H πλατεία της Κεντρικής Σκηνής του Εθνικού Θεάτρου – Κτιρίου Τσίλλερ δεν είχε σχεδόν καμία ελεύθερη θέση στην πολύ επιτυχημένη πρεμιέρα που έκανε την Τρίτη η παράσταση «Ο ιμπρεσάριος από τη Σμύρνη». Ξεκινώντας από τους εκπροσώπους της πολιτείας στις πρώτες σειρές, η αίθουσα γέμισε από δημοσιογράφους, κριτικούς και επαγγελματίες του θεάτρου, που ήρθαν να τιμήσουν τη νέα δουλειά του σκηνοθέτη Βασίλη Παπαβασιλείου.
Και ήταν σαν αυτός ο διανοητής του θεάτρου να επιδίωξε να στήσει στη σκηνή έναν καθρέφτη που αντανακλά τον κόσμο των καλλιτεχνών – εκείνον που λάμπει κάτω από τα φώτα, κυρίως όμως αυτόν που κρύβεται πίσω τους με τους καβγάδες, τη ματαιοδοξία, τα ελαττώματα, αλλά και την πανίσχυρη ομαδικότητά του. «Οποιος έχει γλυκαθεί απ’ το θέατρο, δεν μπορεί να το αποχωριστεί», λέει ο Κάρλο Γκολντόνι διαμέσου ενός από τους χαρακτήρες του έργου λίγα λεπτά μετά το άνοιγμα της αυλαίας.
Για τον Βασίλη Παπαβασιλείου είναι η έκτη φορά που σκηνοθετεί έργο του Γκολντόνι και αυτή η αγάπη προκύπτει, όπως λέει ο ίδιος, επειδή «ο συγγραφέας αυτός είναι καβάλα στο κύμα, έζησε τον 18ο αιώνα, σε μια εποχή που το θέατρο πρόζας συνυπήρχε με την όπερα, η οποία τότε γνώριζε άνθηση. Ετσι ο Γκολτόνι καλείται να πατήσει σε δύο βάρκες, όπως και ο “Ιμπρεσάριος”».
Η σκηνοθεσία
Σε δύο βάρκες πατάει και η σκηνοθεσία του Παπαβασιλείου, που επιδιώκει να καταργήσει το παραδοσιακό σχήμα ποιοτικό – εμπορικό θέατρο ή κωμικό – χρήσιμο, και με έμφαση στν σωματικότητα να ισορροπήσει ανάμεσα στην ψυχαγωγία και στη διασκέδαση, στο μουσικό θέατρο και στην πρόζα. Και είναι αυτή ακριβώς η εμπειρία της ζωντανής θεατρικής πράξης, των κωμικών αυτοσχεδιασμών και των μπουφόνικων χαρακτήρων, που επιτρέπει σε ορισμένους από τους ερμηνευτές σαν τον Μαλκότση, τη Μαυρέα, την Οικονόμου να δημιουργούν σπαρταριστές σκηνές.
Τα κοστούμια και τα σκηνικά του Αγγελου Μέντη δεν περιγράφουν, αλλά σχολιάζουν τον τόπο και τον χρόνο στον οποίο διαδραματίζεται ο «Ιμπρεσάριος» –η πλούσια, καλλιτεχνική Βενετία του 17ου αι.– με χιούμορ, ελευθερία, έντονο χρώμα. Οι μουσικοί ανεβαίνουν στη σκηνή και ζωντανεύουν μαζί με τους ηθοποιούς το πνεύμα της τελετουργικής γιορτής, που αποτελεί τον πυρήνα κάθε θεατρικής πράξης.
Από το ιδιαίτερα κατατοπιστικό πρόγραμμα της παράστασης μαθαίνουμε ότι ο Γκολντόνι έγραψε τον «Ιμπρεσάριο» το 1757, μια χρονιά δύσκολη για εκείνον με απώλειες προσωπικές –έχασε τη μητέρα του– και επαγγελματικές. Βασανιζόταν από μελαγχολία και υπερβολική κόπωση, αλλά συνέχιζε να γραφει. Ετσι γεννήθηκε ένα έργο για «έναν κόσμο απογυμνωμένο από τη γοητεία της θεατρικής ψευδαίσθησης, γεμάτο ανασφάλεια και αγωνία, αλλά και με αγάπη και τρυφερότητα για τους ανθρώπους της», όπως σημειώνει η Ειρήνη Μουντράκη, υπεύθυνη δραματολογίου του Εθνικού Θεάτρου.
«Μπράβο σας, καλή επιτυχία, να σκίσετε» είναι η τελευταία φράση της παράστασης. Καθώς προχθές έπεσε η αυλαία της πρεμιέρας και ο Βασίλης Παπαβασιλείου ανέβηκε στη σκηνή, ευτυχισμένος, μαζί με τους συντελεστές για την υπόκλιση, το θερμό χειροκρότημα ανταπέδωσε την ευχή, αναγνωρίζοντας στον σκηνοθέτη την αξία μιας ζωής αφιερωμένης στο θέατρο.
