Κι αν ο Κάτω Κόσμος δεν είναι ένας μακρινός, ανήλιαγος τόπος πέρα από τον Ωκεανό, στο τέρμα της Δύσης, όπως τον προσδιόριζε ο Ομηρος; Και αν δεν έπρεπε να διασχίσεις τα ερεβώδη νερά του Αχέροντα για να φτάσεις ώς την Πύλη; Αν έπρεπε απλώς να περάσεις την καγκελόπορτα του πάρκινγκ του Παλαιού Ελαιουργείου Ελευσίνας, να διανύσεις μερικά μέτρα χαλικοστρωμένου δρόμου και να σταθείς έξω από την εντυπωσιακή είσοδο του Hotel Spectre; Πόσο πιθανό είναι ο Αδης να έχει την όψη ενός πολυτελούς καταλύματος σε ερειπιώδη κατάσταση;
«Η ιδέα του ξενοδοχείου γύριζε στο μυαλό μου ήδη από τη δεκαετία του ’90. Αναζητούσα έναν χώρο που θα μπορούσε να φιλοξενήσει μια τέτοια ιδέα», εξηγεί στην «Κ» ο Γιάννης Χουβαρδάς που επιχειρεί μια διαφορετική ανάγνωση στον μύθο του Ορφέα και της Ευρυδίκης. Εκεί, λοιπόν, στους κοινόχρηστους χώρους ενός ξενοδοχείου-φάντασμα με τις ξύλινες επενδύσεις, τον ριγμένο στο πάτωμα πολυέλαιο, το lobby με τα παλιά βελούδινα καθίσματα, ο Ελληνας σκηνοθέτης, ο οποίος υπογράφει και το πρωτότυπο κείμενο, μας προσκαλεί να ξαναζήσουμε τον άδοξο έρωτα του μυθικού ζευγαριού, πιάνοντας την ιστορία από το σημείο που τελείωσαν όλα, από τα σκιερά και σκοτεινά μέρη του Αδη, λίγο πριν οι δύο εραστές βγουν στο φως.
Το «Μυστήριο 76 Don’t look back», όπως είναι ο τίτλος του έργου, μπορεί να σημαίνει διαφορετικά πράγματα για τον καθένα. «Ιδανικά, θα ήθελα να μείνει ανοιχτό στην ερμηνεία του κάθε θεατή. Σημαίνει να μην πισωγυρίζεις, να μην ξοδεύεις την ενέργειά σου στο παρελθόν, να έχεις το βλέμμα μπροστά, να παίρνεις το ρίσκο για να προχωρήσεις και από την άλλη να αντιστέκεσαι στη διαταγή, να την παραβαίνεις, να γυρίζεις πίσω», παρατηρεί ο Γιάννης Χουβαρδάς.
«Τα ξενοδοχεία είναι τόποι κάπου “ανάμεσα”, μένεις εκεί αλλά δεν ζεις εκεί, υπαινίσσονται πάντα μια μετάβαση. Είσαι περαστικός από αυτά και άγνωστος, πολλές φορές μόνος».
Οσο περιμένω να ξεκινήσει η πρόβα, σκέφτομαι πως η περιηγητική παράσταση που παρουσιάζεται στο πλαίσιο της Ελευσίνας Πολιτιστικής Πρωτεύουσας για το 2023, μιλάει για όλα τα «αν» που μας κατατρώνε, για τις αποφάσεις ή τα διλήμματα που καταδικάζουν τους έρωτες σε στοιχειωμένους, αλύτρωτους, για όλες εκείνες τις άτολμες ή παρορμητικές συμπεριφορές που τρέχουν διαρκώς μέσα στο μυαλό μας, σε μια βασανιστική λούπα.
Στην είσοδο των εγκαταστάσεων, μας υποδέχεται ο Δημήτρης Παπανικολάου, με σκονισμένη ρεντιγκότα, στον ρόλο του Χάροντα. Δεν δηλώνει βαρκάρης αλλά πορτιέρης, είναι ευγενικός με όλους αν και κάπως απόμακρος, σαν σκιά. «Αναγνωρίζει» κάποιους από τους επισκέπτες, μαλώνει τον Κέρμπι –τον Κέρβερο– που γαβγίζει άγρια, του ζητάει να βγάλει τον σκασμό γιατί ταράζει τους νεοαφιχθέντες και συνεχίζει τον μονόλογό του.
Στεκόμαστε πλέον στη ρεσεψιόν. Ο χώρος είναι υποφωτισμένος. Αξαφνα, εμφανίζονται δύο ρεσεψιονίστ, έτοιμοι να εξυπηρετήσουν. Δεν υπάρχει το κατάστιχο του χθόνιου θεού, υπάρχει όμως βιβλίο επισκεπτών. Η είσοδός μας θα καταχωρισθεί. Πάνω από τα κεφάλια του Αποστόλη Τότσικα και της Ιωάννας Κολλιοπούλου, οι οποίοι υποδύονται τους υπαλλήλους στην υποδοχή, θα υπήρχε κανονικά η επιγραφή reception. Τώρα έχει απομείνει μόνο το RE, το λατινικό αυτό πρόθεμα που υποδηλώνει την επανάληψη. Ο Ορφέας και η Ευρυδίκη στον χρόνο, οι αμέτρητες εκδοχές τους, οι διαφορετικές –όλες τραγικές– καταλήξεις ενός έρωτα που αφήνει και τις δύο πλευρές προδομένες. Ολα τα ζευγάρια μοιάζουν εγκλωβισμένα στη στιγμή που καθορίζει τη σχέση τους.
«Επανέρχονται στο συμβάν που τους στοίχειωσε, θέλοντας να δώσουν τέλος σε αυτές τις λούπες», σχολιάζει ο Εκτορας Λυγίζος που υποδύεται έναν Ορφέα από τους επτά που συναντάμε στη διάρκεια του έργου. Γιατί όμως όλα διαδραματίζονται σε ένα ξενοδοχείο; Πώς τεκμηριώνεται αυτή η επιλογή; «Τα ξενοδοχεία έχουν ιδιαίτερο ρόλο στο φαντασιακό μας, γεννούν πάντα μέσα μας εικόνες, συναισθήματα, αναμνήσεις, προσδοκίες, αισθήσεις… Είναι τόποι κάπου “ανάμεσα”, μένεις εκεί αλλά δεν ζεις εκεί, είναι μια παραμονή αναγκαία ή ονειρική, υπαινίσσονται πάντα μια μετάβαση ή μια επιστροφή ή μια διαφυγή. Είσαι περαστικός από αυτά και άγνωστος, πολλές φορές μόνος», εξηγεί η Ερι Κύργια που συνεργάστηκε στη δραματουργία. «Υπό μία έννοια και η ζωή η ίδια είναι ένα ξενοδοχείο, ένας τόπος που μόνο μας φιλοξενεί για λίγο, έπειτα φεύγουμε εμείς, στα “δωμάτια” έρχονται να μείνουν άλλοι κι έτσι το ξενοδοχείο που λέγεται ζωή συνεχίζεται με άλλους ενοίκους πια. Αυτό μας εξισώνει, μας κάνει όλους ίδιους», προσθέτει.