Μόλις μία εβδομάδα απέμεινε για την έναρξη του Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης (2-12/3) και οι υπεύθυνοι της διοργάνωσης έκαναν την καθιερωμένη συνέντευξη Τύπου –σταθερά τα τελευταία χρόνια σε ταυτόχρονη μετάδοση από Αθήνα και Θεσσαλονίκη– προκειμένου να μας παρουσιάσουν το αναλυτικό πρόγραμμα και να επιστήσουν την προσοχή μας σε όσα ξεχωριστά έχουν ετοιμάσει για φέτος. Ο καλλιτεχνικός διευθυντής Ορέστης Ανδρεαδάκης επισήμανε ότι και αυτή τη χρονιά το Φεστιβάλ πρόκειται να καλύψει ένα ευρύ φάσμα θεμάτων, από τα ανθρώπινα δικαιώματα και το περιβάλλον μέχρι την ιστορική μνήμη και τη μετανάστευση, δίνοντας ωστόσο έμφαση σε δύο μεγάλες εν εξελίξει συγκρούσεις: αυτή του συνεχιζόμενου πολέμου στην Ουκρανία και εκείνη που έχει προκύψει από τον αγώνα των γυναικών και των ανδρών του Ιράν για ελευθερία και δικαιοσύνη.
Ολα τα παραπάνω –και πολλά άλλα– μεταφράζονται σε 237 ντοκιμαντέρ μεγάλου και μικρού μήκους (99 παγκόσμιες ή ευρωπαϊκές πρεμιέρες) που θα προβληθούν τις επόμενες ημέρες στις αίθουσες της Θεσσαλονίκης, αλλά και στην online πλατφόρμα του ΦΝΘ. Από αυτά, 34 μοιράζονται στα τρία διαγωνιστικά τμήματα: το Διεθνές Διαγωνιστικό με έπαθλο τον Χρυσό Αλέξανδρο, το Newcomers, που μας συστήνει καινούργιες φωνές του φιλμ τεκμηρίωσης και το Film Forward για εκείνους που τολμούν περισσότερο, ανατρέποντας τις παραδοσιακές φόρμες του είδους. Οπως επίσης μας υπενθύμισε ο κ. Ανδρεαδάκης, το Φεστιβάλ δίνει τα τελευταία χρόνια και οσκαρικό «εισιτήριο», αφού ο πρώτος νικητής του συμπεριλαμβάνεται αυτόματα στη σχετική λίστα της Ακαδημίας.
Η αυλαία θα ανοίξει στις 2 Μαρτίου με την παγκόσμια πρεμιέρα του «La Singla» της Παλόμα Θαπάτα, το οποίο αφηγείται την απίστευτη ιστορία της Αντόνια Σίνγκλα, της θρυλικής κωφής χορεύτριας, που έμαθε να χορεύει φλαμένκο δίχως να ακούει μουσική και άλλαξε τα δεδομένα του είδους, πριν εξαφανιστεί αναπάντεχα από το προσκήνιο. Οσο για τη λήξη, εκεί θα προβληθεί το «Εγώ και το κατοικίδιό μου» του Ολλανδού Γιόχαν Κράμερ, γύρω από τις σχέσεις των ανθρώπων με τα ζώα. Στο ενδιάμεσο βέβαια θα δούμε πολλά και ενδιαφέροντα. Αρχικά μια ανθολογία νέων ντοκιμαντέρ από κορυφαία ονόματα της κινηματογραφικής τεκμηρίωσης, όπως ο βετεράνος Τζέιμς Αϊβορι («Εύκρατο κλίμα»), η δύο φορές βραβευμένη με Οσκαρ Μπάρμπαρα Κοπλ («Η συμμαχία της Νέας Ορλεάνης»), ο μύθος Βέρνερ Χέρτσογκ («Το θέατρο της σκέψης»), ο Ουκρανός Σεργκέι Λοζνίτσα («Η φυσική ιστορία της καταστροφής») κ.ά.
Η φετινή διοργάνωση παρουσιάζει 99 διεθνείς πρεμιέρες και ταινίες των κορυφαίων Τζέιμς Αϊβορι, Μπάρμπαρα Κοπλ, Βέρνερ Χέρτσογκ, Σεργκέι Λοζνίτσα.
Αφιερώματα
Φυσικά, φεστιβάλ σημαίνει, εκτός των υπολοίπων, και αφιερώματα. Στο μεγαλύτερο από αυτά, υπό τον τίτλο «Η τέχνη της πραγματικότητας: πέρα από την παρατήρηση», θα δούμε 20 ταινίες, οι οποίες εξερευνούν το υποείδος της παρατήρησης, από τις εμβληματικές απαρχές του (π.χ. «Ο Νάνουκ του Βορρά») έως και τη σημερινή του εξέλιξη. Ενα δεύτερο αφιέρωμα είναι αυτό που αφορά τη γενοκτονία των Εβραίων της Θεσσαλονίκης, με αφορμή και τη συμπλήρωση, στις 15 Μαρτίου, 80 χρόνων από τη μέρα που ξεκίνησε από εκεί το πρώτο τρένο για το Αουσβιτς. Στο πλαίσιο του αφιερώματος θα προβληθεί μάλιστα στην πλήρη του μορφή και το θρυλικό «Shoah», το σχεδόν δεκάωρο ντοκιμαντέρ του Κλοντ Λανζμάν με θέμα το Ολοκαύτωμα. Σχετική με μια άλλη γενοκτονία, αυτή των Αρμενίων, είναι και «Η Νέα Πατρίδα» του Κωνσταντίνου Γεωργόπουλου, η οποία προβάλλεται στο τμήμα Ανοιχτοί Ορίζοντες. Ιδιαίτερη μνεία αξίζει επίσης το ντοκιμαντέρ του Αυστραλού Μπεν Λόρενς «Ιθάκη – Μια μάχη για την απελευθέρωση του Τζούλιαν Ασάνζ», το οποίο παρακολουθεί τις ακούραστες προσπάθειες του 76χρονου Τζον Σίπτον, πατέρα του Ασάνζ, από τις φυλακές έως το νοσοκομείο και το δικαστήριο, με στόχο τη δικαίωση του γιου του.
Δύο ακόμα σημαντικοί κινηματογραφιστές, ένας Ελληνας και ένας ξένος, θα λάβουν τον τιμητικό Χρυσό Αλέξανδρο: ο Σταύρος Ψυλλάκης, δέκα ταινίες του οποίου θα μας αποκαλύψουν ιστορίες ανθρώπων της διπλανής πόρτας σε οριακές καταστάσεις· και ο σπουδαίος Αυστριακός Νικολάους Γκέιρχαλτερ, του οποίου το έργο θα γνωρίσουμε μέσω εννέα φιλμ. Τέλος η Θεσσαλονίκη απλώνει φέτος το βλέμμα της και μέχρι την Ελευσίνα, Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης για το 2023· προσκαλεί δε τους επισκέπτες του Φεστιβάλ να ανακαλύψουν μια πολιτιστική διαδρομή που περιλαμβάνει το έργο του καλλιτέχνη Αντριαν Πάτσι, τη σχετική τριήμερη δράστη του Σύλλα Τζουμέρκα, αλλά και τη ματιά του ντοκιμαντερίστα Φίλιππου Κουτσαφτή («Αγέλαστος πέτρα») πάνω στην Ελευσίνα.
Στο ΕΚΟΜΕ 100 εκατ. ευρώ του ΕΣΠΑ
Δημοσιεύθηκε πρόσφατα στη Διαύγεια η σχετική υπουργική απόφαση, σύμφωνα με την οποία η χρηματοδότηση του ΕΚΟΜΕ περνάει από το κρατικό ταμείο στο πρόγραμμα «Ανταγωνιστικότητα» του ΕΣΠΑ για τη «Στήριξη της παραγωγής οπτικοακουστικών έργων στην Ελλάδα». Αναφέρεται μάλιστα ως ενδεικτική δαπάνη το ποσό των 100 εκατ. ευρώ, με τα οποία πρόκειται να χρηματοδοτηθεί ο ΕΚΟΜΕ προκειμένου να συνεχίσει απρόσκοπτα τη δράση του τα επόμενα χρόνια. Υπενθυμίζουμε πως, σύμφωνα με πρόσφατη κυβερνητική απόφαση, ο οργανισμός πρόκειται να μετακινηθεί στο υπουργείο Πολιτισμού, κάτι που μένει να δούμε αν προλαβαίνει να υλοποιηθεί νομοθετικά μέχρι τις επικείμενες εκλογές.