ΣΑΚΗΣ ΣΕΡΕΦΑΣ
90 δευτερόλεπτα
εκδ. Μεταίχμιο, σελ. 232
«Ο εγκέφαλός σου είναι ένας αγριότοπος, ένα νεαντερτάλειο σφαγείο, ένα φίνο μακελαριό, ένας σπλάτερ ιδεώνας». Ασφαλώς ο Σάκης Σερέφας βασίζει τα πορίσματά του σε παγκόσμιες επιστημονικές έρευνες, προκειμένου να εξηγήσει ορθολογικά τις κατεξοχήν ανορθολογικές «ψυχοσυσκευές» που είναι οι γήινοι. Τους πληροφορεί, λοιπόν, με πλήρως αναξιόπιστη επιστημοσύνη, πως η «σωματοκατασκευή» συνίσταται σε ένα μείγμα από νευροδιαβιβαστές, ενδορφίνες, εγκεφαλίνες, σεροτονίνη, αδρεναλίνη, ντοπαμίνη, βακτήρια και διάφορα άλλα, που παλεύουν να δώσουν συνοχή και ειρμό στο κρανιοεγκεφαλικό χάος. Διότι, τόσο η ψυχή όσο και το σώμα καλούνται να εφεύρουν μηχανισμούς ανάσχεσης της φρίκης τού καθ’ ημέραν βίου.
Το πρόσφατο βιβλίο του Σερέφα φέρει τον υπότιτλο «Οδηγίες για την επίγεια ζωή» και απαρτίζεται από σύντομα πεζά, που λειτουργούν σαν ταχύρρυθμα μαθήματα αυτοβοήθειας. Σίγουρα «δεν είμαστε εδώ για να διασκεδάσουμε», αλλά παρ’ όλα αυτά μπορούμε να στήνουμε κατά καιρούς ένα γλέντι ενάμισι λεπτού. Μπορούμε, λόγου χάριν, να ασκηθούμε στην τέχνη του αναστεναγμού, να αποτολμήσουμε ένα άγγιγμα, να γίνουμε το κείμενο του εαυτού μας, να χαϊδέψουμε ένα κουνουπίδι, να συλλογιστούμε τη διάρκεια μιας στιγμής, να αναλογιστούμε τη ματαίωση που θα μας συντρίψει σε μια άτσαλη αλλαγή λωρίδας ευτυχίας. «Η επιθυμία είναι μουρλή». «Πότε ήταν η τελευταία φορά που φίλεψες ένα κομμάτι από τις σάρκες σου στον βωμό μιας επιθυμίας σου;».
«Συνελόντι ειπείν, οι γήινοι δεν είναι και πολύ καλοί στο να εκτιμούν τον αντίκτυπο που μπορεί να έχει στο συναίσθημα της ευτυχίας τους η εκπλήρωση των επιθυμιών τους. Συγχέουν το γεγονός ότι επιθυμούν κάτι με την εικασία ότι θα ευτυχήσουν αποκτώντας το». Οι γήινοι έχουν μεγάλα ζόρια και η επίγνωση της θνητότητας δυσκολεύει τα πράγματα. Πώς να μείνει όρθιος ένας βρωτός, όταν «αντικρίζει τα προσεχώς του σε συσκευασία φερέτρου»;
Ο κεντρικός μηχανισμός της γραφής του Σερέφα είναι η αδόκητη διατύπωση, η στρεβλή εκφορά του λόγου που προκαλεί ένα ακαριαίο ξένισμα. Η αλλόφρων γλώσσα, μια φωνή φαρσέρ με προοπτική για «καριέρα λυγμού», παραχαράσσει το «συντακτικό των γήινων», κατοπτεύοντας έναν κόσμο αποτρελαμένο από δυστυχίες και συντέλειες. Η γραφή δημιουργεί μια τεχνητή απόσταση από την επίγεια συνθήκη, επισείοντας τη ματαιότητα του πλεονάζοντος κοπετού. Οι ωραίες λέξεις φτιάχνουν και ωραία σύμπαντα. «Ορέγομαι ένα σύμπαν με “πολύθλιβους”, “ζουρλούς” και “ντουζένια”». Μέσα από την παράξενη ηχητική της, η γραφή προτείνει την πραγματικότητα σαν έναν άλλο κόσμο, όπου οι μελλοθάνατοι θνητοί μπορούν να παρηγορηθούν με ποικίλους περισπασμούς για να ελαφρύνουν την παραμονή τους στο μαύρο δάσος, που είναι ο πλανήτης Γη. Μπορούν να κάτσουν σε ένα παγκάκι, να ερωτευτούν, να κλείσουν τα μάτια, να φάνε τηγανητές πατάτες, να αρχίσουν να κελαηδούν στο σκοτάδι, να αφήσουν το σκοτάδι να τους δαγκώσει. «Ακούγονται πολύ τραγικά και μετωνυμικά όλα αυτά;».
Σε μία από τις οδηγίες επιβίωσης, ο Σερέφας προτρέπει τους γήινους να αναζητήσουν στον έξω κόσμο ερεθίσματα για γέλιο. Θα ήταν δύσκολο να γελάσουν έτσι από μόνοι τους. «Σπάνια είναι κανείς τόσο σοβαρός, ώστε να μπορέσει να γελάσει με τον εαυτό του». Μεταστρέφοντας το τραγικό σε ιλαρό, η γραφή του Σερέφα απαθανατίζει τις αβύσσους που χαίνουν στα σπλάχνα, τις άδηλες αιματοχυσίες που γδέρνουν τα σωθικά. Και ξεκαρδίζεται στο κλάμα από την αστειότητα κάθε μεγαλαυχίας, από τις κομπορρημοσύνες των ψευδαισθήσεων. «Μήπως νομίζετε πως βρισκόσαστε σε αυτό τον πλανήτη σε κάποια υπέρτατη αποστολή;».
Εχω γράψει πολλούς διθυράμβους για έργα του Σερέφα. Θα το επαναλάβω. Ο Σάκης Σερέφας είναι ένας από τους σπουδαιότερους λογοτέχνες της Ελλάδας.