτικό κοινό αγνοούσε τη συγκεκριμένη κατηγορία, όμως αυτό άλλαξε για πάντα όταν τη δεκαετία του 2010 ήρθε μια παραγωγή που εκτόξευσε την κατηγορία του «φαντασιακού» στην κορυφή των προτιμήσεων. Το «Game of Thrones» ήταν η δραματική σειρά επικής φαντασίας που έγραψε ιστορία με εκατομμύρια θαυμαστές σε όλο τον κόσμο και απέσπασε έναν σημαντικό αριθμό βραβείων. «Θα έλεγε λοιπόν κανείς ότι –τουλάχιστον με τηλεοπτικούς όρους– η δεκαετία του 2010 είναι σε πολύ μεγάλο βαθμό ταυτισμένη με τη δημοφιλία του fantasy», εξηγεί ο κ. Βαμβακάς.
Οσον αφορά την προέλευση του είδους, αυτή πιστώνεται στον κινηματογράφο και την οσκαρική τριλογία που όλοι γνωρίζουμε. Η αρχή έγινε με τον «Αρχοντα των Δαχτυλιδιών» του Τόλκιν που μετέφερε στη μεγάλη οθόνη ο Πίτερ Τζάκσον, κερδίζοντας συνολικά 17 Οσκαρ. Η επιτυχία της άνοιξε έναν δρόμο που ακολούθησε το «Game of Thrones».
Αυτό που μέχρι σήμερα χαρακτηρίζουμε ως κλασικό είδος επιστημονικής φαντασίας και αφορά το μέλλον υποχωρεί, σύμφωνα με τον καθηγητή, καθώς παράγονται επιτυχημένες σειρές και ιστορίες που αφορούν το παρελθόν. «Οι όροι όμως δεν είναι ίσως πολύ διαφορετικοί από αυτούς που είχαμε συνηθίσει να βλέπουμε στην επιστημονική φαντασία του μέλλοντος. Τα δυστοπικά σενάρια χρησιμοποιούνται για να αφηγηθούμε ένα φανταστικό παρελθόν και όχι ένα φανταστικό μέλλον και αυτό σηματοδοτεί μια ενδιαφέρουσα μετατόπιση», σημειώνει.
Πράγματι, αν κάνουμε αναδρομή στο παρελθόν, θα θυμηθούμε ότι κυριαρχούσαν σειρές από τα «Star Trek» και «Lost in Space» μέχρι τις «Firefly» και «Galactica». Πλέον, έχουμε ιστορίες που διαδραματίζονται στο παρελθόν και μας επιτρέπουν, μέσα από καθηλωτικές περιπέτειες, να αποδράσουμε σε νέους και συναρπαστικούς κόσμους και να εξερευνήσουμε περίπλοκα θέματα όπως η εξουσία και η μάχη μεταξύ του καλού και του κακού.
Αλλά το πιο κρίσιμο στοιχείο για την άνοδο του είδους είναι η περιβόητη κουλτούρα του «fandom», δηλαδή της κοινότητας που δημιουργείται γύρω από μια πτυχή της ποπ κουλτούρας όπως μια ταινία, μια σειρά ή ένα βιβλίο. «Η επιτυχία αυτών των σειρών έχει στηριχθεί σε πολύ μεγάλο βαθμό στο ότι κατάφερε να φτιάξει ή να ακούσει μια μεγάλη κοινότητα θαυμαστών οι οποίοι ήδη προϋπήρχαν», σχολιάζει ο κ. Βαμβακάς, «ίσως και μέσα από τα video games και από άλλες περιοχές της δημοφιλούς κουλτούρας. Αφουγκράστηκαν αυτά τα κοινά ακροατήρια και ανταποκρίθηκαν με πολύ σημαντικές και ακριβές παραγωγές. Τα “fandoms” είναι μια ολόκληρη έμμεση διαφήμιση του fantasy, σε βαθμό που δεν έχει ξανασυμβεί. Η διάδραση με το κοινό που είναι πρωτόγνωρα έντονη σε σχέση με τα άλλα είδη».