Η Ισιδώρα Ντάνκαν δεν ήταν απλώς η χορεύτρια της οποίας η τέχνη, η ζωή και ο θάνατος κατέπληξαν τον κόσμο, ιδίως αυτόν στο οποίο έζησε, δηλαδή στο τέλος του 19ου και στις αρχές του 20ού αιώνα. Υπήρξε επίσης συγγραφέας ενός εξομολογητικού, ειλικρινούς, πνευματώδους βιβλίου, του αυτοβιογραφικού «Ma vie» (Η ζωή μου). Εκεί η Ντάνκαν μιλάει για τα πάντα: τα καλλιτεχνικά, ηθικά, πνευματικά, αλλά και τα φυσικά πάθη της.
Στις 14 Σεπτεμβρίου 1927, το μακρύ κασκόλ της πιάστηκε στο τιμόνι του σπορ αυτοκινήτου της, στην Promenade des Anglais στη Νίκαια, στραγγαλίζοντάς τη. Λίγους μήνες νωρίτερα δούλευε ακόμη πάνω στο βιβλίο της. Και αυτό το βιβλίο αποτέλεσε τη βάση της μελέτης του γνωστού Γάλλου χορογράφου Ζερόμ Μπελ για να δημιουργήσει ένα χορευτικό πορτρέτο της, συνεχίζοντας τις εξερευνήσεις του στην πολιτική διάσταση του χορού.
Σε λίγες ημέρες παρουσιάζεται στην Αθήνα, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών – Επιδαύρου, η παράστασή του «Ισιδώρα Ντάνκαν», την οποία δημιούργησε ειδικά για τη χορεύτρια και καθηγήτρια Ελίζαμπεθ Σβαρτς, που θεωρείται εξειδικευμένη στις χορογραφίες της Ντάνκαν. Με αυτό το κομμάτι που επικεντρώνεται σε μια από τις πιο ενδιαφέρουσες φυσιογνωμίες του σύγχρονου χορού –μεταξύ των πολλών άλλων ταλέντων αυτής της εκρηκτικής προσωπικότητας– ο χορογράφος προσθέτει ένα ακόμη πορτρέτο στη σειρά που ξεκίνησε το 2004, μόνον που τώρα εστιάζει σε μια χορεύτρια που έχει φύγει από τη ζωή. Κάτω από τη μυθιστορηματική φιγούρα της, χτίζει το πορτρέτο μιας οραματίστριας χορογράφου που η μεγάλη ελευθερία έκφρασης, ο αυθορμητισμός και η φυσικότητά της έθεσαν τα θεμέλια του σύγχρονου χορού.
Για περιβαλλοντικούς λόγους ο Ζερόμ Μπελ και οι συνεργάτες του δεν ταξιδεύουν πλέον με αεροπλάνο. Ακολουθώντας τα βήματα της ίδιας της Ντάνκαν προς την Αθήνα το 1903, όταν κατέφθασε στη χώρα της οποίας λάτρευε τον αρχαίο μύθο, η ομάδα θα έρθει με πλοίο και τρένο. Ωστόσο, για να γίνει αυτή η συνέντευξη αποδέχθηκε την τεχνολογία και μιλήσαμε διαδικτυακά.
– Η χορεύτρια και χορογράφος Ισιδώρα Ντάνκαν έγινε γνωστή για τα προκλητικά έργα της. Τι θεωρείτε προκλητικό στον χορό στις μέρες μας;
– Με προκαλούν τα έργα τέχνης που εμπλουτίζουν την αντίληψή μου για την ύπαρξη. Αυτές οι νέες αντιλήψεις παράγουν αντανακλάσεις που οδηγούν σε καινούργιες σκέψεις. Μερικοί από τους σημερινούς χορογράφους μού ανοίγουν νέες προοπτικές για τον κόσμο και τη ζωή. Σκέφτομαι τον Ερίν Μιν Κουίνγκ Καστέιν, ο οποίος εργάζεται με άτομα με ειδικές ανάγκες. Τη Φλορεντίνα Χόλζιγκερ που καταφέρνει να συνδέσει την ιστορία του χορού με την κοινωνική και πολιτική κριτική. Την Οντίν Κλοέ, της οποίας η έξυπνη, διακριτική παρουσία στη σκηνή αποτελεί μια κριτική όλων των ανόητων σημερινών χορευτικών παραγωγών που βλέπουμε παντού. Τον Σέργκιου Ματί, του οποίου το έργο για την οικολογία είναι συγκλονιστικό.
– Με ποιον τρόπο η προσωπικότητά της και η κληρονομιά της ως πρωτοπόρου του σύγχρονου χορού επηρεάζουν το έργο σας για αυτήν;
– Νομίζω ότι ταυτίστηκα πολύ με την Ισιδώρα Ντάνκαν. Πράγματι, αυτό που με απελπίζει σήμερα είναι ο γενικευμένος κυνισμός. Εκείνη ήταν μια πολιτικοποιημένη καλλιτέχνις και χρησιμοποίησα τον χαρακτήρα και την τέχνη της για να αναπαραστήσω μια φυσιογνωμία αφιερωμένη στον πολιτικό και καλλιτεχνικό αγώνα. Μετά τη δημιουργία του έργου έγινα κι εγώ ακτιβιστής για το κλίμα.
– Είχατε μια προκαθορισμένη ιδέα για την Ντάνκαν πριν ξεκινήσετε να εργάζεστε πάνω στο έργο;
– Κατ’ αρχάς είχα μια εσφαλμένη ιδέα για την Ντάνκαν. Νόμιζα ότι ήταν χορεύτρια και χορογράφος ελαφρών συνθέσεων, εμπνευσμένων από την ελληνική κουλτούρα και τα λουλούδια. Πλήρης παρεξήγηση. Οταν διάβασα την αυτοβιογραφία της, εντυπωσιάστηκα από την προσωπικότητά της και, όπως είπα, την πολιτική της δέσμευση. Μετά κοίταξα τις χορογραφίες της και ανακάλυψα μια υπέροχη χορογράφο πολύ πιο εμβριθή απ’ όσο είχα φανταστεί.
Χρησιμοποίησα τον χαρακτήρα και την τέχνη της για να αναπαραστήσω μια φυσιογνωμία αφιερωμένη στον πολιτικό και καλλιτεχνικό αγώνα.
– Τι θα θέλατε να γνωρίζει το κοινό γι’ αυτήν; Ποιες είναι οι πτυχές της δουλειάς της που πιστεύετε ότι είναι διαχρονικές;
– Το κομμάτι ακολουθεί τη βιογραφία της Ντάνκαν, αφηγείται και χορεύει τα πιο σημαντικά στοιχεία της ζωής και του έργου της. Για να μάθετε περισσότερα, διαβάστε την αυτοβιογραφία της «Η ζωή μου», δεν μπορώ να τα αποκαλύψω.
– Ποια είναι η πιο ενδιαφέρουσα και πιο δύσκολη πτυχή της «μεταφοράς» της δουλειάς και του τρόπου ζωής της στο σημερινό κοινό;
– Αυτή ήταν η δουλειά μου. Οι χοροί της Ντάνκαν είναι σχεδόν 100 ετών και μπορεί να φαίνονται σκοτεινοί σε κάποιους νεότερους. Γι’ αυτό βρίσκομαι στη σκηνή με τη χορεύτρια εξηγώντας τα πράγματα και προσθέτοντας τα συμφραζόμενα των χορών για να βοηθήσω το κοινό να καταλάβει το νόημα της τέχνης της Ντάνκαν. Ας πούμε ότι έχω δημιουργήσει ένα είδος κοσμηματοπωλείου με τους χορούς της Ντάνκαν, ώστε να μπορούν να εκτιμηθούν σήμερα. Είναι σαν να επιμελείσαι μια έκθεση σε ένα μουσείο.
– Αν έπρεπε να μας εξηγήσετε μόνο ένα πράγμα γι’ αυτό το κομμάτι, τι θα λέγατε;
– Δεν υπάρχει τίποτα που να εξηγεί, όλα γίνονται ξεκάθαρα με την παράσταση. Γι’ αυτό κάνω παραστάσεις, για να κάνω τον κόσμο πιο σαφή.
H παράσταση παρουσιάζεται στην Πειραιώς 260 στις 9-10/7.