ΜΑΡΙΛΗ ΜΑΡΓΩΜΕΝΟΥ
Εφήμερος
εκδ. Καστανιώτη, σελ. 480
Τον Ιανουάριο του 1999, πιάνει δουλειά στην εφημερίδα «Εφήμερος» ο εικοσάχρονος Λεωνίδας Δρακόμαλλος. Πιστεύει πως γράφει καλά και πως γράφοντας μπορεί να αλλάξει τον κόσμο. Μένει στην πλατεία Αγίας Ειρήνης, κυκλοφορεί με περιβολή Εξαρχείων, αλλά η καβάτζα του είναι στο Ψυχικό, όπου τον περιμένει το παστίτσιο της μαμάς. Μολονότι μπαίνει ήδη ενθουσιώδης στο δημοσιογραφικό κολαστήριο του «Εφήμερου», ο ενθουσιασμός του απογειώνεται όταν μαθαίνει ότι εκεί μέσα βυσσοδομεί μια δράκα τρομοκρατών. Θέλουν και αυτοί να αλλάξουν τον κόσμο. Εκτός από πένες, έχουν και ρουκέτες. Ο Λεωνίδας προσχωρεί άσκεφτα στην ομάδα τους, για να συνειδητοποιήσει σύντομα πως ο ρόλος που είχε διαλέξει για τον εαυτό του ήταν ο πλέον ακατάλληλος.
Στο δεύτερο μυθιστόρημά της, η Μαρίλη Μαργωμένου επανέρχεται στο περιβάλλον του πρώτου της βιβλίου, «Το θηρίο βγήκε βόλτα», όπου κυριαρχούσε η εξαχρείωση του σωφρονιστικού συστήματος μέσα από το βλέμμα ενός έμφοβου δημοσιογράφου, ο οποίος εξελίσσεται εντυπωσιακά φαύλος. Και εδώ με φόντο τα γραφεία μιας εφημερίδας, η Μαργωμένου σκιαγραφεί μια βαθιά νοσούσα κοινωνία, που οδεύει στη νέα χιλιετία διαβρωμένη από τις πλάνες και τις ψευδαισθήσεις τής δεκαετίας του ’90. Στη σκηνογραφία της εποχής όλα λαμποκοπούν, ενόσω, όπως εκ των υστέρων είδαμε, απλώς ισορροπούν στο χείλος του τέλους. Τα ρεκόρ στο Χρηματιστήριο υποθάλπουν τη συλλογική ευδαιμονία, τα δόκανα των ΕΛΔΕ (εταιρείες ελέους δυνάμει εκατομμυριούχων) στήνονται δίπλα σε εξωτικά εστιατόρια, οι τρομοκράτες επιμένουν μαχόμενοι, αν και σταδιακά «ξεπέφτουν σε χτυπήματα χαμηλού ρίσκου», οι εφημερίδες διατηρούν το κύρος τους, τα κινητά φέρνουν κοντά τους ανθρώπους και τα chat rooms φιλοξενούν τα πρώτα ψηφιακά ειδύλλια, η Βίλα Αμαλία ανθοβολεί κατειλημμένη, το «Matrix» μαρτυρεί το μέλλον.
Χάρη στην εντόπια τρομοκρατία, ο Χάρης ανακάλυψε πως ο κόσμος μπορεί να γίνει συναρπαστικός. Η αφέλεια τον προστατεύει από την πραγματικότητα. Aλλωστε και η ομάδα τον αντιμετωπίζει σαν παιδί. Στη γιάφκα τον βάζουν να κοιμηθεί σε ένα παιδικό δωμάτιο, ενώ όταν έρχεται η ώρα των όπλων, τον πηγαίνουν για πέιντμπολ.
Το 1999 εναλλάσσεται με το 2018, όπου παρακολουθούμε τον τρόφιμο ενός γηροκομείου, γνώριμο από τον «Εφήμερο». Εδώ η πολεμική στόχευση της συγγραφέως είναι ο ιδρυτής του γηροκομείου, ένας διεφθαρμένος παπάς, ο οποίος παραπέμπει ευθέως στην υπόθεση της «Κιβωτού». Aραγε ο τρόφιμος-τρομοκράτης θα καταφέρει να εξουδετερώσει αυτό το φιλάνθρωπο ανοσιούργημα; Δυστυχώς, η εποχή δεν προσφέρεται για μεγαλεία και ο ίδιος είναι πολύ κουρασμένος, όχι όμως και για ρομάντζα. Μια παλιά ντίβα του τραγουδιού τού τραγουδά από το διπλανό δωμάτιο και η ζωή μοιάζει ξανά να αστραποβολά.
«Oμως, αν δεν ψάξεις τον εαυτό σου, αν δε βρεις τους άλλους που ξέρουν πως δεν αξίζει σ’ άνθρωπο αυτή η ξεφτίλα που βαφτίζουν ζωή, τι νόημα έχει που ζεις;». «Ολη αυτή τη γελοιότητα εκεί έξω, την υποκρισία, γιατί κάνουμε πως δεν τη βλέπουμε;». «Κάποιος πρέπει να του μάθει πώς να βλέπει καθαρά και μακριά – αλλιώς ο άνθρωπος χάνεται στα κοντινά, τ’ ασήμαντα θεάματα».
Τέτοιου είδους εμβόλιμες θυμοσοφίες, αποστάγματα με πολύ ζόρι κατακτημένης γνώσης, που θυμίζουν τον χειρότερο Καζαντζάκη, αναμειγνύονται με τη μαγκιά των διαλογικών μερών. Είναι προφανές πως με την τραχύτητα του ύφους, έντονη και στο προηγούμενο βιβλίο της, η Μαργωμένου επιδιώκει να αναδείξει την αχρεία πτυχή των ηρώων της. Επειδή όμως οι κακοί δεν είναι ποτέ μόνο κακοί, χρειάζεται και λίγος βασανισμένος διδακτισμός. Και σε όλη αυτή την άπλετη επιφάνεια, την αποθέωση της επιφάνειας, οι ρουκέτες σκάνε σαν πυροτεχνήματα ανοϊκών εγκεφάλων.