Η κρυφή μάχη της Ζαν Αβρίλ και η ιστορία της υστερίας

Η κρυφή μάχη της Ζαν Αβρίλ και η ιστορία της υστερίας

1' 51" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Η Ζαν Αβρίλ ήταν χορεύτρια, αστέρι του Μουλέν Ρουζ τη δεκαετία του 1890. Εγινε διάσημη για το μοναδικό χορευτικό στυλ της και την έντονη προσωπικότητά της. Ο θρύλος της βασίζεται αφενός στη δραματική ζωή της και αφετέρου στην επίδραση που είχε η εμβληματική φιγούρα της στον κόσμο της Μπελ Επόκ. Γοήτευσε τον σπουδαίο ζωγράφο Ενρί Τουλούζ-Λοτρέκ, έγιναν στενοί φίλοι και την αποτύπωσε σε σειρά από εντυπωσιακές αφίσες, που διαφήμιζαν τον καλλιτεχνικό κόσμο των καμπαρέ της Μονμάρτρης.

Ομως πριν γίνει μύθος, η Αβρίλ ονομαζόταν Ζαν Μποντόν. Το 1882, σε ηλικία 14 ετών, εισήχθη στο περίφημο νοσοκομείο Πιτιέ – Σαλπετριέρ στο Παρίσι παρουσιάζοντας ακούσιες μυϊκές κινήσεις και σπασμούς. Το νοσοκομείο άλλαξε τη μοίρα της. Της παρείχε αφενός μια ανάπαυλα από τη συμβίωση με την αλκοολική μητέρα της και αφετέρου της έδωσε τη δυνατότητα να βρει την κλίση της ως χορεύτρια. Οπως η ίδια έλεγε, ανακάλυψε τον χορό σε μια εκδήλωση που διοργανώθηκε στο νοσοκομείο για ασθενείς και εργαζομένους, και σε αυτόν διοχέτευσε τη φαντασία και τον οίστρο της. Η Αβρίλ με τη ζωή της φτιάχνει μια γέφυρα ανάμεσα στις σύγχρονες «αδελφές» της, που υιοθέτησαν τον χορό ως μέσο έκφρασης και κατανόησης του εαυτού και του κόσμου, και στις αναρίθμητες περιθωριοποιημένες γυναίκες που επί αιώνες στιγματίστηκαν ως «υστερικές».

Η «υστερία» ως ιατρική έννοια έχει χρησιμοποιηθεί επί μακρόν για να δηλώσει μια διαταραχή στη συμπεριφορά των γυναικών, ορισμός με προέλευση από την αρχαία Ελλάδα (η λέξη «υστέρα» είναι συνώνυμη της μήτρας και χρησιμοποιείτο για όλα τα θηλυκά θηλαστικά). Για την ψυχιατρική, η υστερία δήλωνε νεύρωση που εκδηλωνόταν με παροδικές διαταραχές της σκέψης, των αισθήσεων, της κίνησης ή και με διάφορα πιο σταθερά χαρακτηριστικά (παράλυση, πόνους, σπασμούς κτλ.). Το ενδιαφέρον για τη συγκεκριμένη πάθηση ως πολιτιστικό φαινόμενο κορυφώθηκε στα τέλη του 1800, καθώς αρκετοί διευθυντές στο νοσοκομείο Πιτιέ – Σαλπετριέρ αντιμετώπισαν τους ψυχικά ασθενείς ως θέματα για τις ψυχολογικές και φωτογραφικές μελέτες τους για τη γυναικεία υστερία.

Πολύ πρόσφατα η Αμερικανίδα φωτογράφος Λάουρα Λάρσον δημιούργησε ένα φωτογραφικό βιβλίο που επιστρέφει σε αυτό το θέμα. Στην «Πόλη των αθεράπευτων γυναικών» (City of Incurable Women, Saint Lucy Books, 2022) αφηγείται ξανά την ιστορία της υστερίας αντλώντας από αρχειακό υλικό του Σαλπετριέρ, και με ποιητικούς στοχασμούς, σύγχρονη φωτογραφία και ιστορικά ντοκουμέντα πλησιάζει τη βιωμένη εμπειρία των γυναικών μέσα στον χρόνο.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή