Δράμας και ∆όρδου γωνία, στα Σεπόλια, χτίζεται μια νέα πολυκατοικία. Εκεί, βρισκόταν ένα από εκείνα τα συμπαθητικά διώροφα του 1950, σαν αυτό που στέκει ακόμη δίπλα. Εδιναν μια ιδιαίτερη ατμόσφαιρα και είχαν μια κλίμακα ταιριαστή στο φάρδος των μικρών δρόμων και ανάλογη των μικρών οικοπέδων. Στα Σεπόλια, σε μια γειτονιά παλιά, με βάθος ως την εποχή των σκόρπιων σπιτιών με μποστάνια, μπορεί να δει κανείς σήμερα την τελευταία φάση της πρότερης μορφής αυτής της συνοικίας.
Είχα περπατήσει πολύ πριν από λίγες ημέρες, εκεί γύρω, με την επίγνωση πως σε ελάχιστα χρόνια από τώρα, με λίγες εξαιρέσεις, όλη η γειτονιά θα έχει μόνο ψηλές και πυκνές πολυκατοικίες. Είναι μια μετάβαση εις βάρος της δυνατότητας της πόλης. Εβλεπα μέσα από χαμηλά σπίτια ή από εργοτάξια οικοδομών τις μεσοτοιχίες και τις εσωτερικές κρεβατοκάμαρες των πολυκατοικιών. Επτά όροφοι, χωρίς πράσινο, με περιορισμένο αναγκαστικά φυσικό φωτισμό και αερισμό. Πώς θα είναι η ζωή σε 20 χρόνια;
Ημουν στην οδό Αγχιάλου. Και περνούσα από δυο-τρία παλιά σπίτια, εκείνου του τύπου που είχε μεγάλη πέραση γύρω στο 1925-30. Ισόγεια σπίτια, απλά, με μια ορισμένη γοητεία, εξώθυρες που σε κάνουν σήμερα να σταθείς και να φωτογραφήσεις, μικρές ή μεγάλες αυλές, οπωροφόρα, γάτες, χώμα και πλάκες. Ενας κόσμος. Η Αθήνα. Το ισόγειο σπίτι της Αγχιάλου 64 είναι καλοδιατηρημένο, με μία αρ ντεκό πόρτα στο χρώμα της ροζ σάρκας.
Ακριβώς απέναντι, μια συστοιχία τριών μονωρόφων, στο 57, 59 και 61 της Αγχιάλου. Να, μια σπάνια συγκυρία, σκέφτηκα. Η πόρτα στον αριθμό 57 έχει σμιλεμένο στο ξύλο ένα ανθισμένο κάνιστρο. Παρόμοια ανθισμένα ξυλόγλυπτα μοτίβα είχα δει σε πολλά σπίτια του Μεσοπολέμου, και αν ανατρέξω σημειώνω πρόχειρα ένα σπίτι στην πλατεία Αττικής (Σηστού 10), στα Κάτω Πατήσια (Δάμωνος 15) και ένα ακόμη στην Τρίπολη (Δούνια 7), το ωραιότερο ίσως από όλα.
Υπάρχει μια κοινή αισθητική γλώσσα. Στον αριθμό 59 της οδού Αγχιάλου, το λευκό σπίτι σφραγίζεται από αυτήν την πόρτα με τις επάλληλες θυρίδες της αρ ντεκό. Βαθιά φτάνουν στο σώμα της γειτονιάς τα αισθητικά ρεύματα του αστικού κόσμου από το κέντρο της πρωτεύουσας. Μεταπλάθονταν από τεχνίτες και μαστόρους και λάμπουν ως λαϊκά έργα αστικού πολιτισμού.
Αλλά ήταν στο διπλανό σπίτι, στο 61 της Αγχιάλου, γωνία περίοπτη με την οδό Ιωαννίνων, που ένιωσα πόση ομορφιά κρύβει η περιοχή. Είναι ένα σπίτι, πιθανότατα χτισμένο από τον ίδιο μάστορα που έχτισε το σπίτι στον αριθμό 59. Οι εξώθυρες είναι παρόμοιες, με διαφορά στον φεγγίτη. Το γωνιακό σπίτι όμως έχει στον σοβά κρατημένη την αυθεντική ώχρα, ένα χρώμα της Αθήνας του Μεσοπολέμου, βαθύ, σχεδόν γαιώδες, διάφορο της ευγενούς και απαλής ώχρας του νεοκλασικισμού.
Από τις θυρίδες της εξώπορτας μπορεί κανείς να δει το εσωτερικό του σπιτιού. Χωρίς έπιπλα, γυμνά τα δωμάτια, δείχνουν ποτισμένα από ζωή όπως ένα θεατρικό σανίδι που έχει δει χιλιάδες παραστάσεις. Τα χρώματα στο εσωτερικό έχουν εκείνο τον γλυκύ συνδυασμό του κρεμ και του βεραμάν. Οι εσωτερικές πόρτες πολύφυλλες με λευκό ξύλο και τζαμάκια. Οι ακακίες μπροστά, που είχαν αργήσει να ρίξουν τα φύλλα τους, σχημάτιζαν πράσινους θυσάνους. Θύμιζαν τα παλλόμενα σαν λάβαρα φτερά στρουθοκαμήλου για την υποδοχή ενός ηγεμόνα.
Ακόμη πιο πολύ μου τράβηξε την προσοχή η αυλή, την οποία προσεγγίζει κανείς από την οδό Ιωαννίνων. Εχει χώμα και πεζούλες. Σκιάζεται από ψηλή μεσοτοιχία και δύο λεμονιές. Λεμονιές έχει και η διπλανή στο βάθος αυλή, που μόλις διακρινόταν, του αριθμού 59. Μπορούσε εύκολα κανείς να φανταστεί την καθημερινότητα. Ενας βίος ημιυπαίθριος, μια αυλή για μια οικογένεια. Μια μεταλλική σκάλα ανεβάζει στο ταρατσάκι. Βαθμίδες και πεζούλες δίνουν προοπτική στην αυλή. Πόσο θα ζήσει ακόμη;
