S. A. COSBY
Δάκρυα ξυράφι
μτφρ.: Κίκα Κραμβουσάνου
εκδ. Gutenberg, 2023, σελ. 499
Αν γινόταν ένας άτυπος διαγωνισμός για τον καλύτερο crime συγγραφέα της τελευταίας δεκαετίας, ο Σ. Α. Κόσμπι δεν μπορεί παρά να φιγουράριζε σε μία από τις πρώτες θέσεις. Για εμάς, με όσο εποπτεία μπορούμε να έχουμε στον χώρο, είναι αναμφισβήτητα ο καλύτερος όλων. Και τα «Δάκρυα ξυράφι» ένα βιβλίο που δεν έχει όμοιό του. Ενα μυθιστόρημα που ασφαλώς θα μείνει, θα διαβάζεται για πολύ καιρό και από πολλούς, και που θα διδάξει μια σειρά από νέους συγγραφείς «πώς το κάνουν». Κυρίως όμως θα αγαπηθεί από τους αναγνώστες βιβλίων του είδους, καθώς είναι –το λιγότερο– συναρπαστικό. Αν μάλιστα, ξεκινώντας το διάβασμα, δεν υποπτεύεσαι με τι θα έρθεις αντιμέτωπος, το σοκ που θα υποστείς θα είναι ακόμη ισχυρότερο. Ακούγεται, και είναι, κλισέ, αλλά πράγματι κλέβαμε από παντού μέσα στη μέρα για να διαβάσουμε ακόμη μερικές σελίδες και ξενυχτήσαμε δύο ολόκληρα βράδια για να το τελειώσουμε, με αποτέλεσμα να έχουμε περιορισμένη απόδοση στη δουλειά την επομένη. Και αυτό είναι το μόνο αρνητικό στοιχείο του βιβλίου.
Η υπόθεση έχει ως εξής. Ενα νεαρό ζευγάρι δολοφονείται από επαγγελματίες εκτελεστές, με άγριο τρόπο. Ο μαύρος Αϊζέια και ο λευκός Ντέρεκ. Εχουν παντρευτεί πριν από λίγο καιρό. Ο πατέρας του Αϊζέια, Αϊκ, είναι πρώην κατάδικος, πρώην φονιάς, πρώην μέλος συμμορίας. Ενας σκληρός άνδρας, που όμως πια έχει γίνει ήσυχος και νομοταγής πολίτης, και μάλιστα ένας επιτυχημένος επιχειρηματίας – έχει μια ανθούσα επιχείρηση με κηπουρικές εργασίες. Ο πατέρας του Ντέρεκ είναι ένας απόβλητος που μπαινοβγαίνει στις φυλακές από μικρός, δεν έχει κάνει ποτέ νόμιμη δουλειά, και φυτοζωεί σε ένα τροχόσπιτο: αλκοολικός και άρρωστος, είναι ο ορισμός τού white trash. Τους δύο άνδρες ενώνουν δύο πράγματα. Το ένα είναι ότι μισούσαν παράφορα το γεγονός πως οι γιοι τους ήταν ομοφυλόφιλοι. Δεν μιλούσαν μαζί τους και δεν πήγαν καν στον γάμο τους. Είναι δύο ομοφοβικοί άνδρες που απεχθάνονται όλα αυτά τα «μοντέρνα καμώματα». Το δεύτερο στοιχείο που τους ενώνει, καθώς η αστυνομία αργεί να σημειώσει πρόοδο στην υπόθεση, είναι η απόφασή τους να βρουν οι ίδιοι ποιος σκότωσε τους γιους τους, και να τον σκοτώσουν. Κι αν οι υπεύθυνοι για τον θάνατό τους είναι πολλοί, να τους βρουν και να τους σκοτώσουν όλους. Θέλουν να πάρουν εκδίκηση και ταυτόχρονα να εξιλεωθούν για τον τρόπο που φέρονταν στους γιους τους. Ο δεσμός τους αυτός, που θα σφυρηλατηθεί μέσα σε ένα καμίνι τρομακτικών ενοχών, συντριβής από την απώλεια, αίματος, παροξυσμού και ακραίας βίας, θα τους ενώσει ακατάλυτα.
Δύο άνδρες από εντελώς διαφορετικούς κόσμους ενώνουν τις δυνάμεις τους και τις ενοχές τους.
Ο Σ. Α. Κόσμπι τοποθετεί τη δράση στον Νότο, στη Βιρτζίνια, όπου άλλωστε γεννήθηκε και ζει και ο ίδιος, μία από τις πιο «λευκές» πολιτείες, όπου οι πάντες οπλοφορούν, οι συμμορίες των «μηχανόβιων» με τις Χάρλεϊ που ζουν πέραν του νόμου είναι κανόνας, όπου κανείς μπορεί να έχει στην αυλή του τη σημαία της Συνομοσπονδίας, όπου το να είσαι μαύρος μπορεί να σημάνει ακόμη και τον θάνατό σου κατά τη διάρκεια μιας απλής εξακρίβωσης στοιχείων. Και το να είσαι ανοιχτά γκέι, επίσης…
Αντηχώντας μια πλειάδα συγγραφέων (από τον Κόρμακ Μακάρθι και τον Ρέιμοντ Τσάντλερ έως τον Τζέιμς Ελρόι και τον Ραλφ Ελισον, και από τον Τζέιμς Μ. Κέιν έως τον Ντένις Λεχέιν, τον Γουόλτερ Μόσλι και τον Ντόναλντ Ρέι Πόλοκ, για να αναφέρουμε μόνο λίγους), αλλά μη χάνοντας πουθενά την προσωπική, διακριτή του φωνή, φαινομενικά ακατέργαστη και τραχιά πλην εξαιρετικά επιμελημένη (υπέροχη η μετάφραση της Κίκας Κραμβουσάνου), ο Σ. Α. Κόσμπι παραδίδει ένα φλεγόμενο μυθιστόρημα, πολιτικό και συναισθηματικά βαθύ, αλλά χωρίς ποτέ να ξεπέφτει σε «κήρυγμα», μια ωμή, σκοτεινή, σπαρακτική τραγωδία γεμάτη σκληρότητα, συμπόνια και συγκίνηση, συναρπαστική και ελκυστική από την πρώτη παράγραφο μέχρι και την τελευταία της λέξη. Δεν λείπει μάλιστα και το χιούμορ, ειδικά όταν μιλάει ο Ντέρεκ – όμως και οι δύο κεντρικοί ήρωες είναι εκπληκτικοί, ενώ και η ίδια η Βιρτζίνια εικονογραφείται με λίγες και αδρές πινελιές, που όμως αρκούν για να την αποτυπώσουν στην καρδιά μας.
Μαζί με το «My Darkest Prayer (2019), το «Blacktop Wasteland» (2020) και το «All the Sinners Bleed», που κυκλοφόρησε φέτος, ο Σ. Α. Κόσμπι επανεφευρίσκει το παλπ αστυνομικό μυθιστόρημα.