Ο κύριος Γκρι επιθυμεί με πάθος να προτρέψει όσες και όσους διαβάζουν αυτές τις γραμμές, να πάνε σε ένα βιβλιοπωλείο και να αγοράσουν τη νέα έκδοση του «Ο καθρέφτης και το μαχαίρι» του Μάνου Χατζιδάκι, που επανακυκλοφορεί από τον Ικαρο.
Είχε πρωτοκυκλοφορήσει το 1988 και σε αυτή την έκδοση το έχει ο κύριος Γκρι, τσακισμένο, μουντζουρωμένο. Σε αυτό επιστρέφει κάθε τόσο, σε τούτη την ανθολογία κειμένων, συνεντεύξεων, στοχασμών για την Ελλάδα, για τη μουσική, για την Ιστορία και την πολιτική, για τον Τσαρούχη και τον Μόραλη, για τον Ελύτη και τον Σεφέρη, για τον Φελίνι, τον Γκάτσο, τον Λόρκα, τον Ζενέ ή τον Μάλερ και τον Σούμπερτ.
Αντί άλλων δήθεν αναλύσεων, ο κύριος Γκρι προτιμά να παραθέσει ενδεικτικά αποσπάσματα μήπως και πείσει όσες και όσους δεν είχαν διαβάσει την πρώτη έκδοση να σπεύσουν να το κάνουν τώρα.
• Δεν με ενδιαφέρουν οι συνήθειες του πατέρα μου και των λοιπών συγγενών, παρά μόνο στο ποσοστό που συντηρούνται μέσα μου και με εξυπηρετούν στο σήμερα. Και αν αυτό που περιέχω είναι μία ένδειξη ελληνικής παράδοσης, τότε καλώς να υπάρξει. Γιατί δεν μ’ αρέσει να παριστάνω τον πολύ Ελληνα. Θέλω να είμαι όσο είμαι. Καιρός είναι η έννοια Ελληνας να δώσει τη θέση της στην έννοια άνθρωπος. Και τότες πιστεύω πως θα συνδεθούμε με μια πιο βαθιά παράδοση που, κατά σύμπτωση, είναι και αυτή γνησίως ελληνική.
«Γιατί δεν μ’ αρέσει να παριστάνω τον πολύ Ελληνα. Θέλω να είμαι όσο είμαι».
• Δεν είναι το τραγούδι μου μονόφωνη αρτηρία, ούτε μία πολυφωνική και λαϊκή υστερία. Είναι μία μυστική πηγή, μία στάση πρέπουσα και ηθική απέναντι στα ψεύδη του καιρού μας, ένα παιχνίδι ευφάνταστο μ’ απρόβλεπτους κανόνες, μία μελωδία απρόσμενη που γίνεται δική σας, δεμένη αδιάσπαστα με άφθαρτες λέξεις ποιητικές και ξαναγεννημένες.
• Σαν ρώτησα έναν λυράρη, ξακουστό στην Κρήτη, αν αγαπά τ’ όργανό του, μ’ απήντησεν: «Και βέβαια τ’ αγαπώ. Μ’ εκφράζει κι είναι όμορφο. Αλλ’ όχι πιο όμορφο κι απ’ την Κυρά μου, ή απ’ τη γειτόνισσά μου». Και μου ‘κλεισε το μάτι πονηρά. Βλέπετε, είχα μπροστά μου έναν μουσικό αιτιολογημένο και φυσικό, που ‘χε την πρέπουσα σχέση και με τη ζωή του και με την τέχνη του.
• Η Γερτρούδη Στάιν είχε πρωτομιλήσει για μένα στον Σεφέρη. Οταν επέστρεψε απ’ το Λονδίνο στην Αθήνα, θέλησε να με γνωρίσει, και τη συνάντηση ανέλαβε ο Κατσίμπαλης. Ενα δείπνο στο σπίτι της Αγγελικής Χατζημιχάλη. Μα ξέσπασε ο Εμφύλιος – ήταν Δεκέμβριος του ’44 και η συνάντηση δεν έγινε. Βρέθηκα με τους ηττημένους και υποχωρούσα προς την Καστοριά μαζί με τον στρατό του ΕΛΑΣ. Ετσι καθώς υποχωρούσαμε, διάβαζα με απορία το «Μυθιστόρημα». Τέλος, τον γνώρισα το 1947. Θέλησα να μου εξηγήσει όλα τα σχετικά με την «Ερημη χώρα».
– Τι θέλετε να μάθετε; μου λέει.
– Ποια είναι, τον ρωτώ.
Μου απαντά:
– Ο τόπος μας. Προσπαθήστε να τον γνωρίσετε. Δεν έχω άλλο να σας πω…