SHEHAN KARUNATILAKA
Τα εφτά φεγγάρια του Μάαλι Αλμέιντα
μτφρ. Ρένα Χατχούτ
εκδ. Gutenberg, σελ. 608
«Εκτο φεγγάρι. Είμαστε αυτό που παριστάνουμε ότι είμαστε, επομένως πρέπει να είμαστε προσεκτικοί σχετικά μ’ αυτό που παριστάνουμε ότι είμαστε».
Πέρα από κάθε πολιτική προσέγγιση, είναι μια ιστορία γεμάτη τρυφερότητα, αγάπη, ανεπούλωτα τραύματα, ακυρωμένες σχέσεις, αξεδιάλυτα συναισθήματα.
Ο Μάαλι Αλμέιντα Καμπαλάνα συστήνεται αποστομωτικά: φωτογράφος, τζογαδόρος, πουτάνα. Επιπλέον, δεν μπορεί να παραστήσει τίποτα πια, είναι νεκρός. Δολοφονημένος. Σρι Λάνκα 1990 και οι άνθρωποι αλληλοεξοντώνονται στον αποκρουστικότερο όλων των πολέμων, τον εμφύλιο. Ο στρατός, οι τρομοκράτες, η ινδική ειρηνευτική δύναμη, τα εκτελεστικά αποσπάσματα του κράτους, οι παρακρατικές οργανώσεις, επιτίθενται, σκοτώνουν, καίνε, εξαφανίζουν, βασανίζουν, απάγουν, σκάβουν μαζικούς τάφους.
Ο Μάαλι ξυπνάει νεκρός. Είναι στο ενδιάμεσο, ανάμεσα στον χαμό και στο φως και του δίνονται εφτά φεγγάρια διορία. Να ανακαλύψει πώς δολοφονήθηκε, γιατί κάποιοι αποφάσισαν να τον βγάλουν απ’ τη μέση και να δημοσιοποιήσει τις φωτογραφίες που φυλάει στα, κρυμμένα κάτω απ’ το κρεβάτι του, κουτιά. Ηταν φωτογράφος του πολέμου, πήγαινε για όποια πλευρά τον πλήρωνε, πρόσεχε να μη σκοτωθεί. Οταν τραβούσε τις φωτογραφίες για τις οποίες πληρωνόταν, έβγαζε κι εκείνες που ήθελε ο ίδιος. Ενοχοποιητικές, τρομακτικές, τυπωμένες στο εργαστήριο του Βίραν, με τα αρνητικά φυλαγμένα στα άλμπουμ του Ελβις και των Queen, του βασιλιά και της βασίλισσας. Επαιζε στα καζίνο, μένοντας ρέστος τις περισσότερες φορές, δανειζόταν και ξεπλήρωνε, μέχρι τη βραδιά του θανάτου του που κέρδισε χοντρά λεφτά, έτοιμος να εγκαταλείψει τη χώρα. Με τον Ντι Ντα. Που τον αγαπούσε βαθιά και τον απατούσε ακατάπαυστα. Τον προκαλούσαν τα άλλα κορμιά, ασύδοτος στο σεξ, αποφασισμένος φεύγοντας να παραδοθεί απολύτως στο συναίσθημα, να γίνει πιστός στον αγαπημένο του.
Ο κόσμος των φαντασμάτων
Μόνο που τώρα είναι νεκρός, ζει μέσα στον κόσμο των φαντασμάτων, όσων κινούν τα νήματα του άλλου κόσμου, όσων ζητούν φοβερά ανταλλάγματα για να του επιτρέψουν να επικοινωνεί με τους ζωντανούς, να μπορεί να τους ψιθυρίζει. Ο Μάαλι θέλει να μπει στα όνειρα, στις σκέψεις, στο μυαλό μόνο της Τζάκι. Της αγαπημένης του φίλης, ξαδέλφης του Ντι Ντα, συγκατοίκου τους στο διαμέρισμα της μυστικής τους ζωής. Μόνο η Τζάκι μπορεί να φανερώσει τις φωτογραφίες του, να βρει τον τρόπο να δημοσιοποιηθούν, ελπίζει ότι θα ανατρέψουν τα πάντα, θα προκαλέσουν την κατάρρευση του καθεστώτος, τη λήξη του πολέμου μόλις κρεμαστούν καδραρισμένες σε μια γκαλερί. Φυσικά θα διαψευστεί οικτρά, αλλά τουλάχιστον θα μάθει πώς δολοφονήθηκε, θα ξοδέψει τα εφτά του φεγγάρια χωρίς να τα σπαταλήσει για να δει το καθεστώς από μέσα, ο κυνισμός, η διαφθορά, η διαπλοκή, το απάνθρωπο της εξουσίας, της καταπίεσης, του αυταρχισμού, θα γίνουν δικά του. Η γνώση θα τον οδηγήσει στο φως.
Ο Καρουνατίλακα δημιουργεί μια φαντασμαγορία της γραφής, έναν ονειρικό, σκοτεινό, σκληρό, ανελέητο μετά θάνατον κόσμο, για να προσεγγίσει τα σκοτάδια των καθεστώτων, όσων ζουν για να καταδυναστεύουν, να δολοφονούν, να καταστρέφουν τις ζωές των ανθρώπων. Είναι μια καταγγελία της διαφθοράς, της καταστολής, της υποκρισίας αυτών που ασκούν απολυταρχική εξουσία για να σωρεύσουν χρήμα, ισχύ, ανέλεγκτη δύναμη. Παρά τη σκοτεινιά του, την αποστροφή για τις φρικτές περιγραφές και τη βία, η γραφή παραμένει παιγνιώδης κι ελκυστική, μια μαύρη κωμωδία με χιούμορ οξύ, αγγλικότροπο, πικρό. Πολλαπλές αναγνώσεις των γεγονότων και των χαρακτήρων, καθρέφτες που απογυμνώνουν όσους αποδέχονται, αντέχουν να κοιταχτούν. Μα πέρα από κάθε πολιτική προσέγγιση, είναι μια ιστορία γεμάτη τρυφερότητα, αγάπη, ανεπούλωτα τραύματα, ακυρωμένες σχέσεις, αξεδιάλυτα συναισθήματα, γεμάτη αποδοχή μα και άρνηση, θυμό, παραίτηση, αντιφάσεις. Ο απών στη ζωή του Μάαλι πατέρας, η δεσποτική μάνα, ο αλήτικος, αστέριωτος τρόπος της ζωής του, ο τραγικός του θάνατος, απόρροια ακριβώς της επιλογής του τρόπου της ζωής του, της αγάπης του για τον Ντι Ντα, χτυπούν καίρια τη φλέβα της καθημερινότητας, το αέναο ζητούμενο: ποιo είναι το νόημα της ζωής;
Ο Καρουνατίλακα μας βάζει με αυτό το τιμημένο με το Booker του 2022 βιβλίο του να πλησιάσουμε τα μεταφυσικά ερωτήματα, να ψηλαφίσουμε μέσα από τον θάνατο την αξία της ζωής, να ακυρώσουμε τη φθορά, την υποκρισία, το ψέμα. Και με δύναμη, πείσμα, σχεδόν θράσος, να προσφέρουμε και διεκδικήσουμε μόνο την αλήθεια, την ειλικρίνεια, τη γενναιοδωρία. Για να αποδεχθούμε όπως η Τζάκι ότι δεν έχουμε καμιά δικαιοδοσία στη ζωή, στον χρόνο, στην αγάπη του άλλου. Απλά διεκδικούμε.